General Mustafa Paşa Yamulki , İttihad ve Terakki Yargılamaları(17)
Ebubekir Hazır Tepeyran vb şahısların oynadıkları negatif rolden dolayı Mustafa Paşa Yamulki’nin açtığı bu davadan fazla bir şey çıkmıyor.
Mustafa Paşa Yamulki Damat Ferid Paşa’nın yeniden Sadrazamlığa gelmesinden sonra 16 Nisan 1920’de Bursa’da kendisine yapılan haksızlıklara(hakaret, hırsızlık, isyana kalkış) yeniden dava açıyor.
Mustafa Paşa Yamulki, o dönem 1. Divan-ı Harb-i Örfi’nin başkanıydı. Bursa Davası 2. Divan-ı Harb-i Örfi’de görüldü.
21 Ağustos 1920’de toplanan mahkeme heyeti “Bursa eski valisi Mustafa Paşa’yı vazifesini terketmeye zorlamak ve özel eşyalarını çalmak iddiasıyla, sanık Nizamiye 56. Fırka Komutanı Miralay Bekir Sami, merkez 64. Alay Komutanı Kaymakam Rahmi, Bursa eski Polis Müdürü Halid ve Bursa Jandarma eski Kumandanı Abdulvahid Beylerin davete icabet etmemekleri sebebiyle gıyaben ayargılandıkları belirtilmiştir”(Ferudun Ata, age, sayfa 44)
2. Divan-ı Harb-i Örfi Mahkemesi yaptığı yargılamada sanıkları halkı Mustafa Paşa Yamulki’ye karşı kışkırtığı, 3 bölük askeri isyana teşfik ettiği, Mustafa Paşa Yamulki’nin 1630 Osmanlı lirası değerinden malını gasp ettikleri gerekçesi mahkum etti.
Bilindiği gibi Bekir Sami Bey başka bir davada Mustafa Paşa Yamulki’nin başkanlığındaki 1. Divan-ı Harb-i Örfi tarafından idama mahkum edildiğinden dolayı kendisine yeni bir ceza verilmemiştir.( Kuvayi Milliye davasına sonradan geleceğime şimdilik geçiyorum) Kaymakam Rahmi Bey’e askerleri isyana teşvik ettiğinden dolayı ömür boyu kürek cezası veriliyor.
Türk resmi tarihçileri Mustafa Paşa Yamulki’nin Bursa Valiliği sürecine ilişkin bir dizi çelişkili ve tek taraflı bilgiler vermekteler.
Mustafa Paşa Yamulki’nin oğlu ve aynı zaman da o dönem Sultan Vahdettin Yaveri olan Albay Abdulaziz Yamulki Anılarında “Bursa Olayı”na dair daha farklı bilgiler veriyor.
Abdulaziz Yamulki Anılarında “24 Eylül 1919 tarihinde Damat Ferid Paşa kabinesi kurulduktan sonra Mustafa Paşa Yamulki Bursa Valiliğine atandı ve Bursa’ya gitti............... Mustafa Kemal Paşa, Mustafa Paşa Yamulki’den kendileriyle birlikte hareket etmesini istemişti. Bunun içinde Albay Bekir Sami Bey Mustafa Paşa Yamulki’nin yanına gidiyor. Fakat Mustafa Paşa Yamulki bu önerilerini kabul etmiyor.......... Kemalist askeri güçler hükümet konağını sarmak ve kurşunlamak istiyorlardı. Bundan dolayı Mustafa Paşa Yamulki Bursa’yı terk etti ve 16.10.1919’da İstanbul’a döndü.” Diyor.(Abdulaziz Yamulki, age s.122)
Ayrıca Abdulaziz Yamulki’nin yazdıklarına göre Mustafa Paşa Yamulki’nin Kemalistler tarafından talan edilen mallarının değeri 15.09.1920 tarihinde mahkeme kararıyla tespit edildi.
Fakat, Abdulaziz Yamulki talan edilen eşyalar ve değerleri konusunda fazla bilgi vermiyor.
Resmi Türk tarihçileri Mustafa Kemal Paşa’nın Albay Bekir Sami aracılığıyla Mustafa Paşa Yamulki’ye kendileriyle birlikte hareket etmesi için haber gönderdiği ve Mustafa Paşa Yamulki’nin reddettiğini yazmıyorlar.
Mustafa Paşa Yamulki’nin bu çevrelere karşı açık tutumu sebebiyle bir dizi komplo ile karşı karşıya kaldığı gerçeğini gizlemek için yapılan Bekir Sami ile yapılan görüşmeleri olmamış gibi gösteriyorlar.
Mustafa Paşa Yamulki’nin Bursa Valiliği süreci 2 haftayı dahi aşmamasına rağmen, her saatı dahi dolu dolu geçen bir süreçtir. Bu iki hafta ciddi bir şekilde mercek altına alındığı zaman, Mustafa Paşa Yamulki’nin İttihatçılar ve daha sonra Kemalist olarak adlandırılacak artıkları arasında kiyasıya bir kapışma ve mücadele var.
Ne yazık ki o sürece ilişkin resmi belgeler Türk devletinin denetimi altında olduğundan , işlerine gelen belgeleri kiralık kalemleri ve resmi tarihçileri aracılığıyla çarpıtarak sunuyorlar.
Devam edecek.
