bu zincir gayet ilginc olmus. SOFi nin onerdigi jared diamond un ikinci kitabi (guns germs...) benim de cok ilgimi cekti. okunmasi da cok zevkli bir kitap hakikatten tam da senin actigin konuya onerilebilecek en guzel kitaplardan biri. adamin temel tezi- uc asagi bes yukari- uygarligi fiziki kosullarin (iklim uretim imkani, cografya vs) belirledigi yolunda. yani senin ari tezinne tam karsit bir yorum. insan kalitesi birikimi vs neredeyse tamamen o insanarin sanseseri bulunduklari yerle alakalndirilmis. anti tezini okumman cok iyi olur. peki ala JD nin tezi tamamen dogru mu? usenmedim kalkip karman corman kutuphaneme baktim JD nin ucuncu kitabinin basligini yazayim diye bulmadim tabi-ucuncu kitapta gene uc asagi bes yukari gronland da coken viking kominitesini anlatiyor gene cografya gene iklim vs ancak bu ucuncu kitabi bana gore berbat yazilmisti ucte birine kadar okuyabildim- biraktim. adam cografya profesoru (UCLA da) haliyle cografya uygarligi yaratma da en onemli faktor olacak. bu tarihi uygarligi cografyaya baglama tezi JD ye ait degil. benim hatirladigim baska biri de meshur Hegel, hemde bizim bildigimiz bir cografya uzerine gene uc asagi bes yukari sunlari soylemis "bir vakitler greekleri ureten cografya simdi turkleri uretiyor" ben de kismane cografyanin onemine inananlardanim. ancak JD bu isin tadini fazla kacirmis gibi. bu kadar da cografya olamaz. insanin da tasidigi bazi yetenekler olmak zorunda. bu illa dna ile tasinanlar degil, simdi ben kendi tezime geceiyorum aliskanliklar insanin neredeyse genleri kadar ikinci dogalari olacak kadar onemlidir. aliskanliklari kusaktan kusaga bir sekilde aktarmma (kultur) sansini yaratabilmis toplumlar bu isi onlar kadar iyi beceremeyen toplumlari surekli etkiler belirler. bir suru ornegi var vermeye gerek yok. senin ari tezin ise bilgi vs yi daha cok arilerin uretigi vs tezi sip sak yahudi kavimin bu konuda becerdikleri ile curutulebileek bir tez. sadece donup son 100 yila bakinca onca cografi imkansizliklara ragmen yahudilerin dunya dusun gelenegine katkilari kiskanilacak boyutlarda. bu isin hikmeti cografya da olamaz. genlerde desen (gocunmadan aman bize irkci derler filan demeden bu mevzuyu da ciddi ciddi sorgulamak lazim tabii-bilimin boyle kompleksleri olamaz. ustelik iki insan turu arasinda biyoljik bir kac fark olmasi demek birinin otekinden inferior olmasi demek biciminde yorumlanamaz. nihayetinde yetenekler demetinden bilip bulabildiklerimiz damlara kiyasla bilip bulamadiklarimiz bir okyanus gibi kalir) tomarla yahudi diger dinlere cevrildigini bilyoruz. kurdistan da da oldu bu selanik yahuduleri ile turkiye dede ismail cem in esseklikleri diger turk camiadan pek farkli degil mesela demek ki isin icinde surdurulebilen kulturel bir disiplin etkisi de var. yahudilerde bu sureklik saglandigi surece-bilgiye.uretime-ticarete olan surekli egilim- bu ahali habire ureten bireyler cikartmis gibi gorunuyor. al bin kurd cocugu bir yasinda yahudi ailesine icleriden yuzlerce yetenekli tuccar.zaatakar.sanatci ilimci kilimci cikartabilirler. ayni bin kurd cocugu kurdler arasinda imkansizliklar (bu dissal sebepler) ve hoyartilik(bu da bizim oz malimiz icsel) nedenlerle telef olup giderler. yapilabillecek bir deney de degil ki yapabilesin. ben bush menlere hayranim, yasamak icin vahsi dogada iz surerekne uretikleri bilgi her ogreneni sasitiyor. muthis yetenekleri kalahari colunun tozlarina karsip kaybolacak. cunku sureklilik saglanmis olsa bile kalicilik saglanamamis demek ki ikinci onemli faktor de kalicilik bu ikincisi ozelikle kurdlerde de yok. kendi meselemize donersek surekligimizi bozan dissal etkiler bariz kalicilik pek yok- bunu rasanti sonucu erbili ziyaret eden bir turk yazari (simdi kim oldugunu hatirlamiyorum) cok guzel ifade etmisti saddam doneminde erbil e geldiginde ortada cadde kenarlarinda bahcelerde agac magaca pek raslamamis oysa son geldiginde her yana yeni yenin agaclar dikildigini gormus vs burdan kurlderin agir savas zulum altinda iken evlerinin onunu kalici olacak duzenlemelerle bezemediklerini-hakli olarak- oysa simdi artik yasadiklari ulkeye uzun sure huzurla oturabilecekleri bie mekan olarak gordukleri icin bezeme cabasina girdiklerini yaziyordu. siabetli bir gzlem (demek ki turkler de torkluk yapmadiklari vakit gayet guzel tebitlerde bulunabilyormus!). kalicilik boyle hoyratlik o kirla gidiyor. vesselam sebepleri teklestirmek basitlestirmek egilimi kavrama icin isabetli ama gercege tam yakilasabilemk icin uygun degil. bir de sofi ye verdigin cevapta mecburen sectigin yontemi yazmisin gene gene uc asagi bes yukari sanki heuristik yontemi tariflemissin. dogruyu olabildigince yakinlasabilmek icin en isabetli imkanlar her zaman olmaz oturup bekleyecek (veya bir suru kurdde berabat bir aliskanlik oldugu gibi, baskalarinin suclayarak icinde bulundugumuz kosullkarin bazi seyleri yapmaya imkansiz oldugundan yakinarak yakinma disinda hic bir sey uretmemek yerine) problemle baglanti kurulmus bir yonteme tutunup (yontemin en isabetli en dogru yontem olmasi gerekmez) bu cizgiden dusunme bilgi derlleme kafa patlatma isabetli bir secim ve bilimdede epey kullanilan bir yontem bu yontem onunuzdeki problemi cozmek icin elinizde tam da ihtiyaciniz olan imkanlar veya veriler bulunmadiginda basvurulan-basvurulmasi dogru olan, devreye tahminlerin, akli selimin, sezgilerin vs sokuldugu o anda ulasilabilecek her seyin -kullanilmasi makul gorunmese bile-kullanilmasi mecburiyetten gereken bir yontemdir. cok mukkemel yontemlerle de yanlis bir sonuca ulasilabilecegio gibi heuristick yontemle de gercege epey yaklasilabilir. bu tartismayi baslatiginiz icin her ikinize de tessekurler (sofi ve OKS) Hek