Sayin HeK, Asagidaki cumlelerineze binaen, bir kisinin bana bu forumda dedigini yapacagim. O zati muhterem bana her lafa tursu olmak mecburiyetindemisin? demisti. Yazinizda sorular oldugu icin, cevab beklediginiz zanni ile bu yaziyi kaleme aliyorum. [i]"...... oyle olsaydi KF nin adini zikrettigi lubnanli arap seyh adi nicin bu yezidi ekibin kutsal motifi oldu? neden ali kush ta bu adamin mezarina yalin ayak esik operek giriyorlar ve siradan ziyaretciye de bu bicimde davranmasini zorluyorlar? azinliklar kirilganlar ancak yakayi bu tur dini zirvalar kaptirmis tum diger dindarlar gibi bagnazlar da. benzeri zirvaliklara alevilerde de raslanir- goya aydinlanmis biri alevilik dinini (eninde sonunda bir suru zirvanin bulundugu bir disiplin degil mi din?)( bize galaksiyi aciklayan muthis bir sey mis gibi sunan zipciktilar da var. butun bunlar insanin deger yargilari-inanclai olarak hosgoruyle karsilanmak zorunda ancak kendi islevleri disinda dis dunyaya kanirtilmaya kalkildigina ciddi bir tepki de vermek zorundayiz. KF nin yazisi verdiogi ornekler bu perspektifi aciyor. seyh adi bir araptir ve lubnanlidir goya yezidi dini eski zarahustrianmis da filan da fistikda peki ala ne isi var seyh adi adli heretic arabin kutsal yezidi silsilesinin tepesinde?"[/i] Lubananli Seyh (Arab) 'Adiy Bin Musafir neden bu (guya) zerdusti dinin lideri oldu? Bu sorunun cevabi cok kolay? Cevab daha iyi anlasilsin diye once bir "cerceve cizmek" istiyorum. Bugunun kavramlari ile tarihde olmus olaylari anlamamiz mumkun degil. Cunki tarihte yasamis kisiler bizim "terminoloji"ile hareket etmiyorlardi. Bunun en iyi ornegi "millet" kavraminin bugunki ve tarihtedi (osmanli devletindeki) kullanimindaki farki gosterebilirim. Millet kavrami bugun daha cok etnik bir toplulugu gosterirken Tarihte (osmanli da) ayni dine inananlar toplulugunu gosteriyordu. TC istiklal marsindaki "millet"de bu dini topluluga isarettir. "Hakkidir hakka tapan milletimin istiklal" sozunde gecen millet "Turk milleti"degildir. Bu milletle butun (osmanli) Muslumanlari kastediliyor. Bu noktada TC istiklal marsinin bu dizesi soyle anlasilmalidir: "Hakkidir Allaha ibadet eden Muslumanlarimin Ozgurluk". Aradaki farki gorebiliyormusunnuz. Kendisi iyi bir musluman ve Arnavud olan Mehmed Akif Ersoy'u bu benim yorumumla daha dogru anlamis olmuyormuyuz? Fakat Millet kavramindaki tarihi degisligin farkinda olmayanlar, ayni misradan sunu anlarlar: "Hakkidir Tanriya tapan Turk ulusumun Ozgurluk". Iste tarihi dogru anlayabilmek icin bu mantikla tarihe bakmak icab eder. Yezidilerin neden bir Arab Sheyhi baslarina gecirdiklerini anlamak icin, once islami sonra da islam tarihindeki Harici ve Shiayi (Gulat) ve diger (sunnilik bakimindan) sapkin mezheplerin tarihini ve kaderlerini bilmek icab eder. (sunni) Islam semavi dinler + Sabiler disindaki dinlere hayat hakki tanimaz. Bu noktada Sabiler hakkinda soyle bir tarihi hikaye nakledilir. Islam ordulari Harrani zaptettiklerinde Sabilerle karsilasirlar. Islam ordulari bunlara nasil davranacaklarini bilemezler. ve bir cozum ararlar. Cunki eger bunlarin dini Semavi bir din ise bunlara dokunmuyacaklar ama sadece cizye vergisi odemeye mecbur edilecekler. Aksi takdirde bunlari kole ve cariye diye alip goturebilirlerdi. Bu noktada bir cikip Peygamberin Sabiileri de dokunulmayacaklar kategorisine koydugunu duydugunu soyler ve Sabiilere dokunulmaz. Iste bu dokunulma ve dokunulmama olayi Islam cografyasinda ki dini topluluklarin kaderini belirlemistir. Her mezhep, tarikat, dini akim, hayatta kalabilmek icin ucundan kiyisindan bir Araba (yada peygamberin soyundan birne) bagli olduklarini ilanla mecburdular. (Bir cesit Mahalle baskisi). Gelelim Yezidilere: Yezidilik Mogollarin ortadoguya hukmettikkleri donemde ortaya cikmistir ki bu konumuz acisindan cok onemlidir. Bir baska deyisle Yezidilik Ortadoguda (klasik islam cografyasinda) Musluman olmayan Mogollar hukumdar iken olusmustur. Bu donemde Mogollar muslumanlara karsi hiristiyan ve yahudilerle (kesinlikle diger islam disi dini guruplarla da) isbirligi yaptiklari donemdir. Iste bu Muslumanlarin mahalle baskisinin ortadan kalkdigi donemde, eski dinleri Zerdustlugu artik sadece hikayelerden hatirlayan ve sozde musluman olmus bir grup Kurd "yeni bir dini orgutlenmeye" gitmislerdir. Musafirin oglu Sheyh 'Adiy'nin bu (dine - mezhebe) olan liderligi eger Yezidilik tarihini okumussaniz gorursunuzuki, bir nevi mitolojik liderliktir. Yezidiligi asil bicimlendiren ve kutsal kitabi kaleme alan kisi Seyh Hasandir. Yezidiligi ortaya cikaran Kurdler asagi yukari 400 yil boyunca kurumsal olarak Zerdustilikten uzak kalmislardir. [b]Magularin[/b] atesi sonmus, [b]Atesgedeler[/b] virane olmus, artik bir cogunun nerde oldugunu bilen de kalmamisti. Ortaya cikarilan yen din tabiiki eski dinin bir devami gibi algilamak da yanlistir. Kendi kullerinden yeniden dogan bu din esasinda artik bambaska bir dindir. Cok dogal olarak yeni dinlerden ve dini akimlardan etkilenmistir ama yeni dinlerden hicbiri degildir. Zerdustulugun virane atesgedelerinin harabeleinden getirilen taslarla yapilmis yeni bir binadir ama mimarisi artik kismen Yahudi kismen islami cizgilerde barindirmaktadir. basmimar (Seyh Adi) icmimar Seyh Hasandir. Basmimar tercihi maalesef kismi mahalle baskisi ile aciklamak icab eder. Gerek binanin yapiminda calisan ameleler, taslari eski viraneden yeni yapiya tasiyanlar ve ciraklarin hepsi Kurddur. Iste bu gozlukle bakmak gerekiyor Yezidilige ve onun bence kesin olan Zerdusti-Kurdi kokenine. diger sorularina gelince: [i]"neden ali kush ta bu adamin mezarina yalin ayak esik operek giriyorlar ve siradan ziyaretciye de bu bicimde davranmasini zorluyorlar?"[/i]. bence bu sorunun cevabini size vermeye gerek bile yok ama olasi diger okurlar icin cevabi vereyim: ortadogudaki dini mistisizimin bir yansimasidir bu tur davranislar. Islamda bu tur hareketler resmen yasak olmasina ragmen, turbe ve tekkeleri ziyaret eden kisilerin kapiya peceye el yuz surmelerini bu olusan ortak dini rituellere baglamak gerekir. Kim esigi daha cok opuyorsa kendini daha dindar saniyor yada ruhbanlarin gozune girecegine inanir. Yezidilige (ve alevilige) getirdiginiz elestirilere katilmiyorum. Cunki inanc inanan kisi icin hayatinin anlamidir. Bir inanc sadece kendi mantik cercevesi icinde degerlendirilmelidir. Islami Yahudilik kurallari ile olcup bicerseniz, islam bes para etmez bir sey olur cikar. Marksizmi Kapitalist kavram ve degerlerle olcer bicerseniz deli sacmasi seylerle karsilasirsiniz. Degisik din ve inanclar birbiri ile karsilastirilabilinir ama bir digerini tarif edemez. Sizde kendi dusunce ve deger yargilarinizla (yani bir nevi dininizle) baska deger yargilarini (ve inanclari) tarif etmissiniz. Boyle tariflerin hepsi dogru tarifleme/tanimlama degildir. Insaallah daha fazla soruya sebeb olmadim ve nacizane sorulariniza (kismen de olsa) cevab verebildim