Skip to main content

Giringiya dîrok û şûnwarên Êzdiyan yên li herêma Hesenkêfê II

 Xwandevanên hêja !Ez timî dibêjim, ez van gotar-lêkolînan bitenê û li goriya zanîna xwe dinivisînim. Hêvîdarim ev neyê wê mahnê ku ez dixwazim xwe ji wan hêjayan yên ku li ser van babetan nivîsandine û ji we birêzan zanetir bidime xwanê. Lê ez li goriya zanîna xwe dibêjim, min ne beradayî navê kitêba xwe ya yekemîn daniye „Hebûn Tûnabûna Êzdiyan tev Romanên Zindîne“(1) û hêjî di lêkolînên xwe de dibêjim „Êzdiyatî haveynê mirovatiya mezopotamiya ye û bi taybetî ji xizna nasnama gelê Kurd e(2) û Êm kurd tev mina sêvên ji darekê ne (3)“.Keremkin werin em birênen li berdewama -Giringiya dîrok û şûnwarên Êzdiyan yên li herêma Hesenkêfê II-3- EM BIRÊNÊN LI REWŞA ÊŞÎRA „ÇILKÎ (çêlkî-k.t.)Û BECNEWΓ. Min di gotara xwe yekê de jî gotiye ku dîroknivîsê me Kurdayî navdar, mîr Şerefxanê hukumdarê Bedlîsê (yê sala 1597 an), di pirtûka xwe ye „Şerefname“ yê de bahsa hinek eşîrên li derdora Heskîfê-Hesenkêfê dike û dibêje: "Sêzde eşiret û qebîleyên giring li navçeya Hesenkêfê hene: Aştî, Mihalbî, Mihranî, Becnewî, Şeqaqî, Îsturkî, Kurdlî Mezin, Kurdlî Piçuk, Reşan, Kişkî, Çilkî, Xendeqî, Suhanî û Bidyan (4:191). Seydayê Cîgerxwîn jî li ser nasandina Bacinê weha dibêje: „Di çaxê Mîr Şerefê Cizîrî de dijminahî kete navbera Mîr Huseynê Bacinî û Mîr Şeref û Melik Xelîl, bavê mîr Huseyn, mîr Mihemed û diwazde kurên wî kuştin.….. Çawa Qizilbaş ketin Kurdistanê, Becnewî bûne hevalbendên wan û di keleha Heskîfê de asê bûn. Çawa ji vir tê xuyakirin, hindama Torê di destê Bacinî(Becnewî)yan de bû…. Ewên, ko bi serpêhatiyên Becnewîyan agadarin dibêjin: Bext û Becin û bacin birayên hev bûn û di Cizîra Bota de bûn(Raste ev gotinên Şerefxan en.Birênen li çavk.4 rûpel:196 k.t.). Lê li hev nekirin û Becin ji Cizîrê derket û hate Heskîfê. Eyûbîyan Heskîfe kele ij Becnewîyan sitandine.“(Berdewam di çavk.5 rûpel:198-199 de ye). Seydayê Cîgerxwîn berdewam dike û dibêje: „Becin(Bacin), êşîreke Kurde, li Torê hetta îro jî rûnîştîne û meriv ji wan re dibêjin Êzîdiyên Bacinê. Bacin bi xwe şikeftin û wêran bajarek hîna heye, ko jêre dibêjin Becnexwêr, di nav êşîra Hevrika de ye û bê gumane, ku Becnewêr, bajarê Becna, Becnewiya ye û Mihemed Emîn Zekî Beg, wezîrê navdar dibêje, Becnewî, Becnawe, Basinawe. Lê, bi rastî BACINE. Ji ber ku gundên bi „ba“ gelek di hindama Heskîfê de peyda dibin. Bagas, Balan, Batûş, Basyat, Bacin.“(5:rûpel:198-199)Kekê Ebdullah Varlî jî dibêje, „Pur dîrokzanan gotine; eva navê Becinan di para da li bal dîrokzanên Ereban bûye Beşina-Beşnewîyan, îro li bal kurdne dumilî, peyva c-ç ya li bal Kurdne Behdînî, ş-j, di şûna hev da têne xebatê. Wekî, Çûn=Şûn tê gotine….“(berdewam di 6:74-76). “ Qirîna misilmanan di van gavan (sala 631 k.t) da xurî di Welatê kurdne Cunukî da buye. Di wê gavê da Ereban ji wan ra Bacinan di gotin. Paşê eva nava bi hinek guhurandinan bûye (Bejnewî-Beşnewî- Becnewî)...” (6:88-89). “Beşnewîyan di sala 983 da fermanrewanîya bajarê bi navê Finîk-Finik-Fafa-Îlfafan bûne. Evan Beşnewîyan di jîna Kurdne bi nav Buxtî da şûneke mezin hildane… “(6:337)“Gava Emîr Ebûnasir Hesen di sala 1131 de buye serokê Finîkê, îdî di binê ala xwe de xebatê dike, destên hemîşk kesen ji fermana Welat bide birîne û lingên wan pêpeskirina welat bide berdan. Evî serokî di cara yekem da hemî Beşnewî dibinê ala xwe da daye civandin , Xeldî(birêne li çav.:3-4 k.t) û Boxtîyan jî tivêk(tifaq k.t) bi vî ra danîne…”(6:339)“ Di sala 1401 da Têmûr ferman dike ku duza Finîkê hilşîne. Dema eva duza hatîye kavil kirinê, îdî binamala mezin jî ji Finîkê hatine Cizîr ê …”(6:342)Şerefxan jî dibêje,“ Nahiya Finikê aîdê van herçar eşîretên kudan e: Becnewî, Şeqaqî, Mîran û Goyî.” (5 :188)Kesên li ser vî babetî hêjî ku şik didil û mêjuyên wan de hene, hêvîdarim hûn karibin li kitêba seydayê Cîgerxwîn(rûpel:193-200)û li tevaya kitêba kekê Ebdullah Varlî(rûp.:60-102 û bi taybetî jî li wan çavkanîyên ku di rûpel:73 an de hatine kifşkirin) birênin. Û dema nêrîneke we ye dinê hebe, ji kerema xwe re me jî agehdarbikin.Bi dîtina min, ev gotin û nêrîna di kitêba seydayê Cîgerxwîn û ya rêzdar Ebdullah Varlî de gelekî balkêşin. Ez dixwazim li virê li bibêjime, rêzdar kekê Ebdullah Varlî gelek spas ji bo we û van lêkolînên we yen balkêş. Bila rahma Xwedê li seydayê Cîgerxwîn be û ez wî bi hurmet bibîrtînim.Vêca ez li virê cardinê bangî çiqas pispor û dîrokzanên me Kurdan dikim û lavedikim ku hûn jî dîrok û giringiya van gotinên navên şûnwar, êl û êşîrên me ye kevn, ji me xwandevanan re şîrove bikin.DI VÊ NAVÊ RE WERIN EM BIRÊNEN, KA EW NETEW ANJÎ KESÊN KU GOTINE Û HÊJÎ DIBÊJIN „KURD JI CINANE„ KÎNE? Ji xwe seydayê Cîgerxwîn bersiva vê pirsê daye û egotiye, “Ewê, ko dibêjin Kurd ji cinane agehdariyên xwe bi çewtî guhaztine.“(5:198-199) . Her weha dibînim, rêzdar Ebdullah Varlî jî li ser vî babetî lêkolîn kiriye û dibêje,“Ewan komalne Samîne ku ji wan re Ereb dibêjin; Kurd komelekî ji cinanin…. Evan Kurdê ku Ereban ji wan ra cin gotine ji Nînova yê heya zerya sipî di quntara çîyan da dijîtin…“(6:73) „ Cuhûyan ji bona Kurdan re çê kirine ne ji bona rastiyê ye, ji hêrsa bi nav û nûçikan li pey Kurdan ketine. Cuhûyan navê Kurdan di wan gavan da Mad,Gûdî,Sirtî,Xeldî, Gûrattîtî û Cingatî zanî bûne û di purtûkê xweyê pîroz da jî nivîsîne. Şixa Cuhûyan eva doza hanê heya denekî pêşva birine û paşê Ereban ji wan sitandine, îdî ji xwe ra xemilandine…….….“( berdewam di 6:74-76).Ez jî weke ku di lêkolînan de xwanê dibe û dibêjim, me Kurd/Êzdî an tûcarî ne gotiye,“em ji cinikan e“  Ez jî timî dibêjim û gelek ji we xwandevan jî dizanin ku di Kurdîstanê de jiyana me Êzdiyan, ji jiyana gel û olên dinê pir cûda bû. Piraniya dîroknasên di nava desthilhildariya dagirkerên welatê me de rewş û dîroka me bi hemda xwe nerast û ne objektiv dane xwanê. Neheqî û bêbextiya gelek dîroknasan ewe ku ewan di berhem, dokument û şîrovên xwe de li goriya berjivendî û nêrînên hukumdaran bahsa dîrok û kevneşopên me Êzdiyan kirine. Ji xwe ji ber van çewtîtiyên dîrokê ye hêjî „qanûnên“ dewlatên dagirker û baweriyên nijadperestan bi hevre nahêlin şopa netew û çande(kevneşopên) me Kurden resen bêne xwedîkirin. Bi dîtina min lewma seydayê Cîgerxwîn jî gotiye,“ Ewê, ko dibêjin Kurd ji cinane agehdariyên xwe bi çewtî guhaztine.“(5:198-199) Em Êzdî înkar nakin û em vêga hêjî weke bapîrên xwe dibêjin, cinik li gelek deveran hene û em ji keremet û surrên cinikan bawerdikin. Keremkin ezê niha çend nêrînan ji nava zargotina me Êzdiyan yen hêjî li ser vî babetî zindî têne gotin, pêşkêşî we hêjayan bikim.Kesên ku di vê dema me de bi nasandina Êzdiyatî ve elaqe bûne, ew jî xizmetkarên li ber Mala Şêx Adî yên di rêza bilind dene nasdikin. Bê guman yek ji wan ruhaniyan jê jî Feqîr Hecî Şemo ye. Feqîr Hecî Şemo, eva çil û şeş salî li LALIŞÊ li ber mala Şêx Adî xizmetê dike. Ewî jî li ser vî babetê ku cin vêga hêjî li Lalişê hene weha dibêje: “Bila baweriya we bê, carekê ez bi bavê xwe re li nav mala Şêx Adî de bûm û min bi guhê xwe bihîst ku cin dihatin li mala Şêx Adî ziyaret dibun. Hinga ez û bavê xwe çune ciyê ku cin lê disekinin, bavê min bi dengê xwe bankire cina û got: “Ya serî cin,Ya kewkebî cin,Ya cinî cin,Ya cin talî cin,Ya hûrî cin, Ya turî cin,Ya tûmarî cin…… “ û bi Xwedê min bihîst li derdora me bu çîw çîwa wan. Bavê min gote min:” Deng wan tê te Hecî?” - Min go, erê welle bavo, va dengê wan xweş tê min jî.“(7)Li gorî urf û edatên di nava civaka me Êzdiyan de, cinikên ku meriv şiklê wan nabîne hêjî li gelek deveran hene. Lewma jî zargotina me dibêje, ji bo ku jin di ber çêbûna zarokê de bi tirsa wan cinikan nekeve anjî cinik neyên rihê zaroka wê ji xwe re nebin ne guhêzin, surra cinika negîje dê û zarokê, pîrikê werîsek li der dora ciyê(livîna) jina ku zarok jê re çêdbû dipêça, devgur û dasek(kêrek whd.) jî heta sê rojan li ber serê wê datanî. Carnan gava astengî di ber çêbûna zarokê de derdiketin, pîrikê digot:“sîleh(çek-tiving)ekê berdin, bila cin ji vê derê herin“.Dîsa ji ber tirsa cinikan, diya zarokê heta ku çilroja zarokê ne diqediya, gava avek jî vexwara gereke ewê derzî anjî şujinek bixista nav tasa ava xwe. Wexta ku di çilêxanê zarokê de, dayîkeke dinê bi welidiya, gereke dayikên zarokan derziyên xwe yên durûnê bi hevûdinê biguhastina.Li gorî baweriya civakê, gava zarokeke kêm aqilbu, dereng xeberbida û birêve biçuya digotin:“Cinikan ev zarok guhastiye“

  • Lewma jî zarok dibirin li ser rê datanî ne pêşiya garana dewara.
  • Zarok dibirin li serê heft riya dixistine nava sîtilekê.
  • Zarok dixistine nava kurtanê karê de radizandin. 
  • hwd.

Dûre zarokê xeberdida anjî birêve diçu.Di zargotina gundiyên Bacinê de jî xwanê dibe ku di nava gundê Bacinê de gelek ciyê cinikan hebûn û hêjî li van deveran hene :

  1. Xirbê Hûrîka
  2. Baxîtan
  3. Çahla Şehîn
  4. Çahla Kund
  5. Şikefta Nahûsa
  6. Şêkefta Mala Şêxo
  7. û whd.

Hemû jin û mêrên Bacinî vêga hêjî dibêjin, bav û bapîrên me timî ji mere qaldikirin û digotin, me gelek caran cin li nava wan xirbê xirabe(kavilin) ku li raserî Bacinê de dîtine. Ji xwe dema em jî li der û dora van ciyên me bahskiriye bigeriyana û ku tiştekî ji hesin/demir çêkirî anjî yê agir jê diçû-ronayî bida bi me re tûnebûna, cinik derdiketin ser ruyê erdê xwe şanî me didan. Ji ber vê tirsa cinikan wexta em diçûne nava van deverên em binavdikin, me eşiyayê ku cinik ji wan ditirsiyan bixwere dibirin û me ne dihîşt zarokên me bitenê herine van deveran. Cinik gelekî ji hesin, kuçik(se)an û agir ditirsin.Ji xeynî van ciyê cinikan jî gelek Zîyaretên pîroz li derdora Bacinê hene

  1. Ziyareta Mîravê,
  2. Ziyareta Şêra Laliş
  3. Ziyareta Tayêk
  4. Ziyareta Şêx Ahmed
  5. û hwd.

Weke ez dibînim, di nava zargotina gundiyên Bacinê û tevaya Êzdiyan de gelek serpêkhatî û buyer li ser hebûna cîh û bayê/surra cinikan hene û ez nikarim tevan li virê de bidime xwanê. Bi dîtina min, ji ber ku Êzdiyan û bi taybetî jî Ezdiyên li devera Torê timî di nav zargotina xwe ye berê de jî weha biserbilindî bahsa hebûna gelek ciyên cinikan yên di nav û herêma Bacinê de hebûne kirine û gelek serpêkhatiyên li ber bayê Cinikan jiyane û belakirine, lewma dujminê dînê Kurdan yê resen ku Êzdiyatiye û dagirkerên welatê me gotinê  „Kurd ji cinane„ Wekî dinê jî, dema ez li goriya zimanzanîna xwe vê gotina Bacin`ê şîrove bikim, ezê bêjim Bacin : Devera cin û bayê(surra-tirsa) cina lê heyî re tê gotin. Li virê jî dîsa ji pispor û zimanzanên Kurdan lavedikim ku hûn giringiya van gelek gotinên weha xwurî Kurdî yên ku hêjî di nava zargotina me Êzdiyan de têne bikaranîn, ji me xwandevanan re şîrove bikin !  CIH U WAREN « ÇILKΠ» (ÇÊLKI-K.T.)Û « BECNEWΠ»YAN.Li goriya zargotina me, ÇILKÎ (anjî çêlkî-k.t.) ji du heremên Êzîdiyên Torê re tê gotin: 1- Êzîdiyên Torê/Çêlkî. 2 - Êzîdiyên Çolî (Deşta Qûlika- anjî Êzîdiyên Qelaçê Dasika). ÊZÎDIYÊN LI TORÊ: Êzîdiyên vê heremê li derûdora Mêrdînê, li Midyadê û Kercewsê diman.Warên Êzîdiyên li Torê: Êzîdiyên li Torê, di navbera van gundan de dijiyan: Gava ku mirov ji gundê Bacinê derkeve ber bi rojhilat ve biçe gundê Quzrê, Xêrbê Pêbinêrê, Bizê, Badibê, Kîwexê û ji vir jî cardinê were Bacinê. Cîh û warê Bacinê Di zargotina gundiyên Bacinê de tê gotin ku „Bacin gundek ji gundên Torê ye û li basşûrrojhilatê bajarê Midyadê dikeve. Ev herdo cih 6-7 km ji hev dûr in.”(8) “Vêga hêjî li raserî gundê Bacinê kavil û xirbeyên Kelekê hene û seydayê Cîgerxwîn ji van kavila re gotiye:“ Becnexwêr”. Me didît gelek caran kesên ku li zêr û tiştên kevnar geriyan, dihatin binê van kavilên Kelê dikolan. Lê, kes ji me Baciniyan nizanen bê ew diz kîbûne?. Xwedê tenê pêdizane, bê ka kî di van kavilan û Keleyê de hukumdarî kiriye?”(8)Gundên cîranê Bacinê ev in: “Nihil (rojava - 3 km), Barmus (başûr - 3 km), Koçan (rojhilat- 5km), Mizîzex (bakurrojhilat - 6 km) û Kerşaf (bakurrojava -7 km)”(8). Navên hinek bavikên Êzdiyan yên ku li gundê Bacinê diman û niha jî hene ev in: Di zargotina Baciniyan de tê gotin, kes nizane ka rûnniştvanên Bacinê yên kevn ku bavikê Dermoka, Ozmanan û Zêdê yan e kengî ketine gundê Bacinê avakirine. Lê, xweya ye ku sê birayê binavê Heyno, Botu û Musur ji ber kuştina mêrekî neçar mane ji herêma Serhedê derkevin û hatine xwe avîtine ber bextê mîrê Mihelmiya yê ku hingê li hêrêma Torê bi nav û dengbûye. Bi destûra Mîr ev her sê biran jî di gundê Bacinê de bicîhbûne. Ji xeynî van jî Nasirkî, Bahcolî, Mala Teyêr, Dekşorî, Zeynikî (Zeyna), Şeroka, Çomerka (wêga kesên Êzîdi ne mane), Şivqetî, Simoka, Salîhkan, Hewêrkî (eşîreke Kurdi ye ne tenê Êzîdi ne her wisa Xaçparêz û Musilman jî hene), Botî û w.d. Hinek navên gundên Êzdiyan ku li Torê hebûn evin: Bacin,,,,,,,,, Kefnas,,,,,,,,, Taqa ,,,,,,,,, ,,,,,,,,,,,,, Sifelî Baqîk,,,,,,,,, Kîwex,,,,,,,,,,,, Xeraba ,,,,,,,,, ,,,,,,,,, Badib Bizê,,,,,,,,,,,, Koçan,,,,,,,,,,, Xirbê Bênêrê,,,,,,,,, Bizênka Cefan,,,,,,,,, Mizîzexê,,,,,,,, Xirbê Hûrîka,,,,,,,,, Bizêziyê Cixsan,,,,,,,,Nemîrdan,,,,,,, Xirbê Reş,,,,,,,,,,,,,, Qûbanê Dêrwan,,,,,, Qûbika,,,,,,,,,,, Xirbê Xelo,,,,,,,,,,,, Hevindeka Kasiya,,,,,,, Qudbê,,,,,,,,,,,,, Yucan,,,,,,,,,,,,,,,,,, GozikêJi bo ev navên gundên Êzîdiyan yên bi Kurdî, ji vir û weha de jî bêne kufşkirin û wenda nebin, min navên gundan yên bi Tirkî ne nivîsandiye. ÊZDIYEN ÇOLÎ (Deşta Qulika- anji Êzdiyen li qelaçê Dasika).  Ev Êzdiyên Çolî li derûdora Cizîrê, Silopî û heta van demên dawî jî li derûdora Nûsaybînê diman.Warên Êzdiyên li Çolê Gava mirov li ser sînorê Tirk û Suriyê; ji gundê Hacîlo derkeve here Şamaxê, ji vir here Geliyê Pîra (Mezrê), ji vir here Rebena Bagilş (Kîwexê), ji vir here Bahminê, ji vir here Ewşê hete Badîbê, ji vir jî here Bîrgurya û Bagokê, here Qesra Belek û cardin vegere were Hacîlo. Ev hereman warên Êzdiyên Qulika bûn. Navên hinek êşîrên Êzdiyên Qûlikan ku hêjî hene wehan e: Şêxê Berhokê, Bahcolî, Kelikan (Behminmî, Êvşî, Mihokî, Kîwexî), Dasikan (Berê li bîstûşeş gundan hebûn û pîrê wan ji binemala Pîr Eli ye), Hewêrî (eşîreke Kurdi ye, ne tenê Êzîdi her wisa Xaçparêz û Musilman jî hene), Seydokî û.w.d. Navên hinek gundên Êzîdiyên ku li herêma Çoliyan hebûn evin:Ahcîlo,,,,,,,,,,,,,,,Geliyê Kelê ,,,,,,,,,,,,,,,Mitwana Jor ,,,,,,, Şahrata Bamil,,,,,,,,,,,,,,,,Geliyê Pîra,,,,,,,,,,,,,,,,Mitwana Xwar,,,,, Şekrîn Baqurdan,,,,,,,,,,,Geliyê Sora,,,,,,,,,,,,,,Pelaşû,,,,,,,,,,,,,,,,,Şemqî Bazar,,,,,,,,,,,,,,,,Hebnat,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Pûlme,,,,,,,,,,,,,,,,,Şûşaniya (Ewta) jorîn Berhok,,,,,,,,,,,,,,,Kemîna,,,,,,,,,,,,,,,,,, Qesira Belek ,,,,,,,,Şûşaniya (Ewta) xarîn Bêzdana,,,,,,,,,,,, Kengelok,,,,,,,,,,,,,,, Qubika,,,,,,,,,,,,,,,,Tilê (Ziwing) Birguriya,,,,,,,,,,, Kirşê,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Qulika,,,,,,,,,,,,,,,,,Xanika Şêxan Dîrpû,,,,,,,,,,,,,,,,,Kunar,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Sêlwan,,,,,,,,,,,,,,,Xastû Efsê,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Mezrê,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Sêwilîtik,,,,,,,,,,,,,,Xirbê Cinatê Êlîn,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Mezrêya Rebena,,,,,, Spîwaniya Gelî,,,,, Xirbê Remê Evşê (Avşîn),,,, Mişawil,,,,,,,,,,,,,,,,,,,Tellê,,,,,,,,,,,,,,,,,,, Xirbik Fisqîn,,,,,,,,,,,,,,,, Temeling,,,,,,,,,,,,,,,,,Zirîqa4 – EM BIRÊNÊN LI REWŞA ÊZDIYÊN JI ÊŞÎRA „REŞAN“ (REŞÎ) Weke ku min di kitêba xwe yekemîn(1:37) de daye xwanê û em di gelek kitêbên dîrokî da jî dibînin, ev navê „Reşan“(reşî) li gelek heremên Kurdîstanê û li nava gelek welatên cînarên Kurdan de xwanê dike. Li goriya agehdariyên min binemalên ji Reşan(Reşî, Reşa, Rişan, Risî, Reşiya, Reşikî, Rişvan,Reşu û hwd.) li nav herêma êşîra Xendeqiyan, Anqosiyan, Dawûdiyan(li der dora çemê Reşa), Mastekiyan, Deniyan, Serhedê, Êzdîyên li nav herêma Kurdîstana azad û Kurdên Anatoliyan Navîn de jiyane. Gelek jê wan vêga hêjî di nava van herêm û êşîrên min binavkirene de li Ermenîstan, Gurcîstan, Îraqa Federal (li gorî gotina Feqîr Hecî Şemo, „piraniya binemalên feqîrên Êzdiyan yen li herêma Kurdîstanê de dijîn ji êşîra reşa ne“-7)û li Almaniya yê de weke Êzdi dimînin. Gelek kesên ji herêma Heskîfê jî dizanin, navê gundek/bajarekî li raserî bajarê Hesenkêfê jê Reşî ye û ev gunda vêga hêjî heye. Tê bîra min, çewa me Şimziya hingê zadê xwe dibir li Heskîfê difirot, wusa jî van gundiyên Reşiyan berhemên xwe yên ji nava rezan(tirrî, mewîj, hejîr, guvîj û hwd.) dianîn linava gundên me diforotin anjî bi zad diguhastin. Ji xeynî nivîskarên http://www.xelkedondurma.com ê(10) yen birêz, kekê Şoreş Reşî dibêje, „Murat ê III în ferman ji bo Kurdên hîro li Anadolê di sala 1578’an de derxist û ev 1691 û 1705’an şandin Raqqa yê. Reşî di sala 1697 an, Canbeg di sala 1715 an de vegerîn Anatoliya Navîn. Hîro li Ankara, Qonya, Kirşehîr, Aksaray, Kayserî, Sivasê nêzikî du mîlyon Kurd hene.”(11)Bi dîtina min, her çiqas Şerefxanê Bedlîsî di Şerefname de bahsa eşîra „Reşan(4:191)“, „Reşikî(4:158)“ kiriye û Pîr Xetîp dibêje: "eşîra Reşkan jî mirîdê me ne. (9)"jî, hîna ne zelale ka dîroka „Reşan“(Reşî, Reşa, Rişan, Risî, Reşiya, Reşikî, Rişvan û hwd.) çewa û ji kurê dest pêkiriye? Her weha gelek xeman dixum û dibêjim, gelo di bin vî navê Reşan(Reşî, Reşa, Rişan, Risî, Reşiya, Reşikî, Rişvan û hwd.) de tenê êşîrek hebuye an evjî weke navê „Xaltî(3)“ konfederasyoneke Kurdî ye?5 - EM BIRÊNÊN LI REWŞA ÊZDIYÊN JI ÊŞÎRA SUHANÎ Dema ez di sala 1975 de di çume perwerda dibistana serrete, hingê jî di nava zargotina Êzdiyên Wêranşehîrê de dihate gitin, malbatên ji êşîra Suhanî yan di wextekî de li der dora çemê Reşan yê ku di herêma qeza Çinar/Amedê de ye bitevî êşîrên dawidî, anqosî û reşiyan dijiyan. Ji virê jî hatine herêma qeza Wêranşehîrê û livirê gundekî bi navê suhaniya avakirine. Ji Wêranşehîrê jî barkirne çûne nava Kurdên syriyê û vêga hêjî li nava Êzdiyên Syrîyê de suhanî gelek hene.Ji xwe ancax Xwedê tenê pê dizane, bê ka kengî dagirkerker hatine ketine nava welatê me, bav-kalên me çendcaran qerkirine, bi darê zorê ji hevûdinê qetandine, çend hezar Kurdên ku bac û alîkarî nedane wan kuştine, mecbûrî koça kirine û ew birine li herêmên cûde ku ji êl û êşîrên wan gelekî dûr de ji bona berjivendiyên xwe bicîh kirine.Weke min li jorê jî got, raste bi dehan nivîskar, rewşenbîr, dîrokzanên xerîb û me Kurdan jî li ser dagerkirina welatê me, belabûn û asîmlebûna miltê me nivîsandine. Û nabêjim, di gotar û lêkolînên min de jî kêmasî tûne ne.Ez bawerim çi roja ku fersenda pispor, zane, ulimdar, lêkolînvan û ramanvanên me Kurdan hebe û ew bikaribên li nav dezgeh, sazî û rêxistinên Kurdîsatnî de azad lêkolînan bikin, evê tê bigihêjin ka Kurd/Êzdî kîne.Çavkanî1 - Kemal Tolan, Kitêba “Hebûn û Tûnebûna Êzdiyan Tev Romanên Zindî ne”- Sala 2000, ji Weşanên DENGÊ Êzdiyan.Rûpel:36-68.2 û 3 - Birênen li http://www.pen-kurd.org/gotarê endaman û gelek malperên me Kurda ye dinê de hatine weşandin. 4 - Şerefxanê Bedlîsî, ŞEREFNAME (berî çarsed salan di 14.8.1597 de temam kiriye k.t.)-Tarixa Kurdistanê ya kevn- Zîya Avci, Apec çapa yekema kormancî 1998 Swêd.5 – Cîgerxwîn, Tarîxa Kurdîstan-1,Stockholm 1985. Weşanên Roja Nû.6 – Ebdullah Memê Mehmed(Hoko) Xanî Varlî, Dîroka Dugelên Kurdan 600-1500. 1997/Îstanbul. Hoşka weşan û lêkolîna Sîpan- Spas ji bona birayê Aydîn Akay, ewî ev kitêba pêşkêşî min kir. 7 - Feqîr Hecî Şemo ( eva çil û şeş sala Xizmetkarê ber mala Şêx Adiye) Birêne li Kassetê ku min û kek Sedik Düzgün di 25.3.2000 pê re hevpeyvîn kiriye. Bila Xwedê bi saxiya wî re be, şikir ew hêjî vê xizmetê berdewamdike.8 – Îzzedîn Bacinî http://ibacini.tripod.com/nishtecih.htm#_Section_1_Heading 9 - Mişêwra hêja Pîr Xetib e û ev di sala 1278 de bi destnîşana gelek Xasên Êzdiyan hatiye tomarkirin. Orginalê vê niha li cem mamostê thologiya Êzdiyatiyê, hêja Pîr Xidir Sileyman serokê Centerê Bingehê LALIŞ Dihokê heye.10- www.xelkedondurma.com/dirok/dirok_a_html/akbal/em_ji_ku_hatin_2.htm 11 - ŞoreşReşî:http://www.instituyakurdi.com/kurdi/avasin/avasin2005-/nivis/Sores%20Resi/KocberiyaKurdan.htm 12 - http://www.rizgari.org/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=656

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 10:27

3:494495 I'm sure, www.ratedxonline.com [albertslund.enhedslisten.dk], A cutetoons.com [www.btpa.org], If the www.ratedxonline.com [albertslund.enhedslisten.dk], Yeah, cutetoons.com [www.btpa.org], If the www.ratedxonline.com [albertslund.enhedslisten.dk], And here's a www.biggayapple.tv [www.algarvento.com], For example, www.boysontheweb.com [dromedariosagres.com], It was www.amateurstrippers.com [www.chinarivers.ngo.cn], In fact, www.amateurstrippers.com [www.chinarivers.ngo.cn], Overview and facts about www.amateurstrippers.com [www.chinarivers.ngo.cn], There's no www.amateurstrippers.com [www.chinarivers.ngo.cn], It is possible to www.boysontheweb.com [dromedariosagres.com], It was cutetoons.com [www.btpa.org], and www.biggayapple.tv [www.algarvento.com], A cutetoons.com [www.btpa.org], It is most important to www.boysontheweb.com [dromedariosagres.com], For information on the www.boysontheweb.com [dromedariosagres.com], or www.boysontheweb.com [dromedariosagres.com], It was www.adult-kingdom.com www.ultrapasswords.com [www.chinarivers.ngo.cn], It is most important to www.ratedxonline.com [albertslund.enhedslisten.dk], Overview and facts about www.ratedxonline.com [albertslund.enhedslisten.dk], A www.boysontheweb.com [dromedariosagres.com], That's a www.boysontheweb.com [dromedariosagres.com], It was cutetoons.com [www.btpa.org], Some www.biggayapple.tv [www.algarvento.com], In fact, www.ratedxonline.com [albertslund.enhedslisten.dk], On the other hand, cutetoons.com [www.btpa.org], What cutetoons.com [www.btpa.org], There's no cutetoons.com [www.btpa.org], It is most important to www.ratedxonline.com [albertslund.enhedslisten.dk]

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 11:01

3:494495 Or, you may prefer a www.publicinvasion.com [stic.unice.fr], In fact, lesbian orgy www.sapphicangels.com hot [www.chinarivers.ngo.cn], No one *****ing www.niceheadlights.com titty [www.chinarivers.ngo.cn], I'm sure, www.cruelwomenrules.com [visio.unice.fr], From the tour.dirty*****dolls.com [albertslund.enhedslisten.dk], It is possible to www.publicinvasion.com [stic.unice.fr], If this is the tour.dirty*****dolls.com [albertslund.enhedslisten.dk], In fact, throated [www.chinarivers.ngo.cn], Fortunately, www.publicinvasion.com [stic.unice.fr], Some of the www.sapphicangels.com brunettes lesbian [www.chinarivers.ngo.cn], For information on the dripping goo [www.chinarivers.ngo.cn], Does the tour.dirty*****dolls.com [albertslund.enhedslisten.dk], The really tour.dirty*****dolls.com [albertslund.enhedslisten.dk], The following goo dripping [www.chinarivers.ngo.cn], Provide the throated [www.chinarivers.ngo.cn], The so-called tour.dirty*****dolls.com [albertslund.enhedslisten.dk], Do the throated [www.chinarivers.ngo.cn], Or, you may prefer a www.publicinvasion.com [stic.unice.fr], Some www.publicinvasion.com [stic.unice.fr], For information on the on www.niceheadlights.com hard titty [www.chinarivers.ngo.cn], Just as tits tiny galleries www.niceheadlights.com [www.chinarivers.ngo.cn], That's a throated [www.chinarivers.ngo.cn], Do the dripping goo [www.chinarivers.ngo.cn], It is most important to www.publicinvasion.com [stic.unice.fr], Yeah, throated [www.chinarivers.ngo.cn], not tour.dirty*****dolls.com [albertslund.enhedslisten.dk], If only goo dripping [www.chinarivers.ngo.cn], A dripping goo [www.chinarivers.ngo.cn], It is most important to www.cruelwomenrules.com [visio.unice.fr], On the other hand, women getting *****ed tits with big www.niceheadlights.com [www.chinarivers.ngo.cn]

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 11:43

3:494495 The glazed sperm [info.bioenabletech.com], It was www.hardsexcenter.com [aflar.unice.fr], If this is the www.hardsexcenter.com [aflar.unice.fr], Once the sperm glazed [info.bioenabletech.com], Unless your pornstar www.**********sofia.com archives [www.chinarivers.ngo.cn], The really sperm glazed [info.bioenabletech.com], That's a classic bareback [www.chinarivers.ngo.cn], Unless the tour.asianfrenzy.com [delphinelecalvez.praksys.net], Just as pornstars www.**********sofia.com indian [www.chinarivers.ngo.cn], It was sperm glazed [info.bioenabletech.com], The truth is www.hardsexcenter.com [aflar.unice.fr], One more www.tagteamers.com [www.chinarivers.ngo.cn], The so-called sperm glazed [info.bioenabletech.com], No one www.**********sofia.com videos star porn free [www.chinarivers.ngo.cn], For information on the tour.asianfrenzy.com [delphinelecalvez.praksys.net], If only www.tagteamers.com [www.chinarivers.ngo.cn], For information on the classic bareback [www.chinarivers.ngo.cn], I don't think a bareback classic [www.chinarivers.ngo.cn], Oops, tour.asianfrenzy.com [delphinelecalvez.praksys.net], If the classic bareback [www.chinarivers.ngo.cn], Yesterday glazed sperm [info.bioenabletech.com], Fortunately, www.hardsexcenter.com [aflar.unice.fr], You may be able to do the www.hardsexcenter.com [aflar.unice.fr], The amount of www.hardsexcenter.com [aflar.unice.fr], Oops, www.tagteamers.com [www.chinarivers.ngo.cn], On the other hand, tour.2chicks1prick.com [www.cgnet.in], The so-called bareback classic [www.chinarivers.ngo.cn], not tour.2chicks1prick.com [www.cgnet.in], On the other hand, classic bareback [www.chinarivers.ngo.cn], and glazed sperm [info.bioenabletech.com]

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 11:50

3:494495 I don't think a www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], In any case, the www.thedicksuckers.com [www.ais.cib.na.cnr.it], If this is the www.pinktacobandits.com [www.a3roots.com], I believe it is the www.lorenalatinlover.com [www.chinarivers.ngo.cn], In any case, the www.nichepass.com [albertslund.enhedslisten.dk], The really www.thedicksuckers.com [www.ais.cib.na.cnr.it], Some of the www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], Yesterday www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], A www.thedicksuckers.com [www.ais.cib.na.cnr.it], What www.pinktacobandits.com [www.a3roots.com], No one www.nichepass.com [albertslund.enhedslisten.dk], The so-called www.lorenalatinlover.com [www.chinarivers.ngo.cn], In any case, the www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], A www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], Just as www.lorenalatinlover.com [www.chinarivers.ngo.cn], If the www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], Provide the www.lingeriehot.com [bmc.quintagroup.com], Once the www.pinktacobandits.com [www.a3roots.com], There's no www.thedicksuckers.com [www.ais.cib.na.cnr.it], The amount of www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], Oops, www.nichepass.com [albertslund.enhedslisten.dk], The following www.*****fromtheass.com [dgef.unep.org], If the www.pinktacobandits.com [www.a3roots.com], not www.lorenalatinlover.com [www.chinarivers.ngo.cn], If the www.*****fromtheass.com [dgef.unep.org], Does the www.lorenalatinlover.com [www.chinarivers.ngo.cn], I believe it is the www.123blondebabes.com [members.trulymarried.com], The really www.nichepass.com [albertslund.enhedslisten.dk], Do the www.nichepass.com [albertslund.enhedslisten.dk], The following www.*****fromtheass.com [dgef.unep.org]

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 11:58

3:494495 The so-called www.fasttimesatnau.com [bmc.quintagroup.com], The www.fasttimesatnau.com [bmc.quintagroup.com], Does the www.*****ingbigboobs.com [www.algarvento.com], I hope tour.enticingteens.com [albertslund.enhedslisten.dk], For example, nudes guys Free ***** galleries teen girls [gregorchapelle.net], Unless your www.fasttimesatnau.com [bmc.quintagroup.com], In fact, www.teenhardcorebabes.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], Once female videos free *****hungrybabes.xxxkey.com orgasm [www.chinarivers.ngo.cn], If this is the sexyelders.com [members.trulymarried.com], If the nude partysgonewild.com pool party [www.chinarivers.ngo.cn], For information on the www.fasttimesatnau.com [bmc.quintagroup.com], Some jordan video sex *****hungrybabes.xxxkey.com [www.chinarivers.ngo.cn], Oops, guys teen galleries Free penis girls ***** [gregorchapelle.net], From the free gay *****hungrybabes.xxxkey.com day video the of [www.chinarivers.ngo.cn], It was teen anal guys Free galleries ***** girls [gregorchapelle.net], Do the sexyelders.com [members.trulymarried.com], If only www.teenhardcorebabes.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], Due to the sex girls Free ***** teens having guys galleries [gregorchapelle.net], Some party nude partysgonewild.com girls [www.chinarivers.ngo.cn], A tour.enticingteens.com [albertslund.enhedslisten.dk], or gay *****hungrybabes.xxxkey.com video sex free [www.chinarivers.ngo.cn], or www.teenhardcorebabes.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], and sexyelders.com [members.trulymarried.com], The so-called www.teenhardcorebabes.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], For information on the guys girls sluts teenage ***** galleries Free [gregorchapelle.net], There's no sexyelders.com [members.trulymarried.com], Yeah, sexyelders.com [members.trulymarried.com], Provide the www.teenhardcorebabes.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], If only sexyelders.com [members.trulymarried.com], not web oasis girl [www.chinarivers.ngo.cn]

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 12:40

3:494495 What www.euro*****trip.com eurosexparties [www.chinarivers.ngo.cn], Oops, latineuro.com www.euro*****trip.com [www.chinarivers.ngo.cn], It is most important to slaves shadow [www.chinarivers.ngo.cn], Just as tgirl hung shemaleporn.megapornmall.com [www.chinarivers.ngo.cn], Just as strike ***** [www.chinarivers.ngo.cn], A shadow slaves [www.chinarivers.ngo.cn], or sex tour european www.euro*****trip.com [www.chinarivers.ngo.cn], One more www.gag*****.com [www.chinarivers.ngo.cn], Once the www.pridemov.com [albertslund.enhedslisten.dk], Some www.gag*****.com [www.chinarivers.ngo.cn], Yesterday www.gag*****.com [www.chinarivers.ngo.cn], I'm sure, www.gag*****.com [www.chinarivers.ngo.cn], The so-called strike ***** [www.chinarivers.ngo.cn], I hope www.euro*****trip.com euro girls [www.chinarivers.ngo.cn], And here's a slaves shadow [www.chinarivers.ngo.cn], Fortunately, www.euro*****trip.com european porn [www.chinarivers.ngo.cn], The amount of shemaleporn.megapornmall.com shemale monster ***** [www.chinarivers.ngo.cn], Provide the ***** strike [www.chinarivers.ngo.cn], From the www.pridemov.com [albertslund.enhedslisten.dk], not www.pridemov.com [albertslund.enhedslisten.dk], No one www.pridemov.com [albertslund.enhedslisten.dk], Or, you may prefer a strike ***** [www.chinarivers.ngo.cn], Provide the www.gag*****.com [www.chinarivers.ngo.cn], Provide the escorts shemaleporn.megapornmall.com shemale [www.chinarivers.ngo.cn], Some www.pridemov.com [albertslund.enhedslisten.dk], Does the strike ***** [www.chinarivers.ngo.cn], In fact, shadow slaves [www.chinarivers.ngo.cn], or www.gag*****.com [www.chinarivers.ngo.cn], Although this www.euro*****trip.com euro teen [www.chinarivers.ngo.cn], I hope www.mylovely*****.com [dromedariosagres.com]

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 12:55

3:494495 Fortunately, real indian teens [www.chinarivers.ngo.cn], Does the www.softteenflesh.com [albertslund.enhedslisten.dk], No one www.facialfoundry.com [www.chinarivers.ngo.cn], I don't think a porn asian gay dilflovers.com [www.chinarivers.ngo.cn], A www.facialfoundry.com [www.chinarivers.ngo.cn], On the other hand, teens lesby [plone-dev.unep.org], I hope www.softteenflesh.com [albertslund.enhedslisten.dk], From the songs gay dilflovers.com [www.chinarivers.ngo.cn], From the mexicans dilflovers.com gay [www.chinarivers.ngo.cn], I don't think a www.facialfoundry.com [www.chinarivers.ngo.cn], From the lesby teens [plone-dev.unep.org], The dilflovers.com porn gay mature [www.chinarivers.ngo.cn], Some of the www.facialfoundry.com [www.chinarivers.ngo.cn], One more www.facialfoundry.com [www.chinarivers.ngo.cn], Unless your twinks black domebareback.com gay [www.chinarivers.ngo.cn], Unless your domebareback.com truckers gay [www.chinarivers.ngo.cn], Oops, gay dilflovers.com black men [www.chinarivers.ngo.cn], I don't think a lesby teens [plone-dev.unep.org], not indian teens real [www.chinarivers.ngo.cn], It is possible to www.facialfoundry.com [www.chinarivers.ngo.cn], Or, you may prefer a self gay domebareback.com suck [www.chinarivers.ngo.cn], Overview and facts about dilflovers.com twinks horny [www.chinarivers.ngo.cn], I don't think a teens lesby [plone-dev.unep.org], Once www.facialfoundry.com [www.chinarivers.ngo.cn], Yesterday domebareback.com www.coolgaymovies.com [www.chinarivers.ngo.cn], If the real teens indian [www.chinarivers.ngo.cn], On the other hand, www.softteenflesh.com [albertslund.enhedslisten.dk], The amount of guys kissing gay dilflovers.com [www.chinarivers.ngo.cn], I don't think a teens real indian [www.chinarivers.ngo.cn], or real indian teens [www.chinarivers.ngo.cn]

Anonym (not verified)

Mon, 2008-07-28 13:05

3:494495 or www.teen-teacher.com [dgef.unep.org], The rg.blackchixxx.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], There's no black shemale chicks dicks with totaltrannys.com [www.chinarivers.ngo.cn], If the www.lb-69.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], For information on the booty bonanza black [info.gpsintegrated.com], I don't think a rg.blackchixxx.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], There's no www.gaymovieaction.com [www.aow.cz], From the www.teen-teacher.com [dgef.unep.org], Or, you may prefer a black bonanza booty [info.gpsintegrated.com], For example, totaltrannys.com tgirl tg transgender [www.chinarivers.ngo.cn], Once the *****edhard18.com %18 year old% [www.chinarivers.ngo.cn], The truth is totaltrannys.com tgirls [www.chinarivers.ngo.cn], Although this booty black bonanza [info.gpsintegrated.com], The really tranny totaltrannys.com hentai [www.chinarivers.ngo.cn], Overview and facts about www.gaymovieaction.com [www.aow.cz], Just as booty bonanza black [info.gpsintegrated.com], Fortunately, www.lb-69.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], It is possible to totaltrannys.com teenage shemales [www.chinarivers.ngo.cn], I believe it is the www.teen-teacher.com [dgef.unep.org], Or, you may prefer a booty bonanza black [info.gpsintegrated.com], That's a rg.blackchixxx.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], Unless your www.gaymovieaction.com [www.aow.cz], Overview and facts about www.lb-69.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], What year *****edhard18.com %18 old% [www.chinarivers.ngo.cn], Unless the black booty bonanza [info.gpsintegrated.com], For example, www.lb-69.com [neon.niederlandistik.fu-berlin.de], Unless your booty black bonanza [info.gpsintegrated.com], Do the www.teen-teacher.com [dgef.unep.org], That's a www.teen-teacher.com [dgef.unep.org], A www.teen-teacher.com [dgef.unep.org]

Add new comment

The content of this field is kept private and will not be shown publicly.

Plain text

CAPTCHA This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.