D A N E Z A N: Konferansa Neteweyî ya li ser Bakurê Kurdistanê di 25-27 ê Sibat 2005 ê de li Hollandayê pêk hat
D A N E Z A N
Dîrok: 25.12.2007 Saet: 02:45
Mijar: Daxuyani
Konferansa Neteweyî ya li ser Bakurê Kurdistanê di 25-27 ê Sibat 2005 ê de li Hollandayê pêk hat.
Beşdarên Konferansê, akademîsyen, ronakbîr, hunermend, tuccar, siyasetmedar û nûnerên rêxistinên demokratîk û siyasî bûn.
Beşdarên Konferansê li ser evan mijarên ku li jêr hatine nivîsandinê rawestîyan :
1. Maf û netewebûn û têkoşîna gelê Kurdistanê
2. Koçberî û Pirsa Civaka Kurd, Çand û Ziman
3. Ferqa pêşveçûna Civakî û Aborî ya di navbêna Komara Tirkîyeyê û Bakurê Kurdistanê
4. YE, pêvajoya endametîya Tirkîyeyê û Pirsa Kurd
Konferansê nirxand ku, “Mafê Çarenivîsa Milletan” ya ku di Peymanên Navneteweyî de hatîye nivîsandin, ji bo milletê kurd jî derbas dibe.
Konferansê daxwaz kir ku Milletê Kurd, weka hemû milletên Cîhanê qedera xwe bi destê xwe tayin dike, ew xwedîyê mafê xwe yen neteweyî û Demokratîk e û xwedîyê mafê xwe yên xwebixwe îdarekirinê ye.
Konferansê rewşa Tevgera Bakurê Kurdistanê di ber çav de derbas kir. Pêwist e perçebûna tevgerên Bakurê Kurdistanê li welat di çarçeweyeke plural û li ser bingeha mafê neteweya kurd, di partiyeke ku bi nasnameya kurd de bête organîze kirin.
Beşdar û mêvanên Konferansê piştgirîya xebat û têkoşîna gelê kurd li Rojhilat û Rojavayê Kurdistanê kir û destkeftîyên li Başûrê Kurdistanê wek deskeftîyên hemû milletê kurd pejirand. Siyaset û êrîşên Komara Tirkîyeyê li hemberî Başûrê Kurdistanê û bi taybetî li ser bajarê Kerkûkê hate protesto kirin û tawanbarkirin.
Konferansê dîyar kir ku êdî pêwistîya munaqeşeya li ser netewebûn û Kêmnetewebûna kurdan nîne. netewebûna Kurdan hate pesinandin û Tevgera Bakurê Kurdistanê wek ji beşeke tevgera Giştî ya Kurdistanê hate pejirandin.
Konferans, li ser bandorên koçberîyê yên li ser neteweya Kurd, li ser amadekirina projeyan û çareserkirina pirsgirêkên koçberîyên li metropol û bajarên Tirkîyeyê û li ser rewşa civaka kurd ya li welatên YE ê sekînî.
Îro koçberî bi bandorên xwe yên sosyolojîk, demografîk, ekonomîk û polîtîk bûye metirsîyek. Ew ne tenê pêkhatin û têkilîyên hundirîn yên civaka me û taybetmendîyên wê diguhere, herweha hebûna wê jî dixwe metirsîyê.
Di van salên dawî de koçberên ku ji ber şer; gund û mezrayên wan hatine wêrankirin û ber bi bajarên Tirkîyeyê hatine ajotin, di rewşeke nebaş de ne. Konferansa me biryar da ku, ji bo vegera wan projeyek were amade kirin. Ji ber ku pirsgirika koçberên kurd êdî pirsgirikeka YE ê ye û divê proje bi alîkarîya YE ê û îdareyên herêmî werin bicîhanîn.
Konferansa me, li ser pêwistîya ronîkirina rewşa civaka kurd ya ku wek koçber li welaten YE ê dijî sekinî û xwest ku bi awayeke rasyonel îmkan, şert û standartên YE ê werin bikaranîn.
Ji bo kesayetîyeka xurt û tekûz, zimanê dayikê roleka mezin dileyize. Mirovên ku zimanê dayikê rast û têrker fêr dibin, hêsantir dikarin bi civaka din re têkilîyan deynin û di nav civakên din de bi awakî lihevkirî bijîn.
Fêrkirina zimanê dayikê bi malbatê dest pêdike. Dê û bav divê zimanê xwe bi aweyeke baş fêrî zarokên xwe bikin. Wendakirina ziman û asîmilasyon tê maneya herifîna kesayetîyê. Avakirina sazî û bikaranîna navgînên nûjen, wek nimûne mas-medya ûhwd divê ji bo pêşvebirina ziman werin bikaranîn.Li welatên Ewrûpayê îmkanên ji bo pêşvebirin û xurtkirina Çanda Kurdî hene û divê ew imkan werin bikaranin.
Konferansê diyar kir ku, di bernameya “modernîzekirina” Tirkîyeyê de Bakurê Kurdistanê bêpar hatîye hîştin. Heya dawîya salên 1990 an de herêmên Bakûrê Kurdistanê ji raya navneteweyî re hatibû girtin. Devleta Tirk îmkan neda sermayeya Ewrûpa û Amerîkayê ku ew li herêmên Bakûrê Kurdistanê bêne razandin.
Operasyonên van 20 salên dawî bi aliyê aborî û civakî zererek mezin daye Bakurê Kurdistanê.
Çaresernekirina pirsgirêka kurd ji hemû alîyan ve negatîfî li ser civaka kurd li Bakurê Kurdistanê kirîye. Îdeolojîya fermî li ser bingeha asîmîlasyon û înkarkirina Kurdan hatîye avakirin.
Dewleta Tirk hizir dike ku pêşweçûnên aborî û civakî ewê li Bakurê Kurdistanê pirsgirêka kurd ‘’çareser’’ bike.
Ji bo pêşvebirina Kurdistanê NGO pêwiste. Ji bo pêşvebirina Kurdistanê pêvistî ji çalakkirina NGO û di nav YE ê de afirandina însîyatîfan heye. Tenê û tenê çareserkirina sîyasî ya kurd ewê bikaribe rêyekê veke û li Bakurê Kurdistanê pirsa aborî û civakî pêşve bibe.
Konferansa neteweyî piştgirîya guherandinên li ser Prosesa Danûsitendina endametîya KT ya YE ê dike. Di vî warî de li gor hiqûqa YE ê demokratîzebûn û avakirina dewleteke hiqûqî li KT ê pêwiste.
Mafên neteweyî, demokratîk û berjewendîyên gelê kurd divê bêne qebûlkirin.
Guhertina sistema KT ya siyasî, aborî, îdarî û hukûkî bi çareserkirina pirsa kurd ve girêdayîye. Ji bo wê jî divê Qanûna Esasî û Qanûnên din yên Komara Tirkîyeyê bêne guherandin û nasnameya gelê kurd bê qeyd û şert bêne qebûlkirin û garantîkirin. Di têkilîyên navbêna Komara Tirkîyeyê û YE ê de divê milletê kurd wek teref û muhatab bên naskirin.
Divê YE, ji bo pêkhatina evan mijarên girîng bingeha Dezgeheke Herêmî (Regionale Distrubition) ava bike.
Di prosesa danûsitendinan de ji bo herêmên Kurdistanê çareserkirina pirsên perwerde, jîngeh, jin û zarokan û herweha vegera koçberan de alîkarîya YE ê pêwist e.
Mafê Kurdan li welatê wan Kurdistanê wek netewe û herweha li metropolê jî wek kêmnetewe, li gor raya gelê kurd bên zanîn û ew mafana bêne bikaranîn.Bi vî awayî nêzikbûna neteweya kurd li Bakurê Kurdistanê dikare pêş de biçe.
Ji bo xebatên pêşeroj, emê têbokoşin ku hemû aliyên civaka kurd beşdarîyê bike û bi taybetî bikaribin di evan xebatan de beşdarîya Jinên kurd pirrtir bikin.
Konferansê girîngiyekê da doza gelê kurd ya pîroz û ji bo pêkanîna wê, li ser bingeha bîr û rayên neteweyî di pêşerojê dexebatên wusa hevbeş bêne kirin.
27.02.2005 – Amsterdam
PKE-Platform (Platforma Kurdên li Ewrûpa)
Têkilî : [email protected]
BEŞDARÊN KONFERANSÊ:
Partî Demokratî Kurdên Sûrîye – El-Partî • Partî Niştiman Kurdên Sûrîye • Partîya Azadî Demokrasî ya Kurdistanê – PADEK • Partîya Çepên Kurdên Sûrîye • Partîya Şoreş – KAWA • Partîya Demokrat a Kurdistan-Bakur – PDK-B • Partîya Îslamîya Kurdistanê – PIK • Partîya Mazlûmên Gelê Kurdistan – PMGK • Partîya Niştiman Pêşverû Kurdên Sûrîye • Partîya Rizgarîya Kurdistan – PRK-Rizgarî • Partîya Sosyalist ya Kurdistanê – PSK • Rêxistina Sosyalist û Demokratik ya Kurdistanê – RSDK • Yekîtîyî Nistimanî Kurdistan – YNK
İnsîyatîfa Kurdên Danimarka-IKD, İnsîyatîfa Kurdên Fransa-IKF, İnsîyatîfa Kurdên li Swêdê-IKS, İnsîyatîfa Gelê Kurdistanê li Swisre-IGKS.
Civata Kurd • Dengê Kurdan li Duisburgê • Federasyona Komeleyên Kurdistanê li Swêdê • Hevkar – Almanya • Kitêbxaneya Kurdî li Swêdê • Komela Çanda Karkerên Kurdistan – KOÇ-KAK • Komela Karkerên Kurdistan – Avusturya • Komela Karkerên Kurdistan – Danîmarqa • Komela Karkerên Kurdistan – Swîsra • Komela Kurdistan li Belçîka • Komela Navnetewî ya ji bo Mafên Mirov li Kurdistan • Kurdish Advice Centre – London • Mala Kurd li Biremen • Mala Kurd li Lubeck • Mala Kurd li Parîs • Xoybûn • Yekitîya Komelên Kurdistan – KOMKAR
Yaşar Abdulselamoğlu • Adnan Ağacanoğlu • Siddiq Ağız • Mirza Akar • Nezir Akat • Şeref Akgul • Gurdal Aksoy • Erdoğan Aktaş • Neşenûr Aktaş • Eyub Alacabey • Aziz Alış • Kovan Amedî • Azad Anik • Alixan Aras • Sultan Aslandag • Adil Aşan • Ayten Ataman • Mehmet Atmaca • Behcet Ateş • Süleyman Ateş • Abdurrahim Ayaz • İhsan Aydin • Osman Aydin • Veysi Aydin • Ferhad Aydin • Said Aydoğmuş • Ramazan Başdaş • İrfan Baysal • Rêzan Bêpaşnav • Baran Boskan • Ferhat Boskan • Şermîn Bozarslan • Siddik Bozarslan • Bayram Bozyel • Zeki Budak • A.Selam Cizirî • Şefik Çakırgöz • Yilmaz Çamlibel • Nedim Dağdeviren • Suleyman Danişman • İbrahim Demir • Metin Demir • A. Kerim Demir • Gulseren Demirel • Ahmet Demirtaş • Şexmûs Dîp • Huseyîn Duzen • Mehmet Ece • Feyyaz Ekmen • Bedirxan Epözdemir • Cemil Eren • M. Tahir Ergun • Hüseyin Erkan • Hamid Gewherî • Can Gulşenoğlu • Ibrahim Güçlü • Şakir Gülerce • Yekiti Gulbaran • Şükrü Gülmüş • Baran Hemze • Keya İzol • Mustafa Kalpak • Şehmûs Kapan • Duzgun Kaplan • Salih Karaaslan • Raşit Karakaya • Ahmet Kartal • Musa Kaval • Cabir Kawas • Shaxewan Kerkukî • Nebi Kesen Doğan Kılıç • Mahmut Kılınç • Hamit Kilincaslan • Siracettin Kırıcı • Seyitxan Kurij • Davut Kurun • Nurcan Kurun • Yasîn Kut • Nejla Morsumbul • Hiwa Mustafa • Nurêxan Mufit • M.Salih Mustafa • Mehmet Müfit • Pale Nûjen • Şefiq Öncü • Garib Özcan • Şêrîn Perwer • Şivan Perwer • Mahmûd Raze • Dr. Khalid Salih • Ali Saltık • Murat Saltık • Mustafa Sarica • Kadir Satık • Rifat Sefali • Hikmet Serbilind • İhsan Şener • Veli Şahin • Fesih Şêşêogulları • Necati Tank • Vildan Tanrıkulu • Mehmet Tanrikulu • Mehmet Tanriverdi • Zêrîn Tek • Fettah Timar • Hasan Uçar • Xalitê Uso • M.Selîm Uzun • Qedrî Xosnav • Dr. Burhan Yasin • Hatice Yaşar • M. Nureddin Yekta • M.Ali Yildirim • Hasan Huseyin Yildirim
