Dew u çeqılmast aynımıdır ?
Yoksa iki değişik şeymidir ?
Yada aynı olan iki şeyin değişik ismimidir ?
Bildiğim kadarı ile ;
Dew ayrandır.Yani orjinal şeklide üretilmiş ayrana dew denir.
Çeqilmast ise yoğurda belli oranda suyun eklenmesi ise inceltilmesi ve
ayranam benzemesi sonucu çıkan içecektir.Yani orjinal ayran değildir.
Zaten çeqıl çelqandın kelimesinden gelir amast ise masttır.
Peki bu iki kelimenin Türkçesi nedir ?
Dew = Ayran
Çeqılmast= Özeme
Peki ayran tam bir Türkçemedir ?
Sanmıyorum.Çünkü ran Kürdçe ve farsçada aydınlama olduğu gibi katı bir
maddeyi inceltme olarakta kullanılır.Mesela koyu ise Tir ve koyu değilse
ran denir.Peki ran bu iken Ay nedir ? Bunu bilmiyorum.Türkçededki Ay
kelimesi ile ilgisi yok elbette !
Lakin Ran kelimesnine baktığımda acaba türkler Ayran kelimesini Horoz
kelimesi gibi Farslardanmı aldı ?
Bu benim konu hakkındaki kısa düşüncemdir.
Yani kısa değilde uzun yazsamda ekleyecek başka bir şey bulamıyacağım ve
bu nedenle The End diyorum.
(Bu The End Hek'e hava olsun diye kullanılmıştır.)
Re: Dew ve çeqılmast farkı
Kek Mehemedé Paloyé,Size bir soru ve bir de önerim olacak!Kürtçenin yazımı ve özelliklede okumadaki akıcılığı biraz zor,desem görüşünüz ne olacak ?
Hîv=ay ,Hejîr=incir,hesın=demir olarak bilirim
Heliya veya helandın=erimiş veya eritilmiş,Heta demekî=bir zamana kadar
bu kısa örneklerle "h"harfinin Kürtce okunuşunda bir farklılık var.Yine örneklersek:
Qûtkırın=Kesmek,Qelandın= Kavurmak,Qelışandın=yırtmak(burda ses gırtlaktan çıkıyor) Qu dere;nerede,Qesîkırın=söz etme,konuşma,Kısaca Ku,ki farklılığı var
sadece "H" ve "Q"haflerinin ses tonlarının farklılığını vermeye çalıştım.İyi incelenirse bu bir çok hafte de var.
Sanırım Kürt alfabesinde inceltme ve kalınlaştırma işaretleri eksik,bu inişli çıkışlı işaretler bir çok dildede mevcut,örneğin Portekizcede Vietnam ve Romencede olması gerekir.
Biliyorum alaya alacaklar var,sorun değil,Bu sorunun incelenmesi,yorumlanması gerektiğine inanıyorum.
Selemlar
Re: Kek EJ !
Silav Kek.
Bir kelimede itirazim var:
Qeli$andin=yirtmak demissin!! bana göre yanlistir
Qeli$andin=Yarmak
Qetêndin=yirtmak
sanirim yazarken yanlislikla yazmissin..
Simdi niye hizla yazi yazdim?
Bizim Hek Kürdceyi yeni ögreniyor yanli$ ögrenmesin diye:)
yoksa yarin bize o sekilde dayatir haberin olsun:)
Silav ü Rêz
Nemirdani
Re: Kek Nemirdani
Benim Kütcem mükemel değil Kek,Konşur,zorda olsa yazar ve okurum.
Fakat akademik bir yapıya sahip değil.
Fakat bizim alfabede bir şeyler eksik sanırım,
Qetandın=yırmaksa ,Koparmak ne olacak!
Bend qetîya=ip koptu
Derin selamlar
Re: Kek Yezdan HATè i$ dü$tü..
Silav kek EJ.
Ben konu$ma bazinda Kürdceye(Kürmanci lehcesine) cok hakimim
yazimda benimde cok eksigim var.
simdiki yazmayida kek Yezdan HAt`eborcluyum bu esnada tekrar tesekkürlerimi
iletme firsatida dogdu tekrar tesekkürler..
Senin alfebemizde eksikler var deyisin bana görede cok yerindedir!
örnegin :
H harfiyle baslayan kelimelerin okunusu baska oluyor
örnek !!
Ez Heliyem (eridim)
ve ona benzer cok kelimeyi söyledigimiz zaman baska sekil ses cikiyor..
koparmak kelimesine gelincede:
mesele cogu yerde koparmak kelimesinin söylemi degisiyor!
örnek;
a)Emê sibe werzê(bostan) xwe bi [u]Qürefin[/u](bostani toptan toplamak)
b)Ême Kündir°ê xwe bidin hew (burda sadece tüm kabaklari topliyacagiz)
c) Ez di xwezim cend darê berü (palamut) bidim erdê(burdada bir kac palamut agacini yere indirecem! dikkat edin kesebilirimde diyebilinir oda $u sekil olur
ez di xwezim cend dare berüye Qütbikim!! ama mantiken agaclar dikey oldugu icin
bunu kesecem denilmiyor yere indirecem deniliyor!!)
bend Qetiye: burda sanirim bir eylem olmus ama faili belli deyil
ama
Min bend Qutkir= icar liwir hatê güherandin
an ji Bend riziyê(cürümü$)
demeki bazi yerlerde ayni manayi tasimakla kelimeler degisebiliyor
o yüzden bu isi Kürd dili ögretmeni kek Yezdan HAtè birakiyorum
cünkü bende halen ögreniyorum...
Silav ü Rêzdari
Link ji bo elfabeya Kurdî
Hêvî dikim ku ew ê hin pirsên we bersîv bike.
Rêz û silav
Jîyan
Bi Kurdî:
[url=http://sites.google.com/a/baranrizgar.co.cc/azadiya-kurdistane/home/dersen-kurdi/elfabeya-kurdi-u-cot-awayen-bilevkirina-hin-tipan]http://sites.google.com/a/baranrizgar.co.cc/azadiya-kurdistane/home/dersen-kurdi/elfabeya-kurdi-u-cot-awayen-bilevkirina-hin-tipan[/url]
Türkçe izahlı:
[url=http://sites.google.com/a/baranrizgar.co.cc/azadiya-kurdistane/home/dersen-kurdi/elfabe]http://sites.google.com/a/baranrizgar.co.cc/azadiya-kurdistane/home/dersen-kurdi/elfabe[/url]
Explained in English:
[url=http://sites.google.com/a/baranrizgar.co.cc/azadiya-kurdistane/home/english/learn-kurdish/kurdish-alphabet]http://sites.google.com/a/baranrizgar.co.cc/azadiya-kurdistane/home/english/learn-kurdish/kurdish-alphabet[/url]
Re: dew, ceqilmqast, qutandin, qelisandin vs vs.
dew'in asli awdo'dur. (zazacada da boyledir)
aw=su do ise eski kurtcede sut (shir) manadina gelir.
aslen sulandirilmis sut demek.
Ceqilmast= ceqil= celqandin fiilindede oldugu gibi calkalamak mansina gelir.
bu ise yayiktaki yogurda su ilavesi ile yayikta yapilan ayrana sdenir.
Qetandin : koparmak
Qutandin : (dis ile isirarak) koparmak, yada bir alet kullanarak koparmak
qelisandin: yarmak
chirandin: yirtmak
jekirin : (bir butunden kucuk bir parcayi) kesmek ornek (ser je krirn), (birin: bir seyi kesmek)
Re: Kek Ramo
Kek Ramo sılav
Ben konuda itirazda bulunacağım.
Aw kurmanicideki av dır.do ise dew dir.
Çeqılmastın bir başka şeklide yine Avdew dır.Bunu unutmuştum.
Mesela bizim orda bir aile vardır.Köklüdürde ama onlar için hep böyle
bir cümle kullanırlar ; Dewé xwera ne, lé avdewé xwera gelek jéhatine !
dikkat edersen ikisinin aynı olmadığı görülüyor.Çünkü ayran zahmet ister
ama avdew veya çeqılmast ise yoğurda su katmakla bitiyor.
Selamlar
Re: Kek Ramo
Kek Ramo yanlışımı düzelteyim.
Dew ayrandır, Avdew su ile tekrar inceltilmiş ayrandır.Çeqılmast ise
zaten yoğurda katılan sudur.Selamlar
Re: Dotin
Eski Kurtcede sute (shir) doght (kelimeyi sozlukten kontrol etmedim aklimda oldugu kadari ile yaziyorum) denir.
Dotin = sagmak (eski turkcesi de galiba sudmek olabilir) kelimesinde hala bu sut kelimezi gizlidir. Kurtce daha sonra bu kelimeyi kullanmaz oldu. Kelime kiz manasina gelen Dot, Doter, Duhter kelimelerinin yayginlasmasi uzerine kullanimdan dustu.
Sutu yogurt yaptikdan sonra. buna su kattiginizda sute benzeyen bir sey elde edersiniz ki dedelerimiz iki bin yil once buna [b]*apa doght[/b] demis olmalilar. bu kelime halk agzinda zamala 1. awadoh 2. "awdo" ve "dew" e donusmus olmali. awdo sekli daha eski gibi gozukuyor.
Bu ayranin en basit elde edilis seklidir.
Ama ayni yogurdu yayika koyup su katarsaniz ve uzun sure de yayigi sallarsaniz daha kaliteli kopuklu bir ayran elde edersiniz. bence de bu iki sey arasindaki fark kalite farkidir. uretim sekli de farkli oldugundan iki degisik isim almislardir.
Ceqilmast bir yemek isminidir galiba? aklimda tam hatirlayamadigim bir yemek.
dew vs ceqilmast
muhterem
kimyasal olarak dew ve ceqilmast in ham maddeleri ayni degil mi?
su ve yogurt.
bunlarin farkli oranlarda (dew daha yogun ceqilmast daha sulu) karsimi fark olabilir mi?
ben sanmiyorum.
nicin?
fakirlik artikca dew deki su orani aratabilecegi icin
bu sulandirma isleminin teknik acidan sinirinin populer yasamda belirlenmesi zor oldugu icin vs vs
bence fark bu iki icecegin yappilmasinda ve dahaa onemlisi
daha derin bir kimyasal farkta yatiyor.
soyleki:
here dew bine vere dediniz
ev sahibi mutfaga kostu ve yogurdu soguk suyla karistirirp homojenletirdi getirdi.
here ceqilmaste tazé bine vere !
dediniz
ev sahibi kom e kostu biraz once yagi ayrilmis geride yagsiz tirs bir sivi kalmis olan meshk ten ceqilmasti doldurup getirdi.
benim TAHMINIM
ayran yagli yogurdun sulandirlmasi (dolayisiyla yagli bir icecek)
ceqilmast ise mesk e konulan yagli yogurt ve suyun calkalanmasi sonucu yagin ayrilmasindan sonra geride kalan eksimsi sivi olmali
hem yapilis yontemi hem de yag orani bir hayli farkli.
ana fikir ve fayda:
ceqilmast sagliga daha yararli olabilir.
hlas bet !
(MP ye hava atiyorum!)
HeK
dayatmaz hatirlatir
(bunun kurdcesi nasil olabilir?)
PS: EJ satir arasinda bir tedirginlik belirtmis
dalgaya alirlar gibi bir sey
kendi adima bu hususta fikir belirteyim:
espri ironi humor iyidir
ancak bu yapilirken kucukdusurucu tonda degil de takilma babinda yapilirsa
bundan gocunmamak biraz genis olmak lazim.
derim ve EJ ye fikrini aciklamaktan hic bir zaman tedirgin (olumcul bir risk yoksa tabii) olomamasini rica ederim.
hurmetler
yukaridaki yorumu yazdiktan sonra Remo nun notunu okudum
ve tabii sevindim.
tahminimi dogrulayacak seyler yazmis.
ceqilmast uzerine.
dew ile awdo arasinda birinin asil otekinin taliligi aciklamasi ise aklima yatmadi dogrusu.
ex gelek dilhosh bem bo dersi kurmanciye
(MP ye ikinci havam olsun!)
HeK
favori ickisi dew u ceqilmast
Re: Kek Nemirdani
Kek Nemirdani merhaba
Qetandın koparmaktır.Mesela ip koptu- bend qetiya
Qelişandın yarmak olduğu gibi yırtmaktırda
Mesela bizde biri çok atarsa dıqelişine diyorlar.Yani çok yırtıyor
manasına geliyor.Selamlar
Re: Kek Paloyê
Silav
Qetandin belkide durumlara göre degisir!
Minak:
$alê min Qetiyê =pantolunum yirtildi (herhangi bir yerden)
$alemin dêriyê/Fetiqi =Pantolunum dikis yerinden cözüldü türkcesi sanirim
$alê min ji rêxê/helê raste li darki êliqi ü hatê chirêndin=Pantolonum sag taraftan bir agaca/sopaya takildi ve yirtildi.
Minak:
Eme we latê/tehtê bi qêlê$in= Bu kayayi yaracagiz
Emê wi dari qütkin =bu agaci kesecegiz
Emê wi dari bi qele$in=bu agaci yaracagiz
Emê wi dari hürbikin =Bu agaci parca parca edecegiz
Eme we darê bi qe$erin= Bu agaci soyacagiz(kabuklarini cikaracagiz)
Burda ayni agac ayni zamanda erkek vede di$i oluyorda bu nasil oluyor?
oda agacin dalli vede dalsiz durumlarinda veyahut agacin daha ya$(yaprakli) veya kuru olu$larinda!
demeki
bir kelimenin es anlamlari cogalabilip degisebiliyor?
bunda yanli$ olabilirim ama bizim yörede böyle konusuluyor en azindan
mesele :
bir fidani yerden köküyle kopardiginda kürdce(kürmanci) nasil deniliyor?
bizde söyle deniliyor:
min ew tayê xwe$ilê ji qürm hilkir/hilki$and
örnegin bu kökünden deyilde ortasindan kopardiginda da!
Min ew tayê xwe$ile ji niwi qütkir(burda kesmekte oluyor/koparmakta)
herkese bir soru!!
Xwe$il : bilen varsa beri gelsin
size bir ip ucu bir bitkidir..
kolay gelsin
Re: Kek EJ
Kek Héja sılav
Memoste Yezdanhat madem saklanmış ve ses vermiyor, O zaman iş bana düşüyor.
Benim görüşüm kürdçe alfabesi Kürtçe sesler için yeterli değildir.
Bu konuda nasıl bir çalışma var bilmiyorum !
Mesela belirttiğin gibi H harfi iki çeşit ses veriyor.
Helandın ve Havin gibi
T harfide aynen öyle, mesela teşi veya tam (tad)
K harfide yine örnek ; Ker u ker biri sağır ve biride eşek anlamındadır.
Ama acaba hangisi ? Bunu sadece konuşurken anlıyoruz.
Pek farkında değildim ama geçenlerde forumda "Ço" başlıklı bir makale
çıktı.İlk okuduğumda afedersiniz ben eşeğe söylenen ço olarak algıladım.
Lakin makaleyi okurken değnek anlamındaki ço olduğunu gördüm.
O makaleyi okurken başka bir kelime daha aklıma geldi.
Mesela Kér (bıçak kelimesi iken beceri nasıl yazılır ? O da kér değilmi ?
Bunu ancak konuşurken k harfinin değişik çıkışından anlıyoruz.
Örnekler çoğaltılabilir.Ayrıca şapkalı ı ile noktalı ı şeklinde i ve ı
harfini kullanmak zahmetli bir kullanımdır.Bununda kaynağı ne yazıkki
Memoste Bedirxanın kullandığı İsviçre daktilosudur.Yani şimdi arkadaşların
kullandığı şu anki klavye buna örnektir.Hep i harfi verdiği için ayrıştırayım
diye i harfinin üzerine şapka konulması hem gereksiz noktalama neden olmuş
ve hemde şimdiki tartışmaya yol açmıştır.
Verdiğin kelimelere gelelim ;
K ile Q arasında sorun yok.X ile h arasındada sorun yok.Sorun verdiğim
K ile yazılan kelimelerdedir.
Kesmek fiili bırandın olarakta bilinir.Ama hangisi nerde ve nasıl kullanılır ?
Bu konuda karmaşıklık vardır.Bir kelime bir bölgede başka anlam alırken
başka bölgede başka anlam alıyor.Mesela bizde Tırıx demek tembel anlamına
gelirken Iğdır mıntıkasında melez anlamına geliyor.Bizde ise melez Durre dır.
Ha eğer birileri gülecekse -kimse şimdiye kadar gülmemiş- varsın gülsünler.
Kürdçe öğrnenip veya geliştirmek isteyen Kürde güleneceğine bu konuda
çaba göstermiyene gülseler daha anlamlı olmazmı ?
Selamlar
Re: Dew ve çeqılmast
Dew ve çeqılmast farkı uzerine
Çeqılmast, yogurdun suyla calkalanip icilecek hale getirilmesidir. Yogurdan yapildigi icin yaglidir.
Dew ise yogurdun yagi alindikdan sonra kalan ayrandir. Ayrani isitip suzerseniz cökelik elde edersiniz. Köceligi yumak haline getirip kurutursaniz curtan elde edersiniz. Bu curtani biraz ilik bir suyla karistirarak tekrar corba icin ayrqan elde edersiniz.
Re:duzeltme
Bu curtan biraz ilik bir suyla karistirilirsa, corba icin ayran elde edilir
Kek,M.Paloyé
Her şeyden önce ilgi ve alakanız için teşkkür ederim.
Fransız dili çeşitli nedenlerden dolayı zordur.Ör.Eril ve dişi durumunda akademisiyenlerde güçlük çekebiliyor.Okunuş biçimi her ne kadar aşılmış ise duyulan ses yazıya aktarılması bir eğitim gerektirir.Fakat duyduğunu akataran diller ise en rahat olanı.Bu tür ülkelerde okuma yazma oranı yüksektir.İngiliz ve Fransızlar toplumlara kendi dillerini dayattılar fakat İngilizce enternasyonal bir dil oldu.Fıransızcaya göre daha rahat olduğundan dolayı.Görüşüm bir öneri niteliğindedir.
Kürtçede Xwerzî=yegen veya torun anlamındadır.Yine bu kelimenin kulağa gelen bölümü xarzi dır.Serxwebûn Kelimesi yine aynı örneği teşkil ediyor ve kulağa yansıyan kısmı=serxbûn dur.Bir çok dilde bir harfin okunuşuna göre üzerinde bulunan inceltme veya kalınaştırma işaretleri vardır.Ya da inişi ve ya çıkışı gösteren işaretler mevcut.
Bir çok kılavyelerde farklı işaretler mevcut.Yezdan Hat arkadaş ,hatırladığım kadarıyla WP de yazıyordu.WP arşivlerle kapandı( sanki Turşusunu kuracaklar,halkın malına böyle el konmaz).Sanırım görüşerini belirtirse cesaretlendirci olur.
Sizin bellirtiğiniz eksikler gerçekten var.Burası düşündürücü.
Yine cesaretlendirci görüşleri için .M.Paloyé ve Hek'e yürekten teşekkür ederim.
Dılemın çılmısî bû,ken kete dılemın.
Çortan,çome'nın kurutulmuşudur.Bışıvandın fiili,çortan bınıvişinin olmalı.
Rûné niviş dediğimiz (sütlü yağ ,henüz eritilmemiş)yoğrdun bir kaç gün bekletilmesi,ekşitilmesinden sonra yayıklanarnak parzın veya parzun lanaran(ince bez)rûné nivişk elde edilir,geriye kalan ayran olur.Buda çocukluğumun bir köşesinde kalan zozan (kon)hatırası.Kon'un uzerinde "k"harfini ağırlaştıracak bir işaret gerekli.Biz buna Şapkalı "k"diyelim gülümseyerek.
selamlar
Re: Dew ve çeqılmast farkı