Skip to main content
Submitted by Anonymous (not verified) on 30 March 2009

Re: Canbeg'e

Değerli Şexbazan,

Önce bir yanlış anlamanın önüne geçmem için açıklama yapmam gerekiyor. Şexbızinî yada bazı yazımlarda gördüğümüz Şıxbızêynî isimlendirmelerinde yer alan "bızê-bızî" sözcüklerinin keçi ve oğlak anlamları vermesinden hareketle (zazaki, bız=keçi, bızî=oğlak) aşiretin tarihsel isminin keçi ile ilgili olmayacağını düşünmüştüm. Başa "şix yada şêx" eklenince ortaya "keçilerin şeyhi" anlamını veren ve de pek oturmayan bir isimlendirme çıkıyordu. Kurmancide de aşağı yukarı aynı anlamı veriyor. Yoksa bir aşiretin kendini tanımlamasına karşılık isim dayatmak durumunda değilim. Araştırmalarım beni "baz-bazan" sözcüğüne götürdü. Yaygın haliyle şıxbızinî şeklinde bilinen bu yakıştırma ismi aşiretin bir mensubu olmanız sıfatıyla yermeniz ve benim tesbit ettiğim forma yakın bir isimlendimeyi günışığına çıkarmanız bilgilenmemizin önünü açtığı gibi şahsen beni cesaretlendirdi.

Dilbilimsel yakınlığa gelince, sizin lehçenizi bilmiyorum. İlgili lehçeyi çok iyi konuşan yaşlı bir hanımla tanışıklığım oldu. Zazaki ile aradaki farkı etüd etmeye çalıştım. W-B dönüşümünün zazakide olduğu gibi gerçekleşmeyerek W formunu muhafaza ettiğini gördüm. Dilbilimci değilim, bu konuda söz söyleyebilecek durumda olmadığım için kaba bir bakışla izole olmuş ve bu nedenle diğer lehçelere oranla zazakî gibi eski yapısını korumuş bir lehçe olduğu kanısına vardım. Ancak kelime haznesi bakımından daha çok kurmanciye yakın olduğunu söyleyebilirim. Zazakî ile ortak kelimeleri az. Buna karşılık soranî ve kurmanci ile ortak kelimeleri daha fazla. Tekrar edeyim, bu söylediklerim ölçü teşkil etmiyor. Zazakî ile aynı grupta gösterilen hewrî lehçesi de kelime haznesi bakımından zazakîyle fazlaca bir yakınlığa sahip değil. Şabazanî yada kanıksandığı haliyle Şıxbızinî lehçesinin hangi gruba dahil edileceği meselesini dilbilimi alanında yetkin olanlara bırakmak daha doğru olur.

Bilgili olmadığım bir konuda iddialı olmak istemediğimi anlayışla karşılayacağınıza inanıyor ve beni bağışlamanızı diliyorum.

Saygılarımla.

نەناسراو (not verified)

Mon, 03/30/2009 - 10:40

Silav Kekê Kenan Şêxbizeynî devokeka "Lorî" (Kirmaşanî/Xaneqînî/Feylî) ye û li navçeyên Xaneqîn û hindek deverên deşta Germîyan tê axaftin. Li gel rêz û silav Hozan

Sexbazan (not verified)

Mon, 03/30/2009 - 18:41

Berez Kenan Sexbizini isimindeki tespitin dogru. Sexbizini tanimlamasi sonradan ortaya cikmis bir isimdir. Bundandirki Haymana disindaki diger sexbazanlar kendilerini farkli adlandirirlar. Ornegin, Samsun,Sinop ve Erzurum'dakiler Sexuzani diye kendilerini adlandirir. Sakarya'dakilerde Kirmanc olarak adlandirirlar. Guneyde kendilerini Sexbezyéni olarak adlandirirlar. Bizin eki sadece Haymanada kullaniliyor, buda cevre asiretlerce verilmis bir lakabtir. Sexbazanlar zamanla bu lakabla alismis ve artik oylede kendilerini tanitiyorlar. Asiretin isim kokeni tam olarak net degil, ancak guneyde Suleymanye'ye bagli Bazyan/bazan nahyesinin halki gunumuzde cogunluk soranice konusmasina nazaran koken olarak sexbazandirlar. cevre koylerinde hala sexbazanca konusulur. Haymanadaki asiret koylerinin bir bolumununde Bazyadan geldigini dikate alirsak, Sex- Bazan adlandirilmasi Bazyan ile iliskili oldugu daha mantikli gorunuyor. Bu arada Sa-Sah ve Sex sifati, lider, oncu, nufus sahibi kisileri simgeliyen bir tanimla oldugunu dusunuyorum. Sex direk din ile iliskili bir sifat degildir. Bir diger konuda lehcemizin daha cok hangi lehceye yakin olduguda tam olarak net degil. Bu konuda kendimce yaptigim arastirmaya gore lehceler arasinda kullanilan ortak kelime sayisini baz aldim yinede bir sonuca varamadim butun lehcelere yakin goruluyor -buda dogaldir cunku koken olarak ayni dilden geliyoruz- Fonetik olarak Hewaramini, Sorani ile bir benzerlik var ve gecmis zamani belirten -Ez- ekini soranlar gibi bizde kullanmiyoruz. Ama kelime olarak kurmanci daha yakin gibi gorunuyor. Zazaki ile ortak olan kelimelerde daha cok soranca ve kurmanclarda olmayan kullanilmayan kelimelerin zazaki ve sexbazanlarda cok az agiz farkiylan ayni anlamda kullandiklari goruluyor. Ben avrupaya gelip Kurd kurumlariylan iliskiye gectigimde Diyarbakir kurmancasi ve Dersim zazakisini duydugumda anliyamamis ve soyle demistim, ya biz kurd degiliz yada sizler kurdce bilmiyorsunuz diye bir saka yapmistim, oradakilere gulusmustuk. Daha sonra sozluk uzerinde incemeler yaptigimda aslinda kelimeler cok yakin bazen icinde harfler degisime ugramis. ancak konusuldugu zaman dogal olarak degisime ugramis harfleri veya agiz farkindan kaynakli kelimeleri yakalamiyor cumleler icinde kayboldugundan anlasilmaz oluyor. Bugun itibari ile roj tv yi izledigim zaman -iki lehceyi ogrenmek icin herhangi bir kursa gitmedimigim halde- hem kurmanciyi hemde zazaki anliyabiliyorum. Buda su anlama geliyor, eger butun lehceleri konusan kurdler iki aylik bir kurs ile lehceler arasindaki degisime ugramis kelimeleri ogrenseler inaniyorumku lehceler arasindaki o anlasmazlik ortadan kalkar hangi lehcede konusulursa konusulsun cok rahat anlasirlar. selam ve saygilar

Add new comment

Plain text

CAPTCHA This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.