General Kürd Mustafa Paşa Yamulki’nin Anısına(5)

Ferudun Ata’nın, Milli Savunma Bakanlığı Arşivinde bulunan „Nemrut Mustafa Paşa Kişisel Dosyası“ dediği dosyaya dayanarak Mustafa Paşa hakkında verdiği bilgileri yorumlarıyla aktardım.

Bu bilgileri Mustafa Paşa Yamulki’nin bilgilerle kiyaslama imkanımız var.

Ferudun Ata Mustafa Paşa Yamulki’nin ““1 Ağustos 1298(M. 13 Ağustos 1882) tarihinde piyade olarak orduya katıldığını” yazıyor.

Abdulaziz Yamulki Mustafa Paşa Yamulki’nin “21 Ağustos 1882 tarihinde İstanbul’da Harbiye Mektebine giriş yaptığını” yazıyor.

O dönemler Alman General’ı Von der Goltz Harbiye Okulunun başında bulunuyordu.

Mustafa Paşa Yamulki 8 Temmuz 1301( M.21. 07. 1885) tarihinde 150 puandan 146 puanı alarak Harbiye’den Teğmen olarak çıktı. 15 Haziran 1302(M. 28.06.1886) tarihinde Mustafa Paşa Yamulki terfi ederek Üst Teğmen oluyor.

Mustafa Paşa Yamulki 25 Ağustos 1302(M. 07.09.1886) tarihinde Hüseyin Paşa Xandanzade’nın kızı Safiye Hanım ile nişanlanıyor. Safiye Hanım Kürd Said Paşa’nın kardeşi ve Şerif Paşa’nın teyzesi oluyor.

Mustafa Paşa Yamulki ile Safiye Hanım’ın düğünleri 3 Mayis 1888 tarihinde İstanbul’un Üsküdar mahalesinde yapılıyor.

Safiye Hanım’ın babası Hüseyin Paşa Xandanzade 2 Temmuz 1313(M. 15 Temmuz 1897) tarihinde İstabul’da vefat ediyor. Hüseyin Paşa’nın ölümünden sonra Sultan II. Abdulhamid Safiye Hanım’a ve Hüseyin Paşa’nın diğer çocuklarına ve torunlarının her birine aylık olarak 500 kuruşluk maaş bağlıyor.

Mustafa Paşa Yamulki 18 Mayıs 1304(M.31 Mayıs 1888) tarihinde Erkân-ı Harbiye’nin Fen Bölümünden Yüzbaşılığı okul altıncılığıyla bitirdi ve Erkân-ı Harbiye-i Umumiye’nin 3. Şubesi’ne tayin oluyor. Edirne tarafındaki harekete katılıyor. 29.10.1305(M. 11.11.1889) tarihinde Mustafa Paşa Yamulki Kolağalığa terfi ediyor. Daha sonra Mustafa Paşa Yamulki kendi isteğiyle Hicaz Fırkası Erkân-ı Harbiye’sine atanıyor. Bu bölgedeki faaliyetlerinden dolayı Mekke Şerifi “ Ewel El Reqip” hitabıyla kendisine teşekkürname gönderiyor.

Mustafa Paşa Yamulki’nin oğlu Abdulaziz Yamulki 23 Ocak 1890 tarihinde dünyaya geliyor. Aynı yıl içinde Paul Friedmann adlı bir Yahudi lideri Eqebe çevresinde bir Yahudi İdaresini kurmaya çalışıyor. Mustafa Paşa Yamulki bir mufreziyi göndererek bu girişime engel oluyor. Bu arada geçmişte Mısır Hidivliğinin denetimi altında bulunan bazı bölgeleri Osmanlı topraklarına katıyor. Osmanlı Sultanı bundan dolayı 4. Mecidiye nişanıyla onurlandırılıyor.

Mustafa Paşa Yamulki, 28 Eylul 1308(M. 11.10.1892) tarihinde Binbaşılığa terfi edilerek Bağdat’ta bulanan Altıncı Orduya naklediliyor. Mustafa Paşa Yamulki, 1892 yılında Osmanlı devleti tarafından Xoy ve Selmas Konsolosluğuna atanıyor. Xoy’deki bu Konsolosluk yeni açılmıştı. Zaten Konsolosluk binasını Mustafa Paşa Yamulki’nin kendisi inşa ettiriyor.

Mustafa Paşa Yamulki’nin büyük kızı Zehra Zêrîn Taç(daha çok Zehra olarak biliniyor) 1892 yılında dünyaya geliyor.

1894 yılında Sanandaj’daki mahali yönetimle Sünni Kürdler arasında bazı olaylar meydana geliyor. Mustafa Paşa Yamulki gelişmelere müdahale ediyor ve bundan dolayı Osmanlı 4. Nişanı ile onurlandırılıyor ve terfi ettiriliyor.

Sünni Kürdlerle Sanandaj’daki mahali idare arasında bazı sorunlar yaşanıyor. Bu arada bir çok Kürd ileri gelenleri öldürülüyor. Kürdler mahali hükümeti kuşatıyorlar. Şah’ın kızı Qemerusseltane Sanandaj Valisinin eşidir. Bunlar Mustafa Paşa’dan yardım istiyorlar. Mustafa Paşa Yamulki Şah’ın kızını kurtarıyor ve Tahran’a götürüyor. İran Şah’ı Mustafa Paşa Yamulki’ye meşhur İran nişanı Şêr û Xurşîd’i veriyor.

1894 yılında Mustafa Paşa Yamulki’nin ikinci kızı Encum Esma Xanım dünyaya geliyor. ( Daha çok Encum Yamulki olarak tanınan bu Kürd kadını 1919 yılında Kürdistan Tealli Cemiyetine bağlı olarak kurulan Kürd Teali Kadınlar Cemiyeti’nin önderlerinden biriydi- daha sonra Encum Hanım ile ilgili bilgi vereceğimden dolayı şimdilik geçiyorum)

Mustafa Paşa Yamulki, 1895 yılında o dönemler Rusya’nın denetimi altında bulunan Kars’a Konsolos olarak atanıyor. Mustafa Paşa Kafkasya’daki Rus ordularının genel durumu hakkında Osmanlı devleti için topladığı bilgilerden dolayı, Osmanlı Sultanı tarafından kendisine 3. Mecidiye Nişanı veriliyor.

Mustafa Paşa Yamulki, 1898 yılındaBağdat’taki 6. Ordu Erkân-ı Harbiyesi’ne Kaymakam olarak tayin edilir. Daha sonra 23 Mayis 1901 tarihinde Erkân-ı Harbiye’de Yarbay olarak görev yapıyor. Bu arada Bağdat’ta yaşanan bazı sorunlardan dolayı Bağdat Valisi Recep Paşa tarafından Mustafa Paşa Yamulki’nin görev yeri değiştiriliyor Batı Trablus’a atanıyor. Onun yerine Hicaz’dan Ahmed Feyzi Paşa getiriliyor. Daha sonra Mustafa Paşa Yamulki yeniden Bağdat’ta geliyor.

Bu arada Mustafa Paşa Yamulki 1902 yılında Sivas Redif Fırkası Komutanlığına atanır. Mustafa Paşa Yamulki , doğrudan Sivas’a gideceğine İstanbul’a uğruyor. Bundan dolayı İstanbul’da 2 gün gözetim altında kalıyor.( Kürd Said Paşa’nın düşmanları tarafından yapıldığı söyleniyor) Daha sonra Mustafa Paşa Yamulki, “Kaptan” isminde bir gemi ile Samsun üzerine 21 Şubat 1902 tarihinde Sivas’a geliyor.

Devam edecek