Sevgili Dennis,

Bundan 9 yıl önce yazdım. O gün için, ABD'nin 1991 Körfez müdahalesi sınırlı bir işgal olarak sürüyordu ve Saddam iktidardaydı. Saddam'ın sonunun Afganistan'daki gelişmelere bağlı olduğunu, Taliban iktidara tam yerleşirse bunun Saddam'ın sonunu getirebileceğini, dolayısıyla kürtler için yeni imkanların oluşacağını yazmıştım. O dönemler İntername'de birlikte yazdığımız Canbek ve başka katılımcılar aradaki ilgiyi "kel alaka" olarak yorumlamış alaya almışlardı.

3 yıl önce de Rizgari'de Kürdistan Sorunu'nun, Azeri-Ermeni, Gürcü-Rus anlaşmazlıklarını da içerecek çekilde kafkas petrolleri üzerindeki kontrol ve tabii bu anlamda Rusya'nın ihata edilmesi (kuşatılması) ile ilgisine dikkat çekmiştim. Petrol'ün batıya ulaşmasının ilk güzergahı olarak düşünülen Nahçivan'dan geçirilecek hat Azeri-Ermeni savaşı sonucu proje olarak kaldı. İkinci güzergah bugün Gürcistan'dan geçen güzergahtır. Rus tankları boru hattının yanıbaşında batıya "nanik" yapıyorlar. Oysa Gürcistan'ın mutlaka saldırıya maruz kalacağını o günden işaret etmiştim. Putin başkanlığı döneminde "boru hattının inşa edilmesinin onun işletilebileceği anlamına gelmediğine" kararlılıkla vurgu yapmıştı. Bugün ortaya çıkan anlaşmazlık hiç ilgisi yokken Sahakaşvili'nin beceriksizliğiyle açıklanmaya çalışılıyor.

Kuşatılmış Rusya'nın eski konsepti ısrarla dayatmasına batı dünyası serbest dolaşım argümentiyle karşı çıkıyor. Serbest dolaşımın bir emtia olarak petrolün ve sahibi olan ülkelerin pazarda kendileri adına varolmaları ve emtiayı serbestçe ulaştırabilmeleri anlamı taşıdığını düşünürsek küreselleşmenin birçok ülke adına statüko değişikliği içermekte olduğunu kabul etmemiz gerekir.

Irak bu değişikliğin provası ve ilk ayağıydı. Irakta statüko değişti. Kürtler için yeterli düzeyde olmasa bile eskiye oranla bir düzelme yakaladık. Bize yansıması şimdilik bu.

Rusya'nın kuşatıldığını yazdım. Rusya'nın yer aldığı coğrafyayı EU ve NATO oluşumuna yeni katılan ülkelerle birlikte düşününüz. Rusya'nın bugün en önemli girdisini sağlayan petrolün pazara ulaşmakta kullandığı güzergah Rusya'nın denetiminde değil. Coğrafik kuşatma ağır ekonomik kuşatmaya elveriyor. Rusya'nın petrol gibi stratejik önemde gelir kaynağının çıkış yollarını denetlemek bundan tamamen yoksun Avrupa ve Çin'in enerji temin imkanlarını kuşatmak şeklinde tersinden okunduğunda, Avrupa ve Çin de dahil olmak üzere birçok ülke ekonomisinin üretim maliyetlerinin yükselmesi sonucu rekabette nasıl dezavantajlı duruma düştüklerini, gelişmelerinin olumsuz etkilendiğini, tüm bunlara ilaveten artan petrol fiyatlarının vergi mükelleflerine ekstra gider açması sonucu iktidarlara homurdanmaların nasıl arttığını görmek fazla zor değil. Petrol fiyatlarının son üç yıl içinde % 50 artmasının sadece Çin'in gelişme ve modernleşme çabalarını onlarca yıl gerilettiğini görüyoruz. Bölge üzerinde yoğunlaşan rekabetin temel sebeplerini bu şekilde ifade etmiş olduk.

Aynı rekabetin ve tabiiki egemen olma çabalarının gelecekteki kapışma objeleri olarak İran, Türkiye, Azerbaycan, Ermenistan öne çıkan ülkeler olarak beliriyor. Gürcistan şimdiden sorun oldu.

Azerbaycan'ın petrolünü rahatça ihrac edebilmesi ve ihtiyaç duyduğu teknik donanımı serbestçe sağlayabilmesi güçlenmesine yol açacaktır. Güçlü bir Azerbaycan çoğunluğu İran'da yaşayan ve 1826 İran-Rusya savaşıyla büyük parçasını İran'ın işgal ettiği Azerbaycan'da kurtuluş isteğini tetikleyecektir. İran coğrafyasında nüfus olarak azınlığa düşmüş farsların bu durumda İran'ın tümünü kontrol etmek için fazlaca şansları yoktur. Bu açmazı nedeniyle İran başından beri Ermeni-Azeri çatışmasına Rusya yanlısı olarak müdahil olmak zorunluluğu duymuştur. Kürt ve Beluci varlığına ilaveten güçsüz de olsa İran'da varolan farsların iç muhalefeti İran'ı yönetim olarak zorbalaşmaya icbar etmekle kalmamakta aynı zamanda çevresinde cereyan edenlere müdahil olmaya itmektedir. İran'ın Irak'ta giriştiği macera da aynı kaygılardan kaynaklanmaktadır.

Gürcistan-Rusya, Azerbaycan-Ermenistan (özünde Rusya-Azerbaycan) ihtilaflarının çözümü İran'ın bertaraf edilmesine bağlıdır. İran ya bertaraf edilecektir yada batıyla anlaşacaktır. Ancak anlaşması halinde mevcut statükoyu koruyabilir. Anlaşma halinde azerilerin ve kürtlerin sağlayacağı avantajlar uzun vadede İran'ın bugünkü konumunu temelli değişikliğe uğaratacak işleve sahiptirler.

Azerbaycan ve Gürcistan'ın ruslardan yakasını tamamen kurtarması Türkmenistan, Tacikisitan, Çeçenya üzerinde domino etkisine sahiptir. Bu ülkelerin de ruslara karşı eli güçlenecektir.

Gürcistan içerisindeki abhazların ve ossetlerin ayrı halklar olarak haklarına sahip kılınmalarına kesinlikle karşı değilim ve taraftarım. Ancak ortada büyük müstebit var. Rusya'nın, çarlık hegemonyası kırılmadıkça daha küçük ülkelerdeki etnik sorunların çözümü imkansızdır. Bu lokal sorunların çözümü çarlığı bertaraf etmez. Ancak çarlığın bertaraf edilmesi bu lokal ihtilaflarla birlikte bugün bağımsız gibi görünen edilgen devletler dizinine ve lokal ihtilaf olmanın çok üzerinde önemi olan Kürdistan ve Azerbaycan sorunlarının çözümüne imkan sağlar, ilerleme sağlar. Bu ilerlemeden en çok etkilenecek ülkelerden biri de Türkiye'dir.

Kürtler şimdiden ihtilafın hem kazananı hem kurbanıdırlar. Gerek Azeri-Ermeni (Rus), gerek Gürcü-Rus, İran-Azeri ve Afganistan sorunlarının yol açtığı dalgalanmalardan etkilenmek durumundadırlar.

Selam ve saygılarımla.