1967-68 Hareketi ve Suleyman Muini ve arkadaşları (22)
9 Şubat 1968 tarihinde KDP ve Tudeh arasında yapılan görüşmeler sonununda bazı kararlar alınıyor.
Hamid Gewheri'nin Kerim Hisami'den aktardığı bilgilere göre şu konularda görüş birliğine varmışlar:
1)Tudeh, Kürdistan Demokrat Partisini Marxistler yönetimine geldiği takdirde resmen tanıyacaktır.
2) Siyasi ve örgütsel faaliyetleri güçlendirmek amacıyla İran Şah rejimine karşı silahlı mücadeleye güçlendirecektir.
3) KDP'nin programı Tudeh'in programına aykırı olmayacaktır.
4)Bu iki partiden hiç biri diğerine danışmadan Kürd meselesi ile ilgili hiç bir parti ve hiç bir devlet ile ilişki kurmayacaktır.
5)Barzani'ye yakınlaşmak için çaba gösterilecektir.
6)Tudeh Partisi, KDP'yi siyasi, ekonomik ve teknik olarak destekleyecektir.
7)Hemedemin Siraci ve Suleyman Muini, Celal Talabani tarafından desteklenen Maocu düşünceleri savunan kesimlerle ilişki kurmayacaklar.
8) Dr. Qasimlo kadroların siyasi eğitimi için Kürdistan'a geri dönecek..
Ve başka bazı kararlar.(Hamid Gewheri, Hizbi Demokrati Kurdistan, Beşi Çarem, http://hamedgohary.kurdblogger.com 22.10.2009)
İki taraf arasında alınan kararlara da bakıldığı zaman Tudeh KDP'nin elini ve kolunu bağlamak istiyor ve dünya ile irtibatını kesmek niyetindedir..
Toplantının sonuç bildirisini hazırlama görevi Dr. Qasimlo ve Hemedemini Siraci'ye veriliyor.
Bir bildiride iki parti arasında „örgütsel birlik umudu „ dile getiriliyor.
Kerim Hisami anılarında bu bildirinin Hemedemini Siraci'nin kaleminden çıktığını yazıyor.
Hamid Gewheri Hemedemini Siraci ile 05.07.2008 tarihinde yaptığı bir görüşmesinde bu meseleyi soruyor. Hemedemini Siraci: „Benim ile Rahman Qasimlo'nun seçilmesi sadece şekilseldi. Çünkü, açıklama daha önce Tudeh tarafından hazırlanmıştı“ diyor(Hamid Gewheri, Hizbi Demokrati Kurdistan, Beşi Çarem, http://hamedgohary.kurdblogger.com 22.10.2009)
Bu toplantıda dikkat çeken husus Tudeh Suleyman Muini'ye izole etmek istiyor ve Hemedemini Siraci'yi önplana çıkarıyor.
Daha öncede vurguludığım Kerim Hisami Bağdat'ta Said Kawe ve daha başka KDP kadrolarıyla da görüşüyor. Omer Esri'nin Kerim Hisami'den aktardığına göre Kerim Hisami, Said Kawe ve Çukeli'yle de görüşüyor. Bu ikiside „Suleyman Muini'nin hala Ahmed Tevfik'in sözü ile hareket ettiğini söylüyorlar“ diyor.(Omer Esri, age, sayfa 20)
Hamid Gewheri, bu hususa dair Said Kawe ile görüşüyor. Said Kawe, Siraci'nin önplana çıkarılması meselesinde „Kek Suleyman'ın Ahmed Tevfik ile ilişkisi vardı, bundan dolayı daha çok Kek Hemedemini Siraci'ye odaklandılar“ diyor.(Hamid Gewheri, age)
Aslında Tudeh bu toplantıda Kürdistan Demokrat Partisini yeniden kendine bağlamak, bağımsız hareket etme zeminini ortadan kaldırmak, Tudeh'den kopan Maocu yapılanma ile ilişkilerine son verme ve Celal Talabani girdikleri ilişkileri bitirmek istiyordu.
Ayrıca Tudeh, açık Maocu olarak bilinen Mele Aware ve İsmail Şerifzade'nin çevresinide etkisiz hale getirmek amacındaydı.
Şu noktanın altını çizmek lazım. 1967-1968 Hareketinin kadroları arasında ideolojik ve programsal birlik yoktu. Bu kadrolar dört bir yandan kuşatıldığından İran devleti ile zamansız bir ölüm kalım savaşına girdiler. Tam 18 ay boyunca kahramanca bir direniş sergilediler.
Bu yazının daha önceki bölümünde Savak'ın 25 Şubat 1968 tarihli bir raporundan sözetmiştim. Bu raporda Bağdat'a gelen bazı insanlardan söz ediyor ve „Sovyetler Birliği İran Kürdistan'ındaki silahlı hareketi Maocuların kışkırtması olarak görüyor ve aktüel olarak silahlı Kürdlerin İran'da bulunmasını hoş karşılamıyor.“ diyordu..
Ben Dr. Serdeşti'ye dayanarak bu bilgelerin Tudeh içindeki Savak ajanları tarafından devletin eline ulaştığı noktasına dikkat çekmiştim.
Bir başka ihtimal de Sovyetler Birliğinin doğrudan İran devleti ile bu bilgeleri paylaşmasıdır.
Çünkü, 1 Mart 1967 yılında İran ve Sovyetler Birliği arasında ekonomiye ilişkin bir antlaşma yapılıyor. İran'ın Sovyet Birliğine yaptığı ihracat bir yıl içinden 20 milyondan 70 milyona çıkıyor. Sovyetler Birliği'de İran'a çimento, demir ve diğer bazı ham madderi ihraç ediyor.. İki taraf arasında ticaret hacmi 2 yada 3 yıl içinde 1 milyar dolara çıkarma planları var.(Dr. Serdeşti, Helwesti Hizbi Tudeh........,sayfa 30)
Böyle bir iddia hiç bir şekilde yabana atılmamalıdır. Newroz.Com'da Aris Arda'nın çevisini yaptığı ve 33 bölüm olarak yayınladığı „Sovyet Arşivlerinde Kürdler“ adlı yazı serisin takip eden arkadaşlar böyle bir ihtimali bir kenara bırakamazlar.
Ayrıca, Sovyetler Birliğinin Demokratik Kürdistan Cumhuriyeti'nin kuruluşuna ilişkin belgeleri incelendiği zaman, Cumhuriyet Pêşewa Qazi Muhamed gibi bazı Kürd kadrolarının dayatması sonucusu onlara rağmen kurulmuştur..(Umut ederimki bu yakınlarda bu belgelerde yayınlanılır)
Hamid Gewheri'nin Siraci ve Emir Qazi'ye dayanarak verdiği bilgilere göre Bağdat toplantısı sonrası Tudeh Sekreteri Radmeniş Kürdistan Demokrat Partisine 2000 dinar (7000 dolar yapıyor) yardımda bulunuyor. (Hamid Gewheri, age)
Tudeh, bu toplantıda KDP'ye söz verdiği halde sözünü ettiğim para dışında , ne silah, ne ilaç, ne de basın ve yayını sürdürmesi için matbaa konusunda yardımcı oldu.
Hesen Qizilci'nin söylemiyle Bağdat toplantısında alınan kararlar ve verilen sözler „ her şey kağıt üzerinde kaldı“ yönündeki tespiti var olan realiteyi ortaya koyuyor.(Dr. Serdeşti, Tudeh...... sayfa 31)
Zaten sonraki süreçte Tudeh ile ilişkisi olan bir dizi Kürd kadrosu bu parti ile ilişkilerini kesecekler.
Devam edecek
Rojgar Merdoxi
