Demirci Kawa ile Emo'ya cevaplar ve duzeltmeler icin tesekkurler; aslinda yaziyi yukariya Emo'nun hakli olarak elestirdigi baslikla ben almamistim, baskasi yapmis omali. Ama iyi olmus, hic olmazsa bir kac kelime daha ogrenmis oldum(uk).
Lacin'in cevabi bende oldum olasi acligini hissettigim bilgiye ulasabilme umudu yaratti. Lacin'den bilgilerini aktarmasini merakla beklerken, gercekten de Canbeg-Gawesti kargasasi oldugunu hep dusunurdum, konu aklima geldiginde. Demekki dogru iz uzerindeyim, sagol Lacin.
Bizim koyde iki ana sulale( kabile ) var(di).Ailemizde asiret ve kokumuzle alakali konular gundeme pek gelmedi. Erken sehirlesme, yatili okullar, universite ve buyuk sehir hayati, siddet, sag-sol bir evvelki nesille keskin kalin hatlarla ayriligi dayatan hayat ve dusunce bicimleri falan derken,ecdadimizin ne oldugunu,nereden gelip nereye gittigini bir turlu sorusturamadik. Ama tesadufen de olsa, bazi gercekleri ogrendim. Mesela izzettin Dogan'in Canbeg ousuna dair bilgim- yanlis oldugunu ogrendim simdi- Dogan soyisimli Malatyali Kizlbas bir Kurd ogrencinin, tam da bizim koydekinin ayni siveyle kendisini Canbeg olarak tanimlamasindan kaynaklaniyor. Ben o zamanlar( 1971-72) Canbeg ne demek onu bile bilmiyordum. Ama kendisi o zamanlar ogrenci olan memleketten arkadasim ve ailece tyanistigimiz bir digeri kahkahalarla gulmeye baslayip bana " low siz Kizlbasmisinz ?" deyince, bu defa sasirmistim. Bizimkilerde haci, namaz -oruc falan girla gitmeye baslamis durumda o zamanlar( bu ritueller sonradan olusma, onuda yillar sonra anladim).
Bu surecte bizim koydeki bir kac kisiden " gawesti" oldugumuzu duydum. Sonradan anladimki, adamlar aslinda kendilerinden bahsediyorlar. Zira bizim kabile Ic Anadoluya goc ettiginde, bizim koy Kurd koyu olarak mevcut ! Yani 3. Selim zamanlari. Ve bana daha sonra birileri aslen Corumdan geldigimizi ( koyluler elbette gelecek nesillere , birbirlerine anlatiyorlar) koyun yerlisinin kendileri oldugunu soyledi.
Dogruymus !
Bu gawesti kelimesini, yakin akrabalarimin oldugu bir diger koyde de duydum; baska bir ilce'ye bagli bir Kurd koyu sakininden de...
Simdi, biz kabile olarak Canbeg asiretindeniz, bunu kesinlikle biliyorum ,ogrendim de...
Peki bu, yanlislikla Canbeg denen, kendilerine Canbeg diyenler hangi asiretten ?
Bunlar Gawesti, fakat aslinda bana kalirsa Gawesti diye bir asiret yok !
Cunki anlatilan, " okuzun yoruldugu yerde" konaklamalari ve yerlesmeleri...
Lacin belliki saglam belgelerle yazacak; ben yine de kaba el yordamiyla geldigim noktayi soyleyeyim;
Gawesti olarak adlandirilan ya da kendilerini oyle tanimlayanlar " Doikan" veya " Doyk-doik" asireti...
Mesela Konya'nin YUnak ilcesi, merkezi, kurulusu itibariyle su ana kadar Anadolu'nun yerli halklarindan birine ait olan tek resmi ilcedir. Yerlisi ve kurucusu Kurddur.
Bu kasabayi bizler yanlislikla Canbeg olarak biliyorduk, kendileri de( hala da belki oyle zannederler) Ama aslinda onlar kesinkes " Doik" asiretindendir.Onuda tesbit ettigimi saniyorum( ama elimde belge falan hakgetire yanlis anlasilmasin)Civar koylerinin buyuk cogunluguda oyle. Ama hepsi, kendilerini Canbeg saniyorlar.
Peki bu izlenim, yanlislik nereden geliyor ?
Doykan asireti de aslen Kizilbas.Canbegon da.Ama hemen Cihanbeyli'ye yayilmis muhtelif Rasio( Risvan) asireti koyleri, koken olarak buyuk ihtimalle Musluman-Safii ( o da karisik gibi ya, elimizde hic bir belge yok).Acaba bu garip yanlislik, Rasiyolardan mi kaynaklaniyor, bilemiyorum.Gecen yil konustugum bir Cihanbeylili Risvan, aslinda kendi kokenlerininde Kizlbas olabilecegini soyledi, ama ne dereceye kadar delil var elinde, bilemiyorum. Gerci bende uyanan izlenim, Kurdlerin son yuzyilin baslarina kadar aralarindaki Musluman nufusun cok kucuk bir azinlik oldugu seklinde. Buyuk ve cogunluk rakamlarla Kizilbaslik dominant inanc turu. Yogun isyanlar ve getirdigi cok buyuk asimilasyon, Kurd kizilbasligini sayi olarak cok dusuk seviyelere itmis durumda.Cunki Kizlbaslik devlet administrasyonuna hic sahip olmayan, rakip dini inanc Islam'a surekli- evrensel ve rahatlikla katilim saglanabilir olmasi, katilanlarin bir de odullendirilmesi gibi- taraftar kaptiran, ustelikte koklu eski dinlerde goruldugu gibi " dogusla" kazanilan bir statu olusu, aleyhte islemis durumda.
Bir de asil Hamidiye alaylari doneminde onceligin Safii Kurdler ile yanlislikla Kurd asireti diye adi gecen, aslinda Azeri donmesi( Ermenilik te olabilir, irk yapisi olarak cok benziyorlar)Azeri Karapapaklara verilmesi sonucu, bu ikiliye karsi savunmasiz kalan ve de Hamidiye alaylari koylerine zulme geldiginde, resmi isim olan " Kurd Alaylari" lafinin bir de safilere yonelik kulandiklari " Quro" lafiyla birlsince,( artik TC zamaninindaki korkunc asimilasyonu saymiyorum), Kizilbas Kurdluk kan kaybetmeye basladi. Hala da ediyor. Bir de Canbeg, Doikan gibi asiretlerin asimilasyonu ve Hanefilige evrilmeleri- Zirqanlilarda dahil- isin tuzu biberi oldu.
Konuyu biraz da dagitir duruma sokmam, Kizilbasliga deginmem, aslinda bizzat konunun cok daginik ve elden gecirilmemis olmasiyla dogrudan ilintili gorunuyor.
Soz sirasi Lacin kardesimde, merakla bekliyoruz.
saygilar
Canbek
Ek-Duzeltme