Dr. Mahmud Osman’dan önemli Aciklamalar:
18.Eylül günü saat 14.30‘de Suleymaniye Palas’ta YNK’nin 3 önemli basin yayin kurulusu olan Kurdistanî Niwê, Televizyoni Gelî Kurdistan ve Dengî Gelî Kurdistan radyosu, Kürd siyasi sahsiyeti Dr. Mahmud Osman’la ortak bir söylesi yaptilar. Kürdistan halkinin Anayasa taslaginin bazi önemli maddelerine iliskin rahatsizlik ve elestiriler vardir.. Bundan dolayi biz Dr. Mahmud Osman’dan Anayasanin detaylarina iliskin bazi bilgileri sorduk. Bu önemli söylesiyi bir rapor halinde yayinliyoruz..
Uluslararasi Destek:
Televîzyonî Gelî Kurdistan adina Karwan Sêx Osman’in, Kürdistan halkinin bazi maddelere iliskin rahatsizligi ve Kürdistan halkinin kazancina olan maddelerin uygulanmasina iliskin sordugu soruya Dr. Mahmud Osman söyle dedi: „ Bana göre Irak’in daimi Anayasasinda Kürdistan halkinin istedigi tüm talepleri yer almamaktadir. Fakat, eger genel bir kiyaslanmaya gidilirse, cok iyi noktalar var ve eksikliklerde vardir. Kürd halkinin ulusal taleplerini iceren iyi hususlar, eksikliklerden daha fazladir. Sunuda unutmamak gerekir ki, Irak tarihinde ilk defa böyle bir Anayasa yazildi. Bu Anayasaya uluslararasi destegi, Birlesmis milletlerin destegi vardir... Ayrica, Anayasa’da yapilan son degisikliklerden sonra Arap dünyasinin destegi vardir. Diger önemli bir husus ise, eger bu Anayasa referanda onaylanmasa Parlamento dagilacak ve yeni secimler yapilacaktir. Bu yapilacak secimlerde Kürdler mevcut olan oranlarini korumayacaklar.. Sünni Araplarda Parlamentoya girecekler. Onlardan bir kesimi de asiri cevrelerdir. O zamanda simdi Anayasaya yerlestirilen bazi maddeler kabul edilmeyecek ve Anayasaya girilmeyecek. Bundan dolayi bana göre halkin cok büyük bir oranda secimlere gitmesi, ileriye dogru bir adim olan bu dokumenti onaylamasi ve bu Anayasa’ya „Evet“ demesi gerekir“.
Kendi Kaderini Tayin Hakki:
Anayasaya Kürdlerin kendi kaderini tayin hakkinin yerlestirilmemesine iliskin olarak Dr. Mahmud Osman: „ Dogrudur bu hak oldugu gibi ve acik bir sekilde Anayasada yer almiyor. Fakat, bu meseleye iliskin cok konusuldu. Cünkü, diger taraflarin hic biri, ne Siiler, ne Sünniler, ne Amerika, ne Ingiltere ve ne de Birlesmis Milletler bu hakkin yazilmasini kabul ediyordu. Bunun bir cok nedeni var: Cevre devletler bunu ayrilma olarak yorumluyorlar. Fakat buna ragmen Anayasanin giris bölümünde bir kac cumle vardir, diyorki: Irak’in birligi gönülü ve özgürce bir birliktir.. Ülkede bu Anayasa tatbik edildigi sürece bu birlik kalir. Eger bu Anayasa tatbik edilmese, halkin birlige bagliligi kalmaz.. Bu ise kendi kaderini tayin hakkinin bir bicimidir“.
Islam Dini:
Anayasa’nin bazi madde ve bendlerinin birbirleriyle celismeleri, özellikle yasalarin cikarilmasina iliskin konulan kosullar ve bu celiskili durumun kadin haklari üzerine etkilerine iliskin Kurdistanî Niwê’nin sorusuna ve ayrica kendisinden Anayasa Yazim Komisyonu icinde gecenleri gizlemeden acik bir sekilde ortaya konulmasi yönündeki isteme Dr. Mahmud Osman:“ Bazi noktalar vadir ki, halk detaylarini bilmiyor. Bundan dolayi Kürdistan Heyetini töhbet altinda kaliyor. Gercekten de düsünüldügü gibi degildir. Cünkü sözü edilmesi gereken iki husus var: Birincisi; islam ve uygulamalari, ikincisi ise; kadinlara, aileye, evlenme, ayrilma hakki iliskin olan aile hukuku yasasidir. Birinci meseleye iliskin, biz, cikacak bir yasanin islamin temel prensiplerine ters düsmemesi sonra islamin, yasamanin baslica kaynaklarindan biri oldugu hususunda israrliydik. Biz öyle saniyorduk ki, herkes bu konuda hemfikirdir. Cünkü Islamda bir cok mezhep ve merciye vardir.
Bizim icin bu iki sey önemliydi ve yapilmasi gerekirdi. Cünkü eger böyle olmasa yasama icin sorunlar cikar. Yalnizca bazi Sünni din adamlari bu meselede bizimle ayni düsünceleri savunuyorlardi. Siiler buna karsiydi. Sonucuda gördügünüz gibi oldugu kalmistir.. Bunun esas nedeni ise, Amerika ve Ingiltere’nin Anayasa’nin olusumunda rolleri vardi ve onlarda oldugu gibi kalmasini istiyorlardi. Bu durum ise bizi hayretler icinde birakiyordu. Cünkü, Amerika gibi bir güc bölgeye gelmis, kan kayip ediyor, para harciyor ve Irak’ta Amerika’nin gercekligine ters maddeler razi oluyorlar. Tuhaf bir sey idi. Onlar, islami cevrelere Islama karsi olmadiklarini göstermeye calisiyorlardi. Bundan dolayi, onlara yumusak bir tutum göstermek istiyorlardi. Aciktir ki bu yumasaklik biraz Kürdlerin zararinaydi. Sen toplantiya gitigin ve baktigin zaman Siiler bu meseleye iliskin israrliydilar, Amerika, Ingiltere, Sünni Araplar, Birlesmis Milletler onlarla birlikte... Kürdler tek basina bu gercekligi keyfine göre degistiremezlerki“..
Kürdler Sii merciyesine ve Amerika’ya karsi kendi görüslerini savunabiliyormuydu? Seklindeki soruya Dr. Mahmud Osman : „ Biz cok ciddi cabalar icine girdik. Hatta Amerikanin icinde Amerika basinina yönelikte bir kampanya yaptik. Amerika kamuoyuna Amerikanin Iranvari bir sistem kurmak istedigini aktardik. Amerika yetkililerinin de hosuna gitmedi acik bu yaptiklarimiz..
Ama, bu durum simdi bir gercek olmus..
Kadin Haklari:
Ikinci nokta ise aile hukukuna iliskindi. Biz bu konuda bir yasanin cikarilmasindan yanaydik. Irak’ta böyle bir yasa 40 yildan beri var ve bazi degisikler olmus. Fakat digerleri, Siilere göre din degil, herkes kendi mezhebine göre bu meseleyi cözmeliler. Bizim düsüncemiz ise din ve yasanin birbirinden farkli seyler oldugu yönündeydi. Bu meselede devletlerinde rolleri vardi ve ortalama bir cözüme varildi. Bu hususta ne yasa ve ne de mezhep empoze edilecektir. Iraklilar serbesttir, istiyen yasa, istiyen mezhep kanaliyla sorununa cözüm getirir. Ikisi de %100 degildir. Aciktir ki, mesele bizim istedigimiz gibi degildir. Bu arada kadinlar magdur olacaklar. Fakat, bastan empoze edildiginden daha iyidir. Halkin bu detaylari, bu isin nasil bu noktaya geldigini bilmesi gerekir... Ve böylelikle Kürdistan delegasyonuna yönelik suclamalarda azalir. Eger halk bu gercekleri bilmese senin gidip her seyden vaz gectigini sanar.. Aciktirki, buda su anlama gelmiyor sen merkezde yapilanlarin aynisini Kürdistan Bölgesinde de yaparsin. Cünkü, Kürdistan Bölgesi Anayasasida Kürdistan Parlamentosu tarafindan yazilacaktir. O zaman sen Anayasana bunlari baska bir bicimde yerlestirirsin.. Ama istesen de istemesen de Irak’in bu yasasinin bir etkisi olacaktir. Fakat, kendi bölgende bu yasaya bir baska bicimde yaklasim gösterebilirsin“.
58.Madde:
Kürdistan Sesi Radyosundan Azad Serawî’nin Kerkük sehrinin durumunun normallestirilmesi ve 58. Maddenin ertelenmesi meselesine iliskin sorusuna ise Dr.Mahmud Osman:“ Baslangicta biz Mexmur, Sêxan ve baska bir cok hic sorunlu olmayan bölgelerin 58. Madde ye dahil edilmeksizin Kürdistana geri dönmeleri icin cok caba gösterdik. Fakat, bizim bu istemimiz ne o zaman ve ne de simdi ne irakli taraflarinca, ne Amerika, ne Ingiltere ve ne de diger devletlerce kabul edildi. Öyle görünüyor ki, bazi cevrelerin hassasiylerini göz önüne aliyorlar.. Bunlardan biri de Türkiyedir. 58.madde ye iliskin olarak onlar ilk önce 10 yil icinde tatbik edilsin dediler. Daha sonra 5 yil.. Biz bu maddenin bir yil icinde tatbik edilmesini önerdik.. Daha sonra iki yil.. Acaba bu madde tatbik edilir yoksa edilmez? Eger baska cevrelere birakilsa tatbik edilecegine inanmiyorum. Cünkü bizim Irak Hükümetlerine ve özellikle son Caferi ve Allewi Hükümelerine iliskin tecrubelerimiz coktur. Bu mesele bir yil ve 3 yada 4 ay var. Bu maddenin uygulanmasinin bir bölümü de Kürdistanla iliskilidir. Bizim birlik olmamiz gerekiyor. Kürdistan Hükümetinin iki idaresini birlestirmeliyiz. Biz, ulusal ve stratejik bir program olusturmaliyiz. Bu programin bu maddenin tatbik edilmesinde büyük bir rol oynamasi icin, ekonomik, siyasi ve medyayi da kapsiyan yanlari da olmalidir. Mu maddenin sadece bizim ve Irak Hükümetiyle iliskisi yok. Diger bazi dis güclerde ishin icindeler. Eger bu madde tatbik edilmese, bu Anayasa’nin uygulanmadigi anlamina gelir. Cünkü bu madde bizim icin Anayasa’nin krokisidir“.
Kürd dili, Asiretlere önem verilmesi ve Kadinlara yapilan haksizligin giderilmesi:
Yine bu söylesi cercevesinde Dr. Mahmud Osman Kürd dilinin resmi dil olmasindan sonra bizim tercume vb alanlarda Kürd dilini Arapca ile esit bir seviyeye getirmek icin caba harcamamiz gerekir. Irak Hükümeti de Anayasaya bagliligin simgesi olarak bunun icin bir bütce ayirmalidir.
Irak daimi Anayasasinda Kadin haklarinin gördügü kayiptan dolayi ise Dr. Mahmud Osman: „Biz kadinlara yapilan bu haksizligi Kürdistan Anayasasinda giderebiliriz. Cünkü biz istedigimiz bicimde kadin haklarini, azinlik haklarini ve insan haklarini Anayasaya yerlestiremedik. Cünkü diger tarflar kabul etmiyordu. Bundan dolayi biz Kürdistan Bölgesinde kendi özgül durumumuzu koruyacagiz ve bunuda Anayasaya koyacagiz. Kadinlara söyleyecegim seyde Anayasa’ya „Evet“ oyu verin.. Asiret ve kabilelere önem verilmesi gerektigini ön gören maddelere iliskin olarak Dr. Mahmud Osman: „ Bu önem verme meselesi toplumun ilerlemesine ve insan haklarina ters düsmemesi shartlarina baglanmistir“ dedi. Son.
Kurdistani Niwê’den
Cev: Aso Zagrosi
