بازبدە بۆ ناوەڕۆکی سەرەکی
Submitted by Anonymous (Pesend ne kirin) on 3 Gul 2010

Uzun bir aradan sonra merhaba

Konu cok hosuma gitti;arada bir akima gelirdi, ozellikle bu " deW'; yahu derdim, acaba dew mi, yoksa daha da iyi anlasilmasi, sesi latin alfabesiyle duzgun vermesi icin, mesela " daew" mi yazilmali diye.

Bende kurmanci Kurdcesi( digerleri zaten yok) mafis, ama aklimda yillar evvelinden kalan, yerlesmis kelimeler var ve bir tanesi de iste bu dew dir.

Kucuktum, arada veya yilda bir koye giderdik; dugunlerde " tura" oynanirdi. Gures turu, elde urgan olan bir oyundu bu; ortaokul donemlerime geldiginde, ortadan kalkti.

O zamanlar, Kurd koylerinde bark , nagir pir bu...ozellikle davar coktu.Kangal turu kopekler, boyunlaridaki o garip demir kelepcelerle( isimini unuttum), surulerin onunde kabadayilik yaparlardi( malum " gur" vardi o zamanlar ve bizim koyluler artik gur yerine " canavar" kelimesini kullaniyorladiki, zaten bu kelimede aslinda " hayvan" demekti galiba). Koyunlarin sirtinda farkli tonlarda renkler vardi, hangisinin kimlere ait oldugunun belirlenmesi babindaydi.

Dew, hatirladigim kadariyla, bildigimiz cagdas anlamda ayran degildi; daha dogrusu, sanki o ayran olarak adlandirilmasi gereken orjinal ture deniyordu; yogurdun icine su katilan sey degildi;daha cok sanki sutun dogrudan, katiksiz bir yan urunuydu.Yag " run" alindiktan sonra arta kalan urun.

Halbuki " celqandin" simdi hatirladimki, su an ayran dedigimiz seydi.
Bu konu uzerinde uc bes sehne once kafa yormus, dew diye bir urun yapmayi tasarlamistim, kebaplarin vs nin yaninda, yani " ayran" kelimesine ki-kendisi turkce degil- rakip olsun diye, ama olmqadi.

Kurdcenin latin alfabesiyle okundugu gibi yazilmasina yillar once itiraz getirmistim; simdi oyle tuhaf bir durum oluyorki bizim emsal Kurd siyasilerin gozunde" ulen sen Kurdce bilmeden bize Kurdcemi ogreteceksin, zaten siyasal alanda yaptigi ukelalik yeter" minvalinde oklar firlatilinca, vazgecmistim .

Su esek ve bicak meselesi gibi mesela; Kurcede esege tekabul eden " ker" kelimesindeki "e" harfi, Turkcede kullandigimiz e harfi gibi degil aslinda...e ile a harfi arasi bir ses var.

Aynen bicak anlamina gelen " ker" deki farkliliga benziyor. Bu kelimede de e harfi, e ile i arasinda bir sese tekabul ediyor aslinda.

size Tirk( Turkmen-yoruk) dilinden ornek vereyim; mesela " kor" ( gozleri gormeyen)kelimesindeki " o" harfi uzerinde cift noktali " o" ile noktasiz "o" arasinda bir sese tekabul eder.

Kopek kelimseindeki " o", yine uzerinde cift nokta olmayan "O'dan dahada kalin bir sese tekabul eder.Ve son " K" harfide "kih" gibi soylenir, noktalanir daha dogrusu.

Yani tirklarin da asimileden kurtulmus tek tuk kelimeleri bile, latin alfabesiyle ifade edilen yeni turko icadi lisanla dusunuldugunde uyumsuz gorunuyor.
zaten amacim aslinda iki lisani karsilastirmaktan ziyade,fonetik,ses-soylenis,algilanis ve giderek etimolojiyi ilgilendiren alanlara -iligloenenler aydinlatirlar- gonderme yapmak.

bizde " topik" diye bir yemek vardi; en son, otuz yil evvel xalo hasso ji mir,
bu tarihi yemekte menuden kayboldu.

Bu kelime bana Ermeni gibi geliyor, aynen hedik gibi...bu halkla o kadar iciceydikki, kimi asiretler "Hay"dan Kurd'e, kimileride Kurd'den Hay'a donusmustu.

Hani guya Kurd'u kotulemek icin ulkemizi isgal eden muhacirlerin bir lafi var; " Cingen calar, Kurd oynar" diye..

Kananatimce bu deyis " Ermeni calar, Kurd oynar " olmali...Zurna'nin da Ermenice oldugunu dusunursek.bu arada daldan dala biraz da folklore geceyim, her zaman yazamiyorum bu gunlerde zira...

Kanada Toronto'da bir defa Siwan konserine gitmistim; geceyi tertipleyenler Dogu Kurdleri; neyse, hava buz gibi- yasayanlar bilir- araba parkinda yuruyenlere goz attim; lginc tulbentvari kiyafetlere burunmus Kurd kadinlari, tamamina yakinin da basi acik, zaten o zaman giyimlerden ayirdeetim, geleneksel- yani son zamnalara gore Dogu'da gelistirilmis bir yari geleneksel diyelim- binaya dogru yuruyorlardi ve Kurdce- cogunu anlamadim- konusarak...

Pesinen, onyargili olarak boktan bir organizeyle karsi karsiya olacagimizi dusunuyordum; ama yanilmisim, gordugum en boktan organizeydi !

Allahim, biz neden boyleyiz, neden bazi en basit kavramlara aklimiz ermez ?

Artik organizasyonla ilgili kritikleri hemen es geceyim, daha dogrusu hafizamdan sileyim; neyse, govend basladi. Dogulular- sahi Guneyliler protesto etmisler, kueyzliler de zaten tam allahlik ali bey- sahneyi aldilar.Yahu bu Dogulular ile, daha evvel seyrettigim Guneylilerin govendleri( bir Guneyli govend haric, genelleme yapmayayim simdi) tipkisinin aynisi.

habire ayni ayak hareketi, ne hava calarsa calsin; ha babam Kurdo, aklima bizim koyluler geldi, ben ufacik bir cocukken, hatta universite yillarindaki o gecelerde govende duran kuzeyli gencler bir an hafizamda oynamaya basladilar.
O kivraklik, o cesit, o ayak-kol-omuz hareketleri, bunlarin hic biri Dogulularda yok.

Sonra kanaat getirdim, bizdeki o Ermeni damari-kulturuydu,o meshur govendleri,
musicalleri yaratan ruh..

Bu vesileyle bir hususa deginmeyi isterim; vatanimizin en onemli insani parcasinin kaybinda, silinmesinde atalarimizin bir kisimida kullanildi; bunu bilelim, isterse Ermenistan devleti hatta tum diaspora ile Asuriler bize kin duysunlar, onemli degil. Bilelim, binlerce yillik komsularimiza ve giderek her parcamizin, ruhumuzun, kulturumuzun partikullerinde yeri ve hakki olan can dostlarimiza yapilanlari.

Onlarin ruhlarini anarken, atalarimizin ruhlariyla esit gorelim; soykirimi muteakip Rus ordusunun musluman misillemesi projesinde coluk cocouk yok edilen Serhad-Erzurum ilerinin mukimi soydaslarimizin katlini, turk inkarciligina benzer" ... ama onlarda.." cumle baslangiciyla karsilamayalim.

Ama,gerekli bicimde, hak ve hukuka uygun, belirtelim ve o kurbanlarinda tum anadolu yerlilerinin kalbinde taziyeyi hakkettiklerini hatirlatalim.

Ermenistan devletinin Kurdlere irkci bakisini, katliamciliklariyla, jenoside ugrayan kadim komsularimiz, akrabalarimizin hatiralarini turkler gibi birbiri uzerinden savunma konusu yapmayalaim.

Bilelim gecmisi.gelecegi daha rahat planlayabiliriz, her alanda ve platformda..

yazismak uzere selamlar ederim

Canbek

Canbeg merhaba, adet üzeri sefalar getirdiniz umarım uzun süre ortalıkta görünmeyişiniz sağlık sorunundan kaynaklanmıyor oysa geçmiş olsun, değilse sağlıklı yaşam dileğimi ileteyim dewdır, ker, kér, şu bu bir yana şu müzik konusunda cömerliğine acayip derecede itiraz şerhimi koyayım tamam Kürdler acayip derecede bonkör de bu bir meziyet inan bazen düşünürüm iyi mi, kötümü karar veremiyorum kişi kendi hakkı üzerinde tasaruf hakkına sahip, istediği gibi seve seve kullanabilir ama birey, bireyi olduğu toplumun hakları üstünde öylesine keyfi istediği kadar bonkör olma hakkı yok tamam canbeg dedik iki gözümüzde dedik fakat bizim olanı öylesine har vurup harman savurma misali elinoğluna mal etmeye kalkman kabulümüz değil bizim olan bizimdir bırak öyle kalsın başkasının malıda onlardan kalsın, gözü olanın gözü çıksın müzüğümüz ermenilerin değil onlarda taşımış değil velevki yüzyıllar yanyana birlikte yaşanmışlıktan kaynaklanan karşılıklı etkilenmeler olsa bile aslına bakarsan müzüğümüzü dünden bugüne taşımada en büyük rolü oynayanlar kimi bölgelerde GEVENDE, kimi bölgelerde MITIRP, belki başka bir bölgede farklı bir sıfat ile tanımlanan halk grubudur gevende, mıtırp nedir diye sorarsan dünyanın dörtbir yanında ve doğal olarak Kürdistan'dan da yaşayan bir halk grubudur romanlarla aynı ırka dahildir, sanırım onların yerleşikleridir fiziki olarak, örf, adet, geleneklerine ve icra ettikleri mesleğe kadar benzerlikleri var dışarıya kız alıp vermezler hepsi esmerdirler kürdistanda sayıları çok azdır son dönemlere kadar köy ve kasabalarda yaşarlardı halkın traşını eder, çocukları sünet eder, dişlerini çeker, döğün, sünet, bayramlarda davul ve zurla çalarlar son dönemlerde Kürdistan'dan kırsal alanların boşalmasıyla şehirlere yerleşme zorunlu hale geldi kendileri için orada esas olarak berberlik mesleğini icra ediyorlar en belirgin özelikleri toplum olarak kızlı-erkekli seslerinin güzel olmaları ayşe şan, kahtalı mıçı, tatlıses meşhurları sen son kişinin gerzekliklerine babası bölgemizin adamı köyün naxırını göderdi tek kelime türkçe bilmezken kendini inkar eden oğlu tarafından türk ilan ediliverdi öyle inanıyorumki mezarında kemikleri sızlıyordur her neyse konuyu dağıtım, esas meseleye döneyim bu halk grubun bilmedikleri Kürd klasik müzüğü yoktur yazılı olmayan Kürd tarihini bugüne taşımada önemli rol oynamışlardır bizim köyde XERZO denilen bir yaşlıları vardı her gece özelikle uzun kış gecelerinde köylüler toplanır, XERZO söylerdi bir ay boyunca anlatım ve müzik şeklinde icrası ile Mem u Ziné bittiremezdi bu sadece bir örnek demem o ki, sen sen ol bizim olanı başkasına verme kendine bak

Kek Canbek merhaba Bende Takipçi bra gibi itiraz edeceğim.Şimdi dew , avdew ve çeqılmasttan yavaşça zurne ye doğru gidiyoruz gibi gözükecek. İnanırmısın geçen gün Zurne yi düşündüm.Bizde zurne yoktur.Bizdeki düğünlerin vazgeçilmezi ve tek müzik aleti kavaldır.Yani bıllur.Artık billurvan ın yorulduğu yerdede klamé govendé başlar.Ön taraf söyler ve arka taraf tekrar eder.İşin ilginç yanı ise ön taraf birinci çeku dediklerini bitirip ikinci çeku ye (mısra diyebilirmiyiz ?) geldiğinde tam son iki üç kelimede gevendın sonu ona eşilk ederek mısrayı alır ve devam eder.Bu bazen sabaha kadar devam ederdi. Dawıl u zurne yi yerli dediğimiz deştilerde dinlerdik ve onlarla ancak oynardık. Dikkat ettim daıl u zurne yi hep mıtrıp,aşıq veya qereçi dediklerimiz çalardı. Yani bu konuda ne bir Ermeni nin veya nede bir yerlinin çaldığına şahid olmamıştım.Taki Awrupada siyasi dönemde zurancı bulmanın zorluğu kapıya dayanıncaya kadar böyle devam etti.İşin ilginç yanı Kürdistan da bir tek Xarpét yöresinin folklorü klarnet ve davul iledir.Halbuki klarneti süryaniler Xarpéte getirdiği söylenirken , yined çalanlar aşıqla omuştur.Hani yiğidi öldür ama hakkını yeme ! Onların çalması bir başkadır. Evet yavaş yavaş zurneye gelelim.Madem Kürdler zurne çalmayı küçük gördüler ve çalmadılarsa bu acaba nerden geldi ? İsme iyi dikkat et ! eşek anırdı cümlesini kürdçe düşün.Ke zuriya veya ker duzure !... " Zur" ön eki aslında bize ipucunu veriyor değilmi ? Ama çalanla rise mırtıplar! Peki mırtıpların aslı nere ? Hindistan veya qereçi değilmi ? Bir gün Alman tv sinde bir program seyrediyordum.Afganistanın pakistan mınıtkasına yakın bir eğlencede davul zurna çalınıyor.Sima benim memlektimin aşıqları ile aynı. Bird üstüne üstlük davulu kesk-sor ve zer olarak üç renkten oluşuyor.Onlarda İrani dil konuştuğuna göre Zur ön eki olma ihtimali vardır.Eğer öyle ise ordan gelme ihitmalide söz konusudur. Selamlar

Şîroveyeke nû binivisêne

Plain text

CAPTCHA This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.