ABD, yine Hartcher'e gore- ki dogrudur- Reagen donemiyle birlikte dunyanin asil borc veren ulke konumundan,en buyuk borclusu olmaya dogru gitti.Ve Bush,ulkeyi yarim milyar dolar butce acigiyla Obama'ya devretmis durumda...
Obama'nin isi bayagi zor gorunuyor; resessiyonla bogusmak, ulkesini daha da beter bir borc batagina sokacak.
Cin'in onemli ve etkili stratejik dusunurlerinden Yan Xuetong yillar once bir degerlendirmesinde, " Cin'in komunist ideolojisini bir tarafa koyarak ekonomik gelismeyi kovaladigini,ABD'ninse ekonomik politikasini buyuk olcude politik-ideolojiye endekslediginden " soz ediyordu. Ve ekliyordu " iki ulkeden hangisi daha ideolojiktir simdi ?"
Bu arada bir noktaya isaret etmek lazim; Cin'in exportunun %21'i oraninda dev bir bolumu ABD'ye gidiyor.Yani bir anlamda Cin'in elinde bulunan bunca para kaynaginin en onemli katki sahibi de yine ABD oluyor.
Karsilikli cikarlarin korunmasina dayali bu zimni anlasma " mutually agreed destruction" denilen ve soguk savas doneminde ABD ile Sovyetleri karsilikli olarak nukleer bombalari kullanmaktan alikoyan anlasmanin finansal versiyonu olarak ele alinabilir.
Zaten de Cin Basbakani Wen, yaptigi basin toplantisinda, " dis parasal rezervlerle ilgili olarak oncelikle milli menfaatlerimizi dusunuruz ama ote yandan da uluslararasi finans sisteminin sebat-devamliligini da goz onunde bulundurmak zorundayiz" diyordu.
Yani her ulke de neticede birbirlerine muhtac, bunda bilmeyecek bir sey yok ...
Halihazirda Obama, Cin'in IMF'de oy hakki istegine destek vermis durumda; kimbilir Washington'da daha ne tur pazarliklar gundemdedir, onuda ogrenecegiz yakinda.
Finansal krizin gunluk etkileri,getirdigi problematik yaklasimlar ve buna bagli korku senaryolarinin her turunun isitilma bicimi, gelismis ulkelerde etkisini daha bir belli ediyor kanimca.
Zira batili ekonomiler buyuk oranda ihracat yapiyorlar; ihracata yonelik dev isletmeler ulkelerde onemli Gayrisafi Milli Hasilaya sahip...Ve gunluk ani darbeler hemen kendini gosteriyor. Oysa, geri kalmis ulkelerde hani bir deyim vardir " deliye her gun bayram " diye, o hesap. her Allahin gunu ekonomik-finansal krizle bogusmaktan, siradan insanlarda bir kaniksama olusuyor ister istemez... Mesela, su acaip krizde Indonezya'nin Avustralyadan ithal ettigi canli ve kesilmis dana-eti'nin miktari,oyle rakamlara ulasmaya basladi ki, Avustralya'da Sektor'un ileri gelenleri bile gozlerine inanamiyorlar.
Gelisen bir orta sinif var ve bunlar daha iyi beslenmek istiyorlar; Indonezyada zaten export'a endeksli bir ekonomik-finans kurumlasmasida yok, agir sanayi mafis( biraz, her geri ulkede oldugu gibi mevcut). Ve krizin etkileri, Avustralya'yi vurdugu gibi kendisini oralarda gorunur bicimde hissettirmiyor. Insanlar gunde uc bes dolar parayla gecinmenin yollarina bakiyorlar. Agir isyeri kaza sigortalariymis, devlet-ozel sektorce belirlenmis taban ucret fiyatlariymis, hijyenmis, bedava saglik hizmetleriymis vs hakgetire...
Ote yandan, Avustralya'nin dev maden ocaklari, Cin'e milyonlarca ton demir cevheri ve komuru pompalayip duruyor; ama son zamanlarda Cinden gelen sinyaller, alimin dusebilecegi seklinde olunca madencilik sektorundeki panik, bir cok iscinin isinden olmasina yol acmaya basladi. Adamlar islerine guvenerek ev, araba satin aliyor, gelecege gore planlar yapiyorlar ve simdilerdeyse koyu bir karanlik ve karamsarlik, issizlik...
Bu anlamda, batili ulkeler, ozellikle ABD'nin sebeb oldugu ve esasen kendi ac gozluluklerininde bu fenomeni destekledigi asikar bir krizin faturasini, sadece kendilerine degil, yogun ticari iliskilerde bulunduklari - Cin gibi mesela-ulkelere de odetecekler, goruntu budur.
saygilar
Canbek
