1967-68 Hareketi ve Suleyman Muini ve arkadaşları (23)
Tudeh ile yapılan bu toplantıdan daha önce Suleyman Muini Doğu Kürdistan'daki harekete destek bulmak amacıyla Abdulrahman Zebihi(Zebihi hakkındada bir şeyler yazmak gerekiyor. Çünkü bu Kürd şahsiyeti hakkında Kuzey Kürdistan'da hiç bir şey yok) ve Hilmi Arif Şerif ile Bağdat'ta gidiyor ve bazı Irak çevreleriyle görüşüyor. Dr. Serdeşti'nin aktardığına göre „küçük bir miktar para dışında hiç bir şey alamamıştı“(Dr. Serdeşti, Culanewe.... sayfa 36)
Suleyman Muini Doğu Kürdistan'daki harekete destek bulmak amacıyla bir hayli çaba içine giriyor.
Doğu Kürdistan'daki çatışmalar, KDP-DK'nin Celal Talabani ve çevresiyle ilişkileri, Suleyman Muini'nin Bağdat'ta Tudeh ve Irak yetkilileriyle görüşmeleri bu çevreyi tümden Irak KDP'sinin hedefi haline getiriyor.
Bu arada Tudeh Sekreteri Radmeniş rahmetli Molla Mustafa Barzani ile görüşüyor ve kendisine „İran Kürdistan'ındaki hareketin kendisine karşı olmadığına inandırmaya çalışıyor. Fakat Molla Mustafa Barzani bu hareketin arkasında bir akımın olduğu“ düşüncesindedir.(Dr. Serdeşti, Culanewe..... sayfa 37)
Daha öncede vurguladığım gibi Kürdistan Başkanı Kek Mesud Barzani o dönemdeki KDP'nin Suleyman Muini'ye ilişkin resmi politikasını „Irak rejimi ilişki“, „66 Cahşlarına katılma“ ve „İran ile ilişkilerimizi bozma“ adlı gerekçelerle temellendirmeye çalışıyor.( Mesud Barzani, Barzani ve Kürd Ulusal Özgürlük Hareketi, Doz Yayınları, 2005, İstanbul, sayfa 353-354)
Daha fazla uzatmadan yeniden Suleyman Muini meselesine dönelim. Tudeh ile yapılan toplantıdan sonra Suleyman Muini ve Hemedemini Siraci Suleymaniye'ye dönüyorlar.
Suleyman Muini'nin eşi ve iki çocuğu Irak KDP Pişder askeri sorumlularından Heso Mirxan Jajeli tarafından esir alınıyor. Suleyman Muini 15 Nisan 1968 tarihinde İdris Barzani'ye yazdığı bir mektupta ailesini serbest bırakmalarını istiyor. Mektup'ta ailesi hakkında verdiği bilgilere göre eşi ve çocuğu(Meryem ve Siabend) 2 aydan beri buraya geldiğini söylüyor. Demeki eşi ve çocuğu Şubat ayında Güney Kürdistan'a gelmişler. Suleyman Muini'nin iki sayfalık olan bu mektubunda „eğer bir suç varsa kendisine ilişkin olduğunu“, ailesine karşı yapılanın „Kürdlüğe ve aşiret törelerine de sığmadığını“ söylüyor.
Hejar Mukriyani ise „Faiq Muini'nin oğlu ve eşi Sengesere'de Heso Mirxan Jajeyi'nin evindeydiler. Faiq Suleymaniye'ye gitmiş 5. ordu komutanı ile görüşmüş. Ondan silah ve yardım sözü almış. Daha sonra Barzani'ye karşı olan devletin silahlı güçleri olan Celal Talabani'ye gitmiş. Suleymaniye'ye gelerek Şeyh Latife misafir olmuş. Heso Mirxan'a mektup yazarak siz benim eşim ve çocuğumu zorla tutmuşsunuz. Bu namertçe bir tutumdur. Eğer onları zorla tutmamışsanız, Sitek'teki Şeyh Latif'e gönderin diye yazıyor“(Mele Resul Pêşinmaz, Çend Serincek le ser 'Çêşti Micêwir'i Hejar Mukriyani, Ruwange, 22 Nisan 2010)
Burada öyle anlaşılıyor ki Suleyman Muini Heso Mirxan'a da mektup yazıyor ve ailesini serbest bırakmasını istiyor.
Mele Resul Pêşinmaz Hejar Mukriyani'ye çok sert eleştiriler yapıyor ve tarih gerçekleri çarpıtığını söylüyor. (daha sonra Suleyman Muini'nin tutuklanma ve sorgusuna geldiğim zaman
Mele Resul Pêşinmaz'ın görüşlerine baş vuracağım.)
Suleyman Muini'nin eşi ve çocukları daha sonra kurtarılıyor. Şeyh Mahmud'un oğlu Şeyh Latif kendilerine bir ev buluyor ve yerleştiriyor.(Bu konudaki detaylı bilgileri Suleyman Muini'nin oğlu Siamend Muini ile yapacağım röportajda bulabilirsiniz)
Burada ek bir bilgi vermek istiyorum.
Suleyman Muini ve arkadaşlarının Güney Kürdistan Devrim önderliği ile ilişkilerinin tümden kopması sürecini doğrudan yaşıyan Irak Komunist Partisi önder kadrolarından Mele Ahmed(Ahmedi Banixêlani)de Anılarında o sürece vurgu yapıyor.
Mele Ahmed'in anlatımlarına göre 1967 kışında Faik Emin(Suleyman Muini) ile bazı arkadaşları bizim kaldığımız mıntıkaya gelmiş, beni ve Ebu Selam'ı sormuşlardı. Mele Ahmed gidip Faik ile görüşüyor. Faik Mele Ahmed'e „İran hükümetinin baskısından dolayı Molla Mustafa bizim Doğu Kürdistan'daki örgütlerimizle ilişki kurma, giriş ve çıkışlarımızı yasaklamak istiyor. Öyle görünüyor ki, işler bununla sınırlı kalamayacak yaşamımız da tehlikeye girecektir. Bundan dolayı biz diğer tarafa geçmeye ve İran'da silahlı mücadele başlatma kararını aldık“ diyor.( Ahmedi Banixêlani'den aktaran Siamend Muini, Culanewey Salakani 1967-1968 û Suleyman Muini, sayfa 14)
Bu arada Mele Ahmed Suleyman Muini ile Doğu Kürdistan'daki durum üzerine ve KDP örgütlenmesi konusunda sordukları sorulara ve Muini'nin verdiği cevaplara değiniyor. Mele Ahmed bu sohbeti özetlerken Suleyman Muini'nin „çok iyimser olduğunu“ ve „ örgütüne güveniyordu“ diyor.
Mele Ahmed Irak Komunist Partisi adına Suleyman Muini'ye yardım yapacakları sözünü veriyor. Mele Ahmed Muini'ye Peşmergelerinizi yanımıza gönderin Karadağ ve Germiyan'daki Peşmergelerimiz içinde saklayacağız. İleri kadrolarınızı da Bağdat vb şehirlerde koruyacağız, diyor. Fakat, Suleyman Muini kabul etmiyor ve hemen o gece Doğu Kürdistan'a geçmek istiyor. Suleyman Muini, Mele Ahmed'e „Molla Mustafa yarın yanına gitmemizi istiyor. Eğer gitmesek kuşkuya düşecek ve diğer tarafa geçmemiz zorlaşacak“ diyor.(Siamend Muini, age, sayfa 14)
Mele Ahmed Suleyman Muini'ye bir kaç Peşmerge veriyor ve karşı tarafa geçiyorlar.
Bu arada Suleyman Muini 7 ay gibi bir zaman Doğu Kürdistan'da kalıyor.
Mele Ahmed'in anlatımlarına göre bir kaç gün sonra İdris Barzani kendisine görüşmek için haber gönderiyor. İdris Barzani Mele Ahmed'e siz Faik Emin'e yardımcı oluyorsunuz. İran onların bu bölgeden giriş yaptığını biliyor, bizim ile İran arasında sorunlara neden oluyorlar, diyor.
Mele Ahmed Suleyman Muini ve arkadaşlarının İran'a geçmeleri konusunda yardımcı olmadıklarını söylerken İdris Barzani ona cevapla „biz her şeyi biliyoruz, Faik ile birlikte olanlardan biri şimdi yanımıza gelmiş, her şeyi anlattı.“ diyor.
Faik ile birlikte olan biri dedikleri Munteqim Qazidir.(daha önce sözünü etmiştim)
Mele Ahmed'in anlatımlarına göre Suleyman Muini tekrar Doğu Kürdistan'dan Güney Kürdistan'a geçerken yine IKP'nin yanına gidiyor ve IKP kendisine sahte kimlik hazırlıyorlar. Bu sahte kimliği Irak içindeki çeşitli seyhatlerinde kullanıyormuş.
Daha öncede vurguladım gibi Suleyman Muini Bağdat toplantısından sonra Suleymaniye'ye dönüyor, ailesini Şeyh Latif'in yardımıyla yerleştirdikten sonra Xelil Şewbaş ile Doğu Kürdistan'a geçmek istiyorlar.
İşte tamda bu süreçte Suleyman Muini ve Xelil Şewbaş Irak KDP'si tarafından yakalanıyorlar.. Şimdi onların yakalanma sürecine geçebiliriz.
Devam edecek
Rojgar Merdoxi
