Selam kek Aso,
Gecenlerde bir yazida Ehmedê Xanî nin "Mem û Zîn" indeki Zîn isminin arabi Zinedinden aldigini iddia eden bir yazi okudum ve cok shashirdim.
" Zîn" orjinal Iranî dilde ve halen Farsi de kullanilan "Zindigî" kelimesinin, Kurmancide ki "Jîn" sözünün orjinal halidir. Kirmanclarin halen "Ez jî,tu jî "yerine "ezî,tu zî" dedikleri biliniyor. Farsi deki "b" ve "m" kurdide "v", "z" ise" "j" ile yer degistirmistir.
Dem-dev,hemkar-hevkar,ab-av,mehtab-mehtav,sheb-shev,zindî-jîndar,roj-roz etc.
Ayrica her dilde yer alan kelimelerdeki harflerin yer degistirmesi yani assimilasion kurdi-kurmancî de oldukca yaygindir. "Dims-dism", "berf-befr","kils-kisil" etc.
Bu örnekleri elbette senin son iki yazida konu edindigin kurdi kelimelerin kökeni ile ilgili fikrimi beyan etmek icin veriyorum ve dewam ediyorum; Bildigimiz Kurdistan tarihte Makedonlarin,Greklerin,Romalilarin,Ingiliz ve Fransizlarin,Arab ve Turklerin ve de Ruslarin gelip gectigi veya kaldigi yerler oldular.Yahudiler,Ermeniler,Asuriler,Farslari da ekliyelim.
Bilinen sebeblerden dolayi Kurd dilinin ethimolojik calishmalari henüz yok sayilacak düzeyde.Dolayisiyla dilimizdeki bazi kelimelerin diger dillerden bizim dilimize gecmesi gayet normaldir ve bütün cografyalarda bunlar yashanmishtir. Ancak hangi kelime hangi dilden gelmektedir sorusunun cewabi oldukca zordur.
Ve derhal verdigin "Xor" örnegine geliyorum. Zazaki ve Gorani de kullanilan "Xor" kurmancide "Roj" dur. Ve hemen burada yukarida belirtigim assimilasion yani harf kaymalarina dikkatini cekip "Xor" ve "Roj" u tersten okuman.
Yukarida Kurdistandan gelip gecenleri sayarken Romalilara karshi savashan Kartagali Hanibal in Hispanic dilinin etkilerinide hatirlatayim.Buna göre Ispanioldaki "j" bizdeki"x" ye denk düshüyor ve roj ile xor aslinda "xor ile rox" un bashka bicimdeki telafuzu oluyor,yani ikisi ayni kaynaktan cikiyor.Peki kirmizi yani kurmancideki "sor" u ayni yöntemle ters okursak romalilarin "Rosso" sunu elde ediyormuyuz.Cewab ewet!Yada güneshin kirmizisi olabilecek "Roj" fransizcadaki "Rouge" ile bir chagrishim yaratmiyormu? Almancadaki "Rot",ingilizcedeki "red" etc.Ishin ilginci farslar "qirmiz" derken ,ruslar "krasni" diyor.
Peki ayni zamanda gün anlamina gelen "roj-roz" günesh anlaminda kullanilirken kurmanci de bazen "tav" ile yer degistiriyor. Ve kurmancideki "tav" kelimesini "gün" anlaminda ele alirsak almanca ve skandinav dillerindeki "tag" kelimesiyle benzerligi bir tesadüf olarakmi ele alinmali.
"av" kelimasi ingilice ve almancadaki "water-wasser" ile hic bir benzerlik tashimazken Fransizcadaki aou ile benzeshiyor."Rubar" ise ingilizcedeki "River" ile örtüshüyor."der-î" kelimesi ingilizcedeki"door" almancadaki "tür" ile cakishirken,"hindir" kelimesi asimile olup Hündür olsa bile almancadaki "hîn-ein",ingilizcedeki "in-to" ile benzeshiyor.
"erd" kelimesi arabiden gelirken,"Dar" ingilizce ve almancadaki "tree-Baum" ile hic uzlashmazken Rusca daki "derevo" ile yakinlik arzediyor. "Jîn" ve "jin" kelimeleri yine ruscadaki "jîzn ve jena" kelimeleriyle akranlashiyor.
Kisacasi pek de homojen olmayan Kurd lerin yukarida belirtigim halklarla dogrudan temasi sonucu bizim onlara verdigimiz binlerce kelime ve onlardan aldigimiz binlerce kelime vardir.Kurd dilinin etimolojik calishmalarinin henuz yok sewiyesinde seyretmesi bashka bir önemli engeldir.
Nergis kelimesi pekala romalilardan bize veya bizden Awrupalilara Narssis olarak gecmis olabilir,yasemin gibi!
Selamlar ve basharilar.
Kurmanj
Etimoloji bi destûr