Erzurum Komitesi Temsilcisi Kemal Fevzi, Simko ve Ruslar arasında ilişki saĝ
Erzurum Komitesi Temsilcisi Kemal Fevzi, Simko ve Ruslar arasında ilişki saĝlıyor(19) Fars KürdistanıKürdistan’daki olayların özeti16 Ekimden 1 Aralık 1923‘e kadar Kuzey Kürd önderleri Simko ve arkadaşlarıyla ilişkilerini geliştirmek istiyorlar. Biz daha önceki bültenimizde Kürdlerin Ingilizlere ve Türklere doĝru gidişlerinin siyasi yenilgiye doĝru gitmesi neticesinden Xalid Beyin grubunun tüm Kürdistan çapında mevzi kazanmasına ve güçlenmesine neden oldu. Xalid Beyin grubu saĝlıklı ve birleşik bir merkez olarak hâlâ siyasetini deĝiştirmemiştir. Başka bir söylem ile Sovyetlerin yardımıyla Türkiye’de Kürdlere özgürlük getirmek istiyor. Xalid Bey Kürdistan’da çok meşhurdur. Urmiye bölgesindeki Kürdler Kuzey Kürdistan’daki gelişmeleri ve özellikle Erzurum Komitesini çok yakından takip ediyorlar. Bizim Urmiye Konsolosumuz Erzurum Komitesinin Kemal Fevzi adlı bir üyesini yakın takibe almış... Kemal Fevzi, şimdi Qeretu köyünde Simko’nun yanına gelip gidiyor. Kemal Fevzi bizim Konsolosluĝumuzla ilişki kurmak ve Simko’nun mektubunu getirmek için gizli olarak Urmiye’ye gelmiştir. Yine bu kaynaĝa göre Simko 28 Kasım 1923 tarihinde Mahmud Bey adlı bir beyi görmek için gizli olarak Urmiye’ye gelmiş.. Kemal Fevzi Beyin Konsolosluĝumuza göndermiş olduĝu mektubun içeriĝi şöyledir: Rusya’nın Urmiye Konsolosuna: Size gururla bildiriyorum: 1)Ben gizli bir Kürd örgütünün merkez komitesi üyesiyim..2)Simko beni Istanbul’dan buraya davet etti... Sizin için şifreli bir mektup yazmış ve beni gizli olarak sizin yanınıza gönderdi..3)Bu gece size önemli şeyler söylemek için yanınıza geleceĝim.. Sizden konsolosluĝun koruma görevlilerine, benim gelmem esnasında hiç bir soru sorulmaması meselesinde talimat vermenizi rıca ediyorum.. Size saygılarımı sunuyorum Kemal Fevzi Kemal Fevzi hemen o akşam yanımıza geldi.. O kendisini Kürd örgütünün merkez komitesi üyesi ve Kürd Komitesinin propaganda bölümünün üyesi olarak tanıtı... Görüşmeler esnasında Kemal Fevzi dikkati çeken bir hususa deĝindi. Kemal Fevzi’nin söydiklerine göre Xalid Bey grubunun Istanbul’daki Kürd önderleriyle sürekli ilişkileri vardı.. Kendisinin de üyesi olduĝu Istanbul grubuda Baĝımsız Kürdistan için çaba içindedir.( Kemal Fevzi Istanbul’un Antant güçlerince işgal edilmesi esnasında Sultan Muhamed devletinin Kürd işlerine bakan komiseriydi) Kemal Fevzi’nin söylemine göre Istanbul’daki Kürd önderleri Ingiliz taraftarı olarak faaliyetlere başladılar. Fakat daha sonra Erzurum Komitesinin tavır ve görüşlerini kabul ettiler. Istanbul Kürd önderleride o inanca vardılar ki yalnızca Sovyet Rusya’nın yardımıyla Kürdler amaçlarına ulaşabilirler ve iyi bir sonuç elde edebilirler. Kemalistlerin Istanbul’a yönelik askeri saldırı esnasında, ilegal Kürd Komitesinin üyelerinin büyük bir kesimi şehri terketti.. Bu üyelerin belli bir kesimi gizli olarak Erzurum’a geldiler... Erzurum Komitesi onların gelmesiyle dahada güçlendi ve gelişti. Yalnızca Erzurum vilayetinin temsilciliĝini deĝil, Van vilayetinin kuzeyinin, Bitlis vilayetinin, Muş şehrinin ve hatta şimdi Komitee tüm Kuzey Kürdistanı temsil etme davasını güdüyor. Bundan dolayı Erzurum Kürd Komitesi isim deĝişikliĝine giderek „Komitey Nawendî Kurdistan“ ismini aldı. Aynı zamanda Komitenin Kürd sorununa ilişkin görüşlerine de açıklık getirdi: Geçmişte Erzurum Komitesi Türkiye devleti çerçevesinde Kürdistan için otonomiyi kendisine bir asgari program olarak oluşturmuştu.. Fakat şimdi geçen yıldan beri Türkler Kürd milletinin hiç bir istemini yerine getiremeyeceklerini pratikte gösterdiler. Kürd mecburiyet karşısında baĝımsız Kürdistan şiyarını yükseltiler. Bu durumdan itibaren Komitee şu kararları alıp ve gereken adımları atacak: Tüm Kuzey Kürdistan önderlerini tek bir çatı altında toplayarak, genel silahlı bir ayaklanmayi hazırlanmak; Sovyetler Birliĝi ile ilişki kurmak ve Kürd ulusal hareketine vereceĝi yardımlar konusunu görüşmek; Sonra Güney Kürdistan önderleriyle ilişki kurmak; Ayrıca Komitenin bir kararıda bir üyesini de işleri yürütmek amacıyla Simko’nun yanına göndererek, sürekli orada bulundurmak.. Çünkü, Simko’nun bu bölgede ve Türkiye Kürdleri içinde rolu ve ismi vardır. Görüşmelerin kolayca sürdürülmesi ve vazifelerin yerine getirilebilmesi için Simko’nunda bir Komitesi olması gerekir. Erzurum Merkezi Komitesi Simko’yu sembolik Başkan olarak seçer.. Bu şekilde Simko’yu Kuzey Kürdistan hareketini idare etmek için çaĝrılacak.. Kürd Komitesinin temsilcisi Kemal Fevzi Bey Simko tarafından tespit edilmişti. Geçen yılın aralık ayında Erzurum’dan hareket ederek tam 70 günde Kürdistan’ın Germeseriye varmıştı. Kasım ayında Ismail Aĝanın yanına gelmişti.. Kemal Fevzi Simko’nun Erzurum’dan gelen ikinci temsicisidir.(Birincisi Ahmed Teqi Aĝaydı) Ismail Aĝa „Komitey Nawendî Kurdistan“ın programını kabul etti. Simko, „Komitey Nawendî Kurdistan“ ile aynı görüştedir ve ayaklanmayi hazırlamak için aktif katılıma hazırdır. Bundan dolayı bizim Kürdlere yardım etmemiz gerekiyor. Ismail Aĝanın geçmişte bazen Ingilizlerle, bazen Çarlık Rusyasıyla, bazen Kemalistlerle ilişkileri vardı ve sırtını onlara dayanmıştı.. Kuşku yok ki Kürdlerin Türklere karşı ciddi bir ayaklanması için yabancı bir super gücün yardım ve dayanışmasına ihtiyacları var. Bugün onun görüşüne göre bu devlet Rusyadır. Unutmayalım ki bugünkü koşullar Simko’yu Türkiye’den uzaklaşarak Rusya’ya yakınlaştırdı... Açıktır ki Kemal Atatürk’te Iran sınırlarına yakın bölgelerde asayışı saĝlayabilmek için şimdiden başlayarak en kısa zaman içinde Rusya‘nın Urmiye Konsolosluĝu ile görüşmeleri sonuçlandırmak istiyor. Başka bir söylem ile Simko „fiili“ olarak Komitelerinin görüşünü, yanı baĝımsız Kürdistan’ın kuruluşu ve Rusya’nın yardımını bizim ile konuşmak istiyor ve Rusya’nın tavrının ne olacaĝını öĝrenmek istiyor. Ayrıca bunu dışında Kemal Fevzi Bey Erzurum Kürd Komitesi tarafından Simko ile Rusya’nın en yakın Konsolosluĝu arasında ilişki saĝlama hususunda görevlendirilmiştir. Bundan dolayi Kemal Fevzi Bey 20 Kasım günü bizim Urmiye’deki konsolosluĝumuzla görüşme kararı almıştı ve 28 Kasım akşamı Konsolosluĝumuza gelerek kendini tanıştırdı.. Kemal Fevzi Simko’nun yeni şifresi ve Simko’nun mektubunu yoldaş Dubson’a verdi.. Mektub’un içeriĝi şöyledir: Devam edecek.. Çev: Aris Arda [email protected]
