HeK asagidaki zincirde, yazima cevaben konuya iliskin eski bir yazisini asmis; bence cok faydali bilgi ihtiva ediyor; yaptigi yoruma yonelik goruslerimi yazmak istiyorum.

Yazida, Kerkuk petrollerinin operasyon maliyetinin 2005 yili icersinde, ham yagin varili $25 iken, 70 cent oldugu bilgisi var. Ayni zamanda ise mesela Basra petrollerinin $3- 3.5, Norvec ve Iskocya'ninsa $11-12 Dolar civarinda...

Burada bir orneklemeyi, asil Alberta oil sands project ile yapmak istiyorum. Kanada'nin Alberta eyaletinde, 140,000 km2 lik bir alanda ( neredyse Irak'in toplam yuzolcumunun ucte biri) faaliyetle cikartilan petrol, 2005 yillarinda varilinin bir kac yil icinde $50-$60 dolara firlayabilecegi ongorusuyle, hizlandirilivermisti. Ve petrol onlarin ongorulerinin bir misline, $120 ye cikti !

O zaman, maliyetinin Norvec petrollerinden de fazla oldugu aklimda kalmis. Bu alandaki petrol yatirimlari milyarlarca dolari bulmakla kalmiyor, sahaya surekli yeni aktorler girmek istiyor ve bu eyaletin su anda Kanada'nin isgucu magneti haline geldigini gazetelerden,internetten okuyoruz. Bu arada Avustralya'nin her an sahneye cikabilecegini de vurgulayalim.

Bu eyaletteki perol cikarim operasyonlari,baslibasina bir alem; dunyanin en iri, buyuk ve agir kamyonlarina, dunyanin en iri , buyuk ve agir kepcelerince bir anda tonlarca zift ihtiva eden kum dolduruluyor.Extraction-cikarim bolgesine naklediliyor ve %4-%6 si suya ve %10-% 12 si ise, ham petrole ayristiriliyor. Artiklar gerisin geri yuklenip, kumun cikarildigi bolgeye naklediliyor.

Yeni yerlesim birimleri pitirak gibiortaya cikiyor, gelisiyor ve gecen yuzyilin basinda yasanan bir modern altina hucum gunlerini yeniden cagdas bicimde yasatiyor.

Maliyet korkunc yuksek, karlarda fena degil ve isci acigi her alanda kendini hissettiriyormus; aynen Avustralyanin maden bolgeleri gibi, bu da ayri ama simdilik bizi pek ilgilendirmeyen bir konu.

Donelim tekrar, petrolun Kerkuk'teki ve Guney'in diger bolumlerindeki maliyet hesabina.

HeK'in verdigi rakam, 2005 yili itibariyle petrolun varili $25 dolar civarinda seyrederken, 70 cent idi.O tarihten bu yana ham petrolun varilinde %400'luk bir artis meydana gelmis ve $125 dolara cikmis durumda. Soyle bir hesap yaparsak, yanilma payimiz nedir, bilemiyorum bu sartlar altinda ama kaba bicimde bakalim; artisa paralel olarak, bir %400 de, maliyet artisi olsun Kerkuk icin. size edermi $3.50...Kerkuk'un, bir Alberta, Suudi gibi guvenli calisma ortami saglamadigindan oturu, ekstra maliyetlerin, enerji kesintilerinin, yedek parca problemleri vsnin yukunude bir %600 lik artisla tazmin edersek ( hep farazi aman gozunuzu seviyim), ekstradan eklenecek olan maliyet $4.20 ve toplam olarak varil basina $7.70 gibi, ulen hadi $10 dolar olsun !

Yahu bu nasil kardir Allahim, bu nedir ?

Kerkuk'un petrol'unun daha degerli ( petrol endustrisi olceklerince ) ve maliyetininde daha dusuk oldugunu pesinen kabullenerek, Kurdistan'in diger bolgelerindeki petrolun variline ekstradan bir % 300 luk maliyet ekledigimizde( elbette atmasyon, cok daha dusuk cikabilme ihtimali kuvvetli) alin size $40 dolar ...

Simdi, Irak'in ispatli rezervinin 112 milyar varil , bunun % 40'nin Kerkuk dahil, Kurdistan'da bulundugunu yazmistik.HeK'in aldigi rakamlar, baktigim kaynaklardaki gibi Kerkuk'un mevcut rezervinin 10 milyar civarinda olduguna isaret ediyor; her ne kadar daha da fazla olabilecegine dair spekulatif rakamlar ortada dolasiyorsada, bende HeK gibi temkinli yaklasiyorum rakamlara, zira gercektende Kerkuk petrolleri cok feci bicimde kullanilmis ve cilkini cikarmak icin epeyi bir ugrasmislar.

Tekrar, % 40 oranina donelim; 112 milyarin demekki 48 milyar varili, eger Kerkuk'e ait olani cikarirsak, tam 38 milyar varil, Guneyin icinde duruyor.Irak'a iliskin petrol rezervi tahminlerinin en mutevazisi olan 200 Milyar varili kistas alirsak, nerden baksaniz Kerkuk harici Kurdistandaki rezerv tan notr bir ifadeyle. 100 milyar varildir ki, bunun adina su anda 12 Trilyon Dolar diyorlar( 25- 30 senede akli basinda planlarla, bu rakami 500 Trilyon diye okuyun )

Madem oyle, bir fikir yurutelim simdi; Guney Yonetimi,Kerkukle ilgili taleplerinde israrlarini tirmandirici, Araplari ve ABD'yi sikistirarak uygulamada tutarak, sonunda bir anlasmaya, onlarida tatmin ederek varabilirmi; mesela, Kerkuk idari olarak Bagdat'a bagli kalmakla beraber, tum Araplar, bir daha hic biri geri donmemek,nakliye masraflari ve varsa tazminat miktarlarida merkezi hukumetten karsilanmasi kaydiyla Kerkukten ayrilirlar. Bir daha, Irak bolgesinden hic bir Arap, bu kente yerlesmez. Petrol gelirleri, merkezi hukumetin denetiminde, buyuk oranda Kerkuk'te kalir,Idari yapiya, Bagdat atamasi kabullenilmez.

Karsiliginda, Kurdistan, Bagdattan bagimsiz olarak, hic bir gelirinin tek centini dahi onlarla paylasmadan, istedigi ekonomik-finansal tasarrufu, istedigi milletlerarasi platformda gelistirir.

Bagdat Kurdistan'in ihrac edecegi tum petrol icin Basra ve eger daha sonra acilacaksa, mesela Urdun gibi, tum kanallari acik tutma taahhudune girer.
Boylelikle ortada teorik olarak Turkler tatmin edilmis olur- ABD eger benzeri bir plan olsa, Turklere daha fazla bir sey beklememeleri, Irak'in butunlugu ve Kerkuk'un statusunun bizzat kendi taleplerine uygun cozuldugunu soyleyeceklerdir). Arap alemi ve Fars ta ha keza; tabii ki Kurdistan ic islerinde mutlak bagimsiz olacak, kendi ordusunu, ic guvenligini, welfare sistemini kuracak, ayrica bolgeye tasinmak isteyenleri incelemye tabii tutacak vs...

Insanlar hayal ettigi muddetce yasarmis; bende biraz hayal kurayim dedim, hem de Kerkuksuz...

herkese saglikli ve neseli gunler dilerim