Soru: Sayın Chris Kutschera siz ilk defa ne zaman, nerede Dr. Qasimlo ile tanıştınız? Aranızda ne gibi konuşmalar geçti?
Cevap: İlk görüşmemiz ilginçti. İlk defa 1971 yılında Molla Mustafa Barzani'nin „Derbendi Çoman“ daki misafirhanesinde Dr. Qasimlo'yu tanıdım. Molla Mustafa Barzani'yi görmek için oraya gitmiştim. Misafirhanede Avrupa elbiseli saygılı bir adam gördüm. Öyle sanıyordum bizim dilimizi bilen kimseler burada yok.. Fransızca olarak eşime „bu adam sabah kahvaltısını bizimle yapacak mı yapmayacak mı“ diye sordum. Bu arada sözünü ettiğim adam bizim hayretli bakışlarımız altında Fransızca „ Evet bu adam sizinle sabah kahvaltısını yapacak“ dedi. Sabah kahvaltısını yaparken siyaset üzerine konuştuk. Qasimlo çok çabuk bir şekilde beni kendisine bağladı. Çünkü Qasimlo çok bilgiye sahipti. Bize rehber ve gözlemci olarak verdikleri adama bu adam kimdir? diye sordum. Dedi Dr. Qasimlodur. Dr. Qasimlo'ya Bağdat'ta kendisini görebilirmiyim diye sordum.. Dr. Qasimlo Bağdat'taki telefon numarasını bana verdi. Dr. Qasimlo Kürdistan tarihine ilişkin benim ilk hocamdır. Dr. Qasimlo rahmetli babasının 1946 yılında Qazi Muhamed ile Baku'ye yaptıkları seferi ve Mahabad Cumhuriyeti hakkında bana bilgiler verdi. Molla Mustafa Barzani'ye ilişkin bana detaylara dair çok bilgi verdi. Gerçekten de Dr. Qasimlo canlı ansiklopediydi. Konuşmaları arasında güldürmek için nükteli şeylerde anlatıyordu. Çok güler güzlüydü. Paris'te öğrenci olduğu zamana ilişkin anılarını bana anlattı. Kısacası var olan dostluğumuzun temelini böyle attık.
Soru: Duyduğumuz kadarıyla ilk görüşmenizden sonra eşinizle birlikte Bağdat'ta İran Kürdistan Demokrat Partisinin Politbürosunu ziyaret etmişsiniz? Güya siz Dr. Qasimlo'ya Kürd meselesinin çözümü için İran yetkilileriye görüşeceğinize dair söz vermişsiniz? Acaba böyle bir imkan doğdumu? İran'ın hangi yetkilileriyle görüşmeler için konuştunuz? Hangi sonuçlara vardınız?
Cevap: Ben sayın Huweyda ile görüştüm. O, Zahidan'a gidiyordu ve kendisine refakat etmek istediğimi söyledim. Uçakta olduğumuz zaman kendisiyle söyleşi yaptım ve Kürd meselesine ilişkinde kendisine bazı sorular sordum. Sanıyorum bu yolculuk 1973 yılındaydı. Bu röportaj Expres Dergisinde yayınlandı. Görüşmenin tümünü tam hatırlamıyorum, sanıyorum Huweyda İran'da „Kürd sorunu diye bir problemlerinin olmadığını“ söylemişti. Bu röportaj İran ve Irak arasında imzalanan Cezayir Antlaşmasından önce bana hasıl oldu. Fakat, Huweyda hiç önemli bir şeye işaret etmedi. Bu röportajın tamamı benim Paris'deki arşivimdedir. Ne yazık ki şimdi hepsi aklımda değil. Huweyda kabiliyetli bir siyaset adamıydı, hasas sorulara kaçamak cevaplar vererek geçiştiriyordu. Şah döneminde bir kaç defa İran'a gittim. Orada kaldığım hotellere gizli mikrofon yerleştirdiklerinden dolayı , Dr. Qasimlo'dan söz ettiğimiz zaman A.R.G diyorduk( isim ve soyismin ilk harfleri) Şimdi dahi Avrupa'da dostlar meclisinde Dr. Qasimlo'dan söz ederken A.R.G diyoruz. Rahmetli Qasimlo'nun eşi bizimle olan konuşmalarında ondan sözederken bu harfleri kullanıyor.
Ayrıca birinci sorunun cevabını verirkende Dr. Qasimlo'nun dikkat çeken bir şahsiyet olduğunu söylemiştim. Dr. Qasimlo, Kürd milletinin tarihi ve kültürü hakkında bana o kadar değerli ve dikkat çekici bilgiler verdi ki, ben Kürd meselesinin yol arkadaşı oldum. Biz çok yakın dost olduk. Sık sık görüşüyorduk. Bir kaç defa Bağdat'ta kendisine misafir oldum. Eski Pegeo arabasıyla geziyorduk. Bazen bana „ beni sevmiyenler modası geçmiş en eski araçla gezdiğimi söylüyorlar“ diyordu.
Dr. Qasimlo beni Hejar ve Hemin gibi meşhur Kürd şahsiyetleriyle tanıştırdı. Hemin ile birlikte şarap dışında bizim hiç ortak bir yanımız yoktu. Buna rağman çok hoş ve eğlenceli geceler geçirdik. Onların dışında birde beni yerlilerden „Hamza Abdullah“ gibi şahsiyetlerle tanıştırdı. Bu sorun benim için çok önemliydi. Çünkü, benim için büyük şaysiyetlerle tanışmak ve onlarla söyleşiler yapmak çok önemliydi. Önemli bir haber yazmak için kilit şahsiyetler gerekiyor. Benim Kürd meselesine olan ilişkimde Dr. Qasimlo önemli bir anahtardı. Gerçekten de Dr. Qasimlo çok bilgili ve derin humanist bir kişiliğe sahiptı.
Soru: Duyduğumuz kadarıyla İKDP'nin bir merkez komitesi toplantısı Paris'te sizin evinizde yapılmış. Qasimlo toplantıyı yönetmiş. Eğer cevap vermek istiyorsanız nasıl oldu evinizde toplantı yapmaya izin verdiniz?
Cevap: Kürd meselesine ilişkin ikinci kitabımda bu meseleye vurgu yapmıştım. Biz Chambur vadisine yakın büyük bir köşkte oturuyorduk. Çok geniş yerimiz vardı. O dönemler İKDP'nin ev konusunda durumu iyi değildi. Ben Dr. Qasimlo'ya evin uygun olduğunu ve yoldaşlarıyla birlikte oraya gelebileceklerini söyledim. Bir ihtiyar kadın kalıyordu ve Dr. Qasimlo'yu çok iyi tanıyordu. O kadın İKDP Merkez Komitesinin sürdüğü 3 yada 4 gün boyunca yemeklerini hazırladı. Merkez Komitesi toplantısına katılanlar onu çok sevmişlerdi ve işlerindede yardımcı oluyorlardı. Fakat, o bu mücadeleci insanlar grubunun siyasi olduğunu ve Şah rejimine karşı mücadele ettiklerini bilmiyordu.
Soru: Şahlık rejimin yıkılmasından sonra kaç defa İran'a ve Kürdistan'a gittin? Bildiğimiz kadarıyla İran İslam Cumhuriyeti ile Kürdistan halkı arasında yapılan „3 Ay Savaşı“ sırasında Kürdistan'a gelmiştiniz. Kuşkusuz o zamanda Dr. Qasimlo ile görüşmeleriniz oldu.. Sizin bu ziyarete ilişkin ne gibi anılarınız var.. Görüşmeniz daha çok hangi meseleler üzerineydi?
Cevap: 1989 yılının eylül ayında İran Kürdistan'ına geldim. O dönem ne savaş ve ne de barış vardı. Dr. Qasimlo ile „Pişkawe“ köyünde görüştüm. Tek odalı taştan yapılmış bir evde yaşıyordu. Dr. Qasimlo bana ilk defa ev sahibi oldum diyordu. Dr. Qasimlo Kürd elbiseleri içindeydi ve belinde bir tabanca vardı. Dr. „Peşmergeler bana tabancayı nasıl kullanacağımı söylediler, fakat şimdiye kadar denemedim“ diyordu. Bizim o günlerde orada olmamız büyük bir şanstı. Çünkü, Dr. Qasimlo bir kaç gün sonra bizi kendisiyle birlikte Mahabad'daki büyük bir mitinge götürdü. Mahabad'ta bana Qazi Muhamed'in idam edildiği yeri gösterdiler. Binlerce insan meydanda toplanmıştı. Bu olay beni çok etkiledi. Çünkü, Mahabad'ın kenarındaki bir tepede tankları gördüğümüz zaman hayrete düşmüştük. Sanıyorum en son şair Hemin'i orada gördüm. Dr.Qasimlo'nun, bir kardeşinin ve şair Hemin'in güzel bir resimlerini çektim. O resim hala benim yazı masamın üzerindedir. Bu ziyaretim esnasında Peşmergelerin bazı eğitim alanlarını gördüm, çok düzenli ve örgütlüydüler.. İKDP'sinin bir merkez toplantısına katıldım. Çok huzurlu bir ortamda tam 3 hafta kaldık.
Soru: Acaba Dr. Qasimlo, Kürd meselesine dair, bir gazeteci olarak ve Kürd meselesinde uzman biri olarak sizlere danışma ve soru sorduğu oldumu?
Cevap. Biz Kürd meselesi üzerine çok konuştuk. Fakat ben Dr. Qasimlo'ya yol gösterecek seviyede değildim. O, öğretmen ve ben öğrenciydim. Fakat, bir çok defa onunla Kürd hareketinin stratejisi üzerine, Kürdlerin mücadelesinin geleceği, İKDP ile Bağdat ilişkileri ve diğer bazı meseleler üzerine konuştuk. Ben Kürdistan'ın dört parçasının birleşmesine inanıyorum. Bunun gelecek için amaç edilmesi gerekiyor.
Soru: Sayın Chris Kutscher Dr. Qasimlo'nun şehid edildiğini duyduğun an nasıl bir duygu sizde hasıl oldu?
Cevap: Dr. Qasimlo Avrupa'da okuyan tek Kürd lideridir. Bir kaç yabancı dili çok iyi biliyordu. Avrupa haklarını çok iyi tanıyordu ve onlarla nasıl konuşabileceğini ve davranacağını da biliyordu. Dr. Qasimlo'nun Avrupalı liderlerle dostluk ilişkilerini kurmada çok büyük bir becerisi ve kabiliyeti vardı. Dr. Qasimlo, kültürlü bir adam ve tam anlamında bir siyaset adamıydı. Bana göre eğer Dr. Qasimlo şimdi yaşamış olsaydı, belki de Irak, İran ve Türkiye Kürdistan'ının Kürdlerinin durumuda değişmiş olacaktı..
Son
Kawe Behrami
Dr. Qasimlo, Rêbereki modern, şoreşgereki demokrat adlı eserinden çeviren: Aso Zagrosi
