Irak Anayasasi üzerine(3)

114. maddeki tek bir vilayetin referandum vasitasiyla kendisini Bölge ilan etmesi, var olan federal bölgenin sahip oldugu tüm kurumlara gitmesi Kürdler acisinda bir dizi sakincayida beraberinden getiriyor. Bugün Güney Kürdistan’da hâlâ de facto iki Hükümet var.. Hewlêr ve Suleymanîye Hükümetleri... Mevcut Irak Anayasasi Kürdlerin bu parcalanmis durumuna anayasal bir boyut kazandiriyor. Bu durum bir dizi Kürd cevresini ciddi bir sekilde düsündürmeye ve Araplarin „yeni bir oynumu“ kaygisiyla karsi karsiya birakiyor..

Tek bir vilayetin kendisini bölge ilan etmesi ve baska bölgelerle birlesip tek bölge olusturma perspektifi, Kerkük bazinda düsünüldügünde( Anayasadaki Kerkükle ilgili cözüm disinda) Kürdler icin olumlu bir yani da vardir. Ama tüm bunlarin gerceklesmesi icin Kürdlerin birligi conditio sine quo non dur.

115.madde Bölgelerin yasama , yürütme ve yargi yetkileri oldugunu ifade ediyor.

116.Madde a) Bu yasada vurgulanan federal iktidarin yetki alanlarina girmeyen alanlarda Bölgelerin yasama, yürütme ve yargi erkleri oldugunu söylüyor.
b)Bölge yönetimi federal yasalari bölglerinde güncellestirme ve uygulama haklari vardir. Federal yasa ile Bölge yasasi arasinda bir uyusmazlik, federal iktidarin sahip oldugu yetkiler alaninda olmaz.
c)Federal Hükümet bazi yetkilerini Bölge Hükümetlerine yada tam tersi verebilirler.. Ama iki tarafin rizasiyla olmalidir.

d) Federal Hükümet kendi elinde bulundurdugu gelirleri adil bir sekilde gelir ve ihtiyaclarinida gözeterek bölgeler arasinda dagitir......

e) Irak Elciliklerinde ve diplomatik kurumlarda Bölgelerin ve Eyaletlerin kültürel, sosyal ve yerel gelismelerine iliskin bürolar olusturulacak..

Daha sonra Anayasa taslaginin 117. Maddesi Bölge de yasama görevini yetiren getirecek Bölge Parlamentosunun olusumuna deginiyor.
118.madde Parlamento üyelerinin bölge halkinca genel secimlerle ve gizli oylama ile secilecegini vurguluyor.

119.madde:
a)Bölge Ulusal Meclisi, Anayasa ve Federal yasalara ters düsmemek sartiyla, bir Bölge Anayasasini hazirlar ve yasa cikarir.
b) Bölge Anayasasi halk oylamasina sunulur.. Halkin cogunlugu tarafindan kabul edildikten sonra resmi gazetede yayinlanir ve yürürlüge girer..

120. madde Bölge Yürütme Erkinin yetkilerine deginiyor.. Bölge Yürütmesi Bölge Baskani ve Bölge Bakanlar Kurulundan olusuyor, diyor
121.madde Bölge Yürütme Erki Bölge Anayasasinin kendisine verdigi tüm yetkileri bu Anayasaya ters düsmeyecek sekilde kullanir.
Birincisi: Bölge Baskani:

122. madde: Bölge Baskani, Bölge Yürütmesinin basidir.
123. Madde: Bölge Baskani , Bölge Anayasasina göre secilir.
124.madde: Birincisi:Bölge Anayasasinda karara baglanmis Bölge Baskanin yetkileri, federal Anayas ile celiski icinde olamaz..
Ikincisi:Bölge Bakanlar Kurulu:

125.madde: Bakanlar Kurulu Bölgede en üst yürütme kuruludur. Bakanlar Kurulu yetkilerini Bölge Baskanin yönetiminde kullanir..

126.madde: Bakanlar kurulu Basbakan ve bir grup bakandan olusur ve Bölge Anayasasina göre calisir.
127)Bakanlar Kurulu, Bölge Anayasasini kendilerine verdigi yetkileri tatbik eder.

128)Madde. Birincisi: Bölgenin gelirleri ülkenin genel butcesinden üzerine karar verilen kesim ve bölgenin yerel gelirlerinden olusuyor.

Ikincisi: Bölge Bakanlar Kurulu, bölge butcesini olusturur.....-..

129. Madde: Bölge Hükümeti, Bölgenin tüm ihtiyaclari gerekli ic güvenlik gücleri olan polis, emniyet güclerini ve Bölge savunma güclerini olusturur..

Bölge Hükümet, Parlamento vb... kurumlarinin yetkilerine bir göz atildigi zaman, her zaman verilen yetkilere „Anayasa ve federal kanunlarla celismemesi lazim“ sarti getiriliyor..

Bu Anayasa Irak merkezi hükümetine ve parlamentosuna cok cidi yetkiler vermis durumdadir. Disislerinden savunmaya, ekonomik alanlara kadar bir dizi alanda merkezi Hükümet tam hakimiyete sahiptir.. Bu durum ayni zamanda ticari iliskileride kapsiyor.

Aslina bakilirsa bu Anayasayla birlikte Güney Kürdistan’in 13 yildan beri dis dünya ile girdigi ekonomik ve ticari iliskilere son veriyor... Cünkü bu yöndeki yetkileri Anayasa Merkezi Hükümete veriyor.. Her ne kadar Irak Elciliklerinde Bölgelerin büro kurmasi ön görülüyorsada yetkileri „kültürel,sosyal ve yerel gelisme“ diye sinirlaniriliyor..
Ayrica her Eyalet, Bölgelerin sahip olacagi bu imkanlara sahiptir.... Bugün Irak ve Kürdistan’da 18 Eyalet vardir.. Bunlarin hepsi Dis Elciliklerde büro acabilirler...

Aslinda bu acidanda bakildiginda, Irak Anayasasi var olan bu Elciliklerdeki Büro meselesini sulandirmaya calisiyor.. Böyle yapildiginda Kürdistan’in özgüllügü gölgeleniyor...

Bu Anayasa Irak Merkezi Hükümetine büyük yetkiler vermesine ragmen, Cumhurbaskanina da sembollik bir görev verilmis durumdadir.. Cumhurbaskanina bir nevi „ törenler de görünme“ yetkisini veriyor..

Kürd cok iyi biliyorlar ki, kendileri hic bir zaman Irak’ta birinci parti olma yada Parlamentoda aritmetik cogunlugu elde etme imkânlari yok.. Bundan dolayi Irak Basbakani her zaman Arap olacak... Kürdler, Parlamento Baskani yada Cumhurbaskani görevlerini üstlenebilirler.. Ama bu kurumlarda yetkisizlestiriliyor.

Aslinda Anayasa ya daha yakindan bakildigi zaman „zoraki bir federal yapi“ söz konusudur..

Birbirleriyle anlasamayan ve zorla birbirine baglanan iki millet ortadir.. Kürdler, Araplardan kurtulmak istiyor. Araplarda Kürdleri bitirmek istiyor.. Dünya, bölge kosullari böyle bir yapilanmayi ortaya cikarmistir...

Dünyada federal yapilanmalara giden halklar, bu Anayasa da Federal Meclis diyen yapilanmanin daha cok yetkisi var. Ama Irak’ta Federal Meclis degilde, Temsilciler Meclisi’nin daha cok yetkisi var.. Hâlâ, federal Meclisin yetkileri tam olarak netlesmis degil.. Tabii ki bu görevide „Temsilciler Meclisi“ne vermisler.

Sii Listesinin önderlerinden birinin basina yaptigi bir aciklama vardi... Gazeteci kendisine „neden Irak’in bölünmez bütünlügünü Anayasaya koymadiniz?“ diye soruyor..
O da söyle cevap veriyor: „Biz bu maddeyi koymak istiyorduk. Ama Kürdlerde ayrilma hakkini dayatiyordu. Sonunda ikimizde istemimizden vaz gectik“(akt. Prof. Dr. Cemal Nebez)

Kürdler „Federal Irak“ isterken, siiler „federal, islami Irak“ istemeye basliyor. Sonuc „Irak Cumhuriyeti“ adli eski kavramda anlastilar..

Mevcut Irak Anayasa taslagi, gelecek te Kürdler ve Araplar arasinda cok ciddi problemler yaratacak.. Yillardan beri Kürdistan’da iktidar olan Kürd siyasal yapilari, sahip olduklari kazanimlari, aliskanliklari ve iktidarin nimetlerini, dis dünya ile olan baglantilari öyle bir günde birakacak degiller..

Bunun icin Kürdistan ve Irak Anayasa taslaklarini kiyaslamak, celiskilerini ve bütünlestikleri noktalari ortaya koymak gerekir.. Cünkü, taraflar yarin bu meseleye bagli olarak tartisacaklar.. Kürdler kendi yasalarini, Araplarda kendi yasalarini dayatmaya calisacaklar..

Zaten bu Anayasa bir cok noktada sorunlari cözmek icin degil, ortayi bulmak icin hic bir tarafin hemfikir olmadigi orta bir cözüm olusturmus.

Kürd siyasal önderleri „Anayasaya baglilik gönülü birligin garantisi“ dir diyor ve ekliyorlar“ Eger Araplar Anayasayi uygulamasalar Kürdlerin ayrilma hakki dogar“..

Irak Anayasa taslaginin 149. Maddesi Gecici idare Yasasinin 58.maddesinin tüm bendlerinin Irak Hükümetince 2007 yilinin 31 Aralik ayina kadar tatbik edilmesi geriyor, diyor..

Kürd aydinlari, Kürd halk kitleleri Araplara güvenmiyorlar.. Kerkük’e iliskin yasa olmasina ragmen ne Allewi Hükümeti ve ne de Caferi Hükümeti Kerkük’ün durumunu normallestirmek icin bir sey yapmadi..

Bu konuda Kürd Siyasal Önderligi ise „gönüllü birlik „tezine sariliyor ve „eger hükümet Kerkük’e iliskin Anayasa kararini uygulamasa, Kürdler kendi geleceklerini tayin etmeye gider“ diyorlar..

Anayasa acik ve net bir usluple yazilmamistir.. Bir cok maddesi yoruma aciktir. Herkes kendi yorumunu yapabilir ve dayata bilir. Anayasa taslaginin ayni maddesinin bir bendi cikarilacak yasa „islamin yerlesik emirlerine ters düsemez“ bir baska bendi „demokrasiye“ ve sonuncusu“insan haklarina“ ters düsemez , diyor..

Islam, demokrasi ve insan haklarina ters düsmeyen bir Anayasayi hazirlamak ve yasalari cikarmak öyle kolay olmayacak.. Ve bunu herkes biliyor.. Bugün „Bagdat’in bir mahalesinde dahi kontrolu olmayan bir Irak yönetimi ve onun varyantlari, Araplarin 80 yil boyunca Kürdlere karsi yaptiklari soykirimlari tanimak ve Kürd halkindan özür dilemesi gerekirken, Kürdlerin en basit haklarini dahi kisitlamaya calisiyor.. Ya yarin Saddam’in sahip oldugu imkanlari bunlar sahip olursa...?