Italyan Diplomatik Belgelerinde hamidiye Alaylari

Fransızça’dan
Çev: Aso Zagrosi

1) Maurizio Russo’nun Revue d’histoire armenienne contemporaine dergisinin birinci cildinde(1995) çıkan makalesi “İtalyan diplomatik belgelerine göre Kürd Hamidiye Alaylarının oluşumu” başlığını taşıyor.

İtalyan diplomatları, 20 Haziran 1890 Erzurum olaylarından sonra Osmanlı Hükümetinin daha fazla baskı uygulama yönünde karar aldığını yazıyorlar. Özellikle 1891 ve 1893 yılları arasında Hamidiye Alaylarının oluşumu bu amaça ilişkindi. Sultan Abdulhamit için önemli olan husus, savaşçı Kürd aşiretlerini Tugaylar haline getirerek var olan baskı politikasının hizmetine koymaktı..

2) Sultan için birinci aşamada sarılması gereken olay, mahalli Kürd şef ve Beylerini İstanbul’a getirilmesi ve onların kendisine bağlılıklarının bildirmesiydi. Beylere Ermeni terzilerince nakışlı elbiseler yapıldıktan sonra, Erzurum ve Erzincan üzeri mahalli yetkililerce şatafatlı ve görkemli bir şekilde karşılanıp, Trabzon ileri gelenlerce mısafir edilerek ve daha sonra Hükümetince kiralanan bir gemiyle Beyler İstanbul’a gitiler..

Beyler, iki ay boyunca başkentte kaldı, resmi görüşmelere davet edildi ve kendilerine devletin yüksek nişanları ve askeri elbiseler verildi. İtalyan Konsulosu, Sultanın gerçek niyetini bilmeksizin, 54 Beyin bağlılıklarını bildirdiklerinden söz ediyor.

3) 3 Temmuz 1891 tarihinde İtalyan Konsulosu Fransisci,Beyler ve yeni alaylar için askeri üniformaların ve cephanelerin dolu olduğu 7000 sandıkla, 4.cu Kolordu komutanı albay Zekeriya Efendi eşliğinde geldiler, diyor.. İtalyan diplomatları, hedeflenen 7 Alayın oluşumu ve gerekli askerlerin toplanması meselesinde kuşkulular. 27 Temmuz tarihinde İtalyan diplomatlarının bildirdiğine göre; operasyonlardan sorumlu olan General İbrahim Paşa Beylerin söz verdikleri askerlerin ancak beşten birini topladıklarlarını tespit ediyor. Türk otoriteleri istenen askerlerin toplanması amacıyla, dayatma ve baskı yollunu seçerek, bir kaç Kürd beyini esir alıyor.

4) 1892 senesinin ilk aylarında Osmanlı yetkilileri her biri 600 kişiden oluşan 40 taburu oluşturabilmeyi başardılar.. Yapılan işlerin resmileştirilmesi ve halka karşı propaganda iradesini göstermek için törenlerle bayraklar verildi.. Vehbi Bey, Sultan’ın memnun olduğunu göstermek için Kürd Suvarilerininin örgütleyicisi Zeki Beye bir nişan veriyor.. 1893 tarihinde Kürd Suvarileri yaklaşık olarak 23 500 kişi cıvarındadır..

5) 17 Temmuz 1893 tarihinde geçici olarak İtalyanın Trabzon Konsulosluk işlerini yürüten E. Guylielmi, Osmanlı Ordusunun suvari subaylarının Hamidiye Alaylarının yapılanmasına entegre edildiğini yazıyor... Bu subaylar, daha sonra 33 Hamidiye’nin komutanı olacak ve şimdi Erzincan’da bulunan Ferit İbrahim Paşanının 4.cu Kolordusuna katıldılarlar. Onun altında 4 alaydan sorumlu Kürd Müfrezelerine bir general ve her Alaya 4 albay(ikisi Kürd) ve 4 teğmen atandı.. Osmanlı Subaylarının amacı Kürdleri denetlemekti..

Guglielmi, iki Alman subayından da söz etmektedir. Her halde onların görevi Hamidiyeleri örgütlendirmek ve silahlandırmaktı.. İtalyan diplomatları Hamidiyelerin Ermeniler için potansiyel tehlike oluşturduklarını yazıyorlar.