--------------------------------------------------------------------------------
Bugun size Kurdlerin cok da fazlasini cekmeyen Irak-US guvenlik antlasmasindan bahsetmek istiyorum. Cumhuriyetcilerin Bush donemi bitmeden imzalanmasini istedikleri bu antlasmaya gore Amerika, bu ulkeye yapilacak bir saldiri karsisinda yardim sozu veriyor .
Herkesin tahmin edecegi gibi Demokratlar siddetle karsi cikiyorlar ve boyle bir antlasmanin kesinlikle senato'dan onay alma gerektigini iddia ediyorlar. Senato'da onlarin cogunlukta oldugu dusunulurse bu antlasmanin onay alamayacagi da kesin. Bush yonetimi ise buna karsi cikiyor. Karsi cikma nedenini anlatirken ne yazik ki ingilizce kelime kullanmam gerek. Cunku her iki kelimenin de turkce karsiligi antlasma, o yuzden ifade etmekde yetersiz kaliyor. Ingilizce terimi ile eger bu ’treaty' olursa senatonun onayi gerekiyor, eger ’agreement' olursa senatonun onayi gerekmiyor. Iste Bush yonetimi bunun bir ’agreement' oldugunu, ’treaty' olmadigini, o yuzden de senatonun onayinin gerekmedigini soyluyorlar.
Demokratlarin bu antlasmaya karsi cikmalarina getirdikleri gerekce, Amerikan askerlerinin uzun sure Irak'da kalmaya zorlanmasi ve olasi bir ’ic savas' arasinda kalma ihtimali. Buna karsilik Bush yonetimi benzer antlasmalarin dunya uzerinde 120 ulke ile yapildigini ve en onemlisi Irak hukumetinin defalarca Amerikan askerlerinin suresiz olarak Irak'da kalmasina bizzat karsi oldugunu, yani Amerika'nin zorla o ulkede kalamayacagini ifade ediyorlar. Tabii butun bunlara karsi Demokratlari suphelendiren husus Cumhuriyetcilerden Irak'da uzun sureli kalinmasini destekleyen mesajlarin gelmesi. Barack Obama ve Hilary Clinton Bush yonetiminin yeni baskana Irak'da kalma zorunlulugun bu antlasma ile dayatildigini iddia ediyorlar. Demokrat Joe Biden ’islevsel bir hukumeti olup olmayacagi dahi belli olmayan Irak'a“ anlamsiz bir soz verildigi kanisinda.
Irak'daki ic savas hakkindaki Amerikan dusunce tarzini biraz acmak istiyorum. Her ne kadar bizim cografyadaki Amerikan karsiti insanlar bu konuda Amerika'yi suclasalarda Amerikalilar bu konuda kesinkes bir sucluluk duymuyorlar. Cunku onlara gore bu ic savasin gerisinde yuzyillarca devam eden bir nefret, Sunnilerin Siileri ezmesi var. Yani bu nefrete sebep olan nedenlerde en kucuk bir Amerikan katkisi yok. Totaliter sistem icerisinde bu nefretin aciga cikmasi digal olarak soz konusu degildi. Nasil ki Amerika'lilar totaliter sistemi devirip, Saddam'I alasai ettiler, Sunni ve Siiler gelecege bakacaklarina, gecmise donerek, yuzyillarca birikmis ofkenin pesine dustuler. Bu insanlarin gecmis hirslarini cikarmak icin birbirlerini bogazlamalarindan Amerikalilar kendilerini sorumlu tutmuyorlar. Bu yuzdendir ki hic bir Amerikali ic savas arasinda kendi askerlerinin arada kalmasini, savasa mudahale etmesini istemiyor. Cumhuriyetcilerin amaci da elbetteki bir ic savasa mudahele etmek degil, onlar Irak'da kalmanin Amerikan'in bolgedeki cikarlari icin elzem oldugunu dusunuyorlar. Dogal olarak Amerikan askeri orada oldugu surece bir ic savas izin vermesi soz konusu olamaz uluslararasi antlasmalar geregi. Yani eger bir sekilde Amerikan askeri Irak'dan cikarsa, Amerikan askerinin ic savasi engellemek icin tekrar ulkeye grime kararinin alinmasi cok cok zor. Yeni baskanin boyle bir onayi istemesi gerekiyor, baskan tekbasina karar veremiyor.
Bush yonetimi tum secim soylemlerine ragmen demokratlarin basa gecmesi halinde dahi Irak'dan asker cekemeyeceklerini dusunuyorlar. Bunun nedeni, Amerikan askerlerinin cekilmesi durumunda El-Kaide'nin Irak'a yerlesecegi ve Demokratlarin da Amerikan halkina “irak'daki El-Kaide ile savasmak istemiyorum“ diyemeyecegi.
Iran bu antlasmaya, Amerika'nin Irak topraklarindan kendisine saldiracagi iddiasiyla karsi cikiyor. Iran Amerika'nin bu antlasmayla bu izni almaya calistigini iddia ediyor. Iran'in iddialari dogru mu bilinmez her ne kadar baskalari da Iran'inkine parelel gorusler belirtseler de. Simdi biz antlasmanin aciklanan kismina bir bakalim. Antlasmanin uc ana hatti var:
1. Siyasi, diplomatic ve kulturel
2. Ekonomik
3. Guvenlik
Ben antlasmanin sadece guvenlik kismini ozetleyecegim, antlasmanin tamamini Ingilizce olarak http://www.whitehouse.gov/news/releases/2007/11/20071126-11. html adresinden bulabilirsiniz.
1. Irak Cumhuriyetinin bagimsizligina, sinirlarina ve havasahasina yapilacak disaridan bir saldiri karsisinda guvenceler vermek ve taahutte bulunmak.
2. Irak cumhuriyetine tum terrorist gruplarla (sadece El-Kaide degil, kokeni ne olursa olsun) savasmak, koklerini ekonomik ve lojistik olarak kurutmak ve Irak'dan atmak konusunda yardimci olmak. Bu destek ikili antlasmalar cercevesinde yapilacak.
3. Irak'I ve halkini korumak icin guvenlik guclerini egitmek, gerekli techizatlari saglamak
Amerika bu antlasma ile Uluslarlarasi guce izin veren Birlesmi Milletler kararinin bitiminden sonra Irak'da kalmasina legal bir zemin hazirliyor. Bush yonetimi bu antlasmanin Temmuzun sonuna kadar imzalanmasi icin bastiriyor. Iran'in yanisira Irak'da da bu antlasmaya karsi cikanlar var. Sadr taraftarlari ve baska Sii gruplar Amerika'nin bu antlasmayla uzun sureli Irak'da ’isgal gucu' olarak kalmaya calistigini iddia ediyorlar. Sii lideri Sistani ve Sunniler de bu antlasma ile ilgili supheleri oldugunu soyluyorlar ve Amerika'lilarla aralarina bir mesafe koymaya calisiyorlar. Irak'da bu antlasmaya karsi cikmayan tek kesimin Kurdler oldugunu belirtmeme gerek yok sanirim.
Bush yonetimi ise simdilik antlasmanin detaylari hakkinda bilgi vermekten kaciniyor . Ama bilinen bir sey varsa bu antlasma yururluge Bush yonetiminin suresinden once girerse, yeni baskanin Irak'dan asker cekmesini daha da guclestirecegi.
Hanife
