Kurdistan Irak icin Bir Model

Laik ve fedeal demokrasiye giden yolumuza Amerika ilham olmustur.

11/12/2008 Wall Street Journal
Mesut Barzani

Irak Kurdleri daima Amerikanin en yakin muttefikleri olmuslardir. Pesmerge guclerimiz ulkeyi kurtarmak icin Amerikan ordusunun yaninda savasti ve diger ABD muttefiklerinin her birinden daha fazla can kaybi verdi.

Bazi Irakli politikacilar ABD-Irak guvenlik antlasmasina karsi cikmasina ragmen, Irak Kurd liderleri, teroristlere karsi savasan Amerikan askerlerinin ulkede kalmasini saglayacak antlasmaya onay vermislerdir. Kurdistan Bolge Hukumeti olarak, komsulari ile dostane iliskileri olan federal ve demokratik Irak'a bagliyiz.

Amerikan askerlerinin, onlarin ailelerinin yaptigi fedakarliklardan ve hizmetlerden cok faydalandik, bu yuzden kendilerine son derece minnetariz. Ama ayni zamanda bu fedakarliklardan payimiza duseni tasimaktan da gurur duyuyoruz. Benim kardesim de Irak'in kurtulusu sirasinda agir yaralananlar arasindaydi.

Gecen yil, ABD'nin istegi uzerine Kurd pesmerge guclerini baskent Bagdat'da konuslandirdik. Bu gucler son asker artirimiyla elde edilen basarilarda onemli rol oynadilar. Gecen ay, merkezi hukumetin liderleriyle gorusmek icin gittigimde Bagdat'da, kendilerine Irak anayasasina, anayasal bolgesel yonetimlere ve federal yapiya dayanan Irak hukumetinin gelismesine olan taahutlerimizi yineledim.

Butun bunlara ragmen, hala bazi kisiler Kurdlerin, bolgesel sinirlarla ve Kurdistan'daki petrol yataklarinin isletilmesiyle ilgili taleplerindeki israrlariyla sorun yarattigini iddia ediyorlar. Bunlar haksiz ithamlardir. Bizler tamamen anayasaya uygun olarak, ABD'nin de arabulucugunu yaptigi Irak anayasanin kurallarinin uygulanmasini istiyoruz.

2005 yilinda yapilan anayasa gorusmelerinde, iki konu bizim icin cok onemliydi. Ilki Kurdistan bolgesinin kendi sinirlari icindeki petrol kaynaklarini gelistirme hakki, ikincisi ise, Kurdistan bolgesinin yonetiminin sinirlarinin belirlenmesi icin adil bir surecin yaratilmasi ve boylece tartismali bolgeler sorununun tamamen cozulmesiydi.

Ne yazik ki Irak petrollerinin 1920'de bulunmasindan sonra, gelen Irak hukumetleri Kurdleri petrolden uzak tutmak icin Kurdistan'daki petrol yataklarinin arastirilmasini ve gelistirilmesini engellemislerdir. Saddam yonetimi daha da ileri giderek, Irak petrol gelirlerini 4500'den fazla Kurd koyunu yok eden askeri harekatlar ve binlerce Kurdu oldurdugu zehirli gazin bedelleri icin kullandi.

Kurd liderleri 2005'de ABD tarafindan da desteklenen uzlasmada; halen hazirda isletilen petrol yataklarinin kontrolunu merkezi hukumetin yetkilerine, yeni bulunacak petrol yataklarinin tum haklarini ise Kurdistan bolge yonetimin yetkileri icine dahil edilmesini kabul etmislerdir. O zamandan sonra Kurdistan Bolge Yonetimi, petrol alt yapisini modernlestirecek, petrol uretimini artiracak ve Irak anayasasina uygun olarak ’hidrocarbon' (petrol) yasasi uzerine Bagdatla yapilan tum gorusmelerde onculuk etmektedir.

Bolgemizde yeni petrol yataklarini arastiracak, aralarinda Amerikan firmalarinin da oldugu yabanci sirketlerle antlasmalar yaptik. Bu antlasmalari yapmakla Kurdistan, Irak'in birligini tehdit etmiyor, sadece anayasasinin geregini yerine getiriyor.

Tartismali bolgelerin trajik bir tarihi var. 1950'lerden beri, Irak'daki rejimler Araplari, Kerkuk'e ve nufusun cugunlugunun Kurdlerin ve Turkmenlerin olusturdugu diger bolgelere yerlesmeye tesvik etmistir. Saddam Huseyin bu sureci etnik temizlik ve surgun uygulayarak, Kurdleri ve Turkmenleri oldurerek, ’vatandaslik duzeltme' islemini uygulayarak (Arap olmayan unsurlarin kendilerini baskilar sonucunda Arap olan etmesi) ve Araplari Kurdlerin evlerine yerlestirerek daha da hizlandirmistir.

Bagdat ve Kurdler arasindaki Kerkuk anlasmazligi 80 yildan beri devam etmektedir ve cogu kez de catismalara neden olmustur. Simdi tum taraflar artik bu bolgelerdeki sorunlari cozmek, Kerkuk'e adalet getirmek, ve Saddam Huseyin rejiminin Kurdlere karsi isledigi suclari duzeltmek icin anlasmis bulunuyorlar. Irak anayasasi, bu ihtilafli bolgelerde yerlesim sakinlerinin Kurdistan'a baglanmayi isteyip istemediklerini anlamak icin bir referandum yapilmasini ongoruyor. Halk oylamasi yapmak elbette kolay bir is degil ama bir baska 80 yillik catismaya karsi tercih edilmesi gerekir.

Referandumda eger Kurdistan taraftarlari kaybederse, butun Kurdistan'in bu sonuca saygili olacagina dair soz veriyorum. Ve eger kazanirlarsa, Kerkuk'un Turkmenlerini, Araplarini ve Hristiyanlarini hem yerel hem de Kurdistan bolge yonetiminde ve parlamentosunda genis bir bicimde temsil edilmeleri icin elimizden geleni yapacagimiza dair soz veriyorum.

Bolgesel istikrar sadece dahili sorunlarin cozumu ile elde edilemez. Bu yuzdendir ki Turkiye ile iliskilerimizi gelistirmek ve derinlestirmek benim onceligim.

Gecen ay benim Bagdat'da Turk ozel delegesiyle yaptigim gorusme tarihsel ve olumlu bir gelismedir. Gelecekte de Kurdistan bolge yonetimi ve Turkiye arasinda Amerika'yi da iceren cok tarafli gorusmeleri nyani sira direk gorusmeler devam etmelidir. Bolgedeki baris ve refahi gelistirmek icin Turkiye ile isbirligi yapmaya istekliyiz.

Kurdistan bolgesinin Irak'in geri kalani icin hem bir model hem de bir olanak olmasindan cok gurur duyuyorum. Bizim laik, federal demokrasiye giden zorlu yolumuza Amerika ilham olmustur. Bizler Irak'ta zorluklarla elde edilen basarilari savunmak ve korumak; Orta Dogu'nun kalbinde basarilariyla parlayan Kurdistan bolgesinin hakli gururunu tasimaya devam etmek icin Obama-Biden yonetimi ile de calismayi heyecanla bekliyoruz. Bizler kati bir sekilde Irak anayasasina uygun davranilmasini israr etmekle, sadece Amerika'nin sergiledigi harika ornegi takip ediyoruz.

Sn. Barzani, Irak Kurdistan Bolge Yonetimi Baskani.