Arslan Besasiri 451 yılında (1059/1060) Bağdat’ın batı yakasını işgal ederek Mansur Camisinde Cuma Hutbesini Mısırlı Fatimiler adına okutu.
Dr. Mustafa Cewad’ın verdiği bilgilere göre Arslan Besasiri’nin bu saldırıları düzenlemeden önce Gawaniler ve Beni Asadilerle yeniden anlaştığı görülüyor.
Arslan Besasiri Bağdatı aldıktan sonra Wasit’in üzerine yürüdü, amacı Ahwaz’ı almaktı. Yol üzeri Arslan Besasiri Basra’yı aldı. Şehir yönetimini kendi adamlarına devr etti. Bu saldırılar esnasında Ebu Fetih Werami Gawani ve Nurdewle Debis ve Debis’in kardeşi Sedeqe( Beni Asadiler) Arslan Besasiri ile birlikteydiler.
Bu arada Arslan Besasiri, Sultan Tuğrul’un Irak’a geri döndüğünü duyunca Ahwaz seferini bırakarak geri döndü.
Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey ile yapılan savaşta Arslan Besasiri öldürüldü, Mansur’un oğlu Debis kaçarak kurtuldu. Ebu Fethi Werami Gawani ise Selçuklara esir düştü. Sultan’ın askeri komutanı Ebu Fetih’i serbest bıraktı. Dr. Cewad’ın anlatımlarına göre Sultan Tuğrul bu serbest bırakma girişiminden rahatsız olmuştu. Ebu Fetih ile birlikte Beni Asadi liderlerinden Mansur ve Hemadi Mezidilerde esir alınmıştı. Sultan Tuğrul kaçan Debis’i kazanmak amacıyla diğer Beni Asadi liderlerini de serbest bıraktı.(Mirat El Zeman ve El Kamil’den akt. Dr. Mustafa Cewad)
Sultan Tuğrul Bağdat’ta giderken Ebu Fethi Werami Gawani, Mezidi Mansur’un oğlu Ebu Exer Debis, Mezidi Mansur’un oğlu Sedeqe, Eyazi Kürdlerinden Bengin’in oğlu Hezarhesp’in oğlu Ebu Kalicar da onunla birliktelerdi. Abbasi Halifesi Kaim bu gelişmelerden memnundu. Herkesi büyük bir hürmetle karşılıyor ve verilen yemekte yukarıda isimlerini verdiğim Kürd ve Arap ileri gelenleri Sultana ve Abbasi Halifesine bağlı kalacaklarına dair yemin ediyorlar.
Mela Cemil Rojbeyani sözünü ettiğimiz eserinde Sibti Bin Cewzi’ye dayanarak Gawaniler Sultan Tuğrul ile anlaştıktan sonra en azından bir kesimi Sirwan nehrinin yani Bağdat’ın yukarı kısımlarına yerleştiklerini ve bu alanda tarım ile uğraşmaya başladıklarını görüyoruz.(Cemil Rojbeyani, age, sayfa 154)
Sultan Tuğrul Bey 455 yılında(1063) Rey’de vefat etti. Tuğrul’un çocuğu olmadığından kardeşinin oğlu Alparslan’ı veliaht tayin etmişti. Abbasi Halifesi Kaim Biemrillah Tuğrul’un ölümünden sonra verdiği bir emir ile ismini hutbelerden çıkarmıştı ve hiç bir hükümdarın ismini de yerine koymamıştı.
Tam da bu esnada Bağdat’ta karışıklıklar ortaya çıkmaya başladı. Bağdat’ın çevresindeki Araplar ve özellikle Mısırdaki Fatimilere bağlı güçler Bağdat’taki iktidara göz koymaya başladılar. Bu yönde bazı ciddi saldırılarda oldu.
Abbasi Halifesi Kaim Biemrillah Kürd ve Arap ileri gelenlerine yeni siyasal durumu ve iktidar ilişkilerini değerlendirmek amacıyla haber gönderdi ve Bağdat’ta çağırdı.
Bağdat’ta çağrılan Kürd emirleri : Ebu Fethi Werami Gawani, kardeşi Ebu Necib, Hezarhesp’ın oğlu Kalicar ve Muhelhel’in oğlu Bedirdi.
Arap Emirleri ise Oqeyli Kureş’in oğlu Muslim ve Ali Mezidi’nin oğlu Debisi gibi tanınan şahsiyetlerdi. Aslında bunların her biri ülkenin farklı bölgelerine hükmeden Abbasi yandaşlarıydılar. Ortaya çıkan siyasal krizi çözmek ve gelecek saldırıları bertaraf etmek amacıyla çağrılmışlardı. Zatan o süreçte Abbasi Halifesiyle Selçuklular arasında da ciddi sorunlar yaşanıyordu. Abbasi halifesi Tuğrul’un ölümünde sonra ismini hutbeden çıkarmış ve Alparslan’ın ismini koymamıştı. Bir anlamda Selçukluların hakimiyetine son vermek istemişti.
Gawani Werami oğullarından Ebu Fethi ve Ebu Necmi büyük bir askeri güçle Bağdat’ta geldiler . Gawani güçleri Bağdat’ın doğu yakasında Abbasi Halifesinin konağının arka kısmına yerleşmeye başladılar.
Ali Mezidi’nin oğlu Debisi geçikmişti. Bağdat’ta yayılan söylentilere göre Oqeyli Kureş’in oğlu Muslim Bağdat’ta el koymak ve talan etmek istiyor. Muslim’in güçleri Bağdat’ın çevresine gelmiş ve yayılan söylentileri doğrular duruma gelmişti.
Bağdat halkı Halifenin askerleri ve Gawani Kürdleriyle beraber şehrin talan edilmesine karşı hazırlıklara giriştiler.. Halkın saflarında büyük bir korku vardı.
Oqeyli Kureş’in oğlu Muslim Halife’ye gönderdiği bir mektupta yayılan söylentilerin doğru olmadığı ve böyle bir niyette sahip olmadığını söylüyor. Fakat hiç kimse ona güvenmiyordu.
Bu arada Ebu Fethi Werami Gawani Kurdi Bağdat’ta vefat etti. Ölümünden sonra Ebu Fethi’nin cenazesi Irak’ın güneyinde bulunan Kut şehrine yakın Gergeriya(Cemil Rojbeyani) yada Cerceriya (Dr. Mustafa) gönderildi ve orada toprağa verildi.( İbni El Esiri, El Kamil fi el Tarikh’den akt. Dr. Mustafa Cewad)
Dr. Mustafa Cewad , Ebu Fethi Werami Gawani Kurdi’nin ölümüyle birlikte Gawaniler isimlerini bölgede yayan büyük bir komutan ve siyaset adamını yitirdiler diyor.
Ebu Fethi’nin ölümünden sonra kardeşi Ebu Necmi Gawanilerin başına geçiyor.
Melikşah’da 1092 yılında öldüğünden dolayı Melikşah’ın oğulları Berkyaruk, Sencer, Mahmud ve Muhammed arasında iktidar kavgası vardı. Bağdat Halifesi kardeşler arası kavgada dengelere göre birilerin adına Cuma Hutbesini okutuyordu.
488 yılında (1095) Abbasi Halifesi Mustazhir iktidarda bulunuyordu. 1072 yılında bir Kürd’ün eliyle öldürülen Selçuklu Sultanı Alparslan’ın (https://newroz.com/tr/kurdistan/350571/alparslan-dan-sonra-celaleddin-harzem-ah-da-m-k-rdler-ld-rd-1 ) oğlu Tutuş o dönemler Suriye ve Cizre’ye hükm ediyordu. O dönem Halife Berkyaruk adına hutbe okuyordu. Tutuş Abaqa’nın oğlu Yusuf’u Bağdat üzerine gönderdi ve o dönem Bağdat’ta vezirlik yapan Cahiri Texlebi’nin oğlu Emiddewle Ebu Mansur’u şehirden çıkarmak istedi. Vezir Emiddewle Ebu Firaz Gawani’nin oğlu Weram’dan yardım istedi. Weram Ebu Firaz Gawani büyük bir askeri güçle Bağdat’ta gelerek şehrin savunmasını üstlendi.. Tamda bu sürtüşme, çekişme ve çatışmalar esnasında Tutuş’un ölüm haberi geldi ve ortalık sakinleşmeye başladı.
Daha önce de vurguladığım gibi Gawaniler Weram’ın önderliğinde Arap Beni Asadilerler birlikte 1101 yılında Irak’ın Hilla şehrini kurdular ve Hilla’nın „Mehelet El Akrad“ adı altında bir mahalesinin ismi „Kürd Mahalesi“ olarak günümüze kadar gelebildi.
Dr. Mustafa Cewad, Mela Cemil Rojbeyani ve diğer bir çok klasik Arap, Kürd , Fars ve kısacası İslam tarihçileri Gawanilerin Şafihi Arap Beni Asadilerin Şii olduklarından ısrarla vurguluyorlar. Gawanilerle Beni Asadlar arasında çok sıkı bir dostluk ilişkisi var. Bazen birlikte İsmaili olan Mısır Fatimilerle ve bazen Sünni Abbasi halifesinin saflarında yer alıyorlar. Bu dinsel ve mezhepsel ayrışmayı günümüzün „standart“ ölçekleklerin ötesinde tarihsel gelişim süreci içinde irdelemek lazım. Daha önceki bir yazımda gündeme getirdiğim gibi Şah İsmail bir kızılbaş olarak tarihe geçerken onun kurduğu devlete adını verdiği Safedin Erdebili „Şafi bir Kürd“tü.
Melikşah’ın oğullarının kendi aralarındaki iktidar kavgası sırasında Beni Asadi ve Gawanilerde bölgede iktidarlarını ve etki alanlarını genişletiyorlar.
Asadilerden Sedeqe’nin oğlu Seyfdewle 500 yılında(1106/1107) Gawanilerle beraber Deylemli Hezarhesp’in oğlu Keyqubad’ın elinde bulunan Tikrit şehrini işgal etti ve şehri Weram Gawani’nin yönetimine verdi.
Devam edecek
