Pêşmerge Güçlerinin Birleştirilmesi
Aso Zagrosi
Kürdistan Parlamentosunun Pêşmerge Geçlerinin ve özellikle 70. Ve 80. Birliklerinin Pêşmerge Bakanlığı bünyesine birleştirilmesi ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi için ön gördüğü vadenin dolmasına 10 günden daha az bir zaman kaldı.
Daha şimdiden Kürdistan Peşmerge Güçlerinin birleştirilmesi ve kurumlaştırılması vatandaşların vatani ve ulusal bir istemleri haline gelmiş, Kürdistan’ın 3 başkanlığı(Parlamento, Hükümet ve Kürdistan Başkanlığı) Peşmerge Güçlerinin partilerden uzak ve herkesin mülkü olarak uluslaştırılması gerektiğinden ısrar ediyorlar.
Pêşmerge ve Uluslaştırılması
Kürdistan Peşmerge Güçleri, Kürdistan Bölgesi askeri gücü ve Kürdistan Bölge Hükümetinin iktidarının kontrolü altındadır. Irak’ın yeni Anayasasına göre anayasal bir güçtür ve bölge muhafızları olarak tanınmıştır.
Her ne kadar geçmişte bu güçleri kurumlaştırmak için bir kaç girişim olduysa da sonuçsuz kaldı. Fakat, Kürdistan Parlamentosunun 4. Dönem ve Kürdistan Hükümetinin 8. Kabinesinin oluşturmasından sonra bu hususta çabalar yoğunlaşmaya başladı, Kürdistan’ın 3 başkanlığı tarafından (Parlamento, Hükümet ve Kürdistan Başkanlığı) bir grup karar ve tavsiyeler bu istikamette yapıldı.
Peşmerge Bakanlığının sorumlularının anlatımlarına göre Kürdistan Peşmerge Güçlerinin sayısı 150 bin civarındadır. Aktüel olarak asayiş ve Kürdistan Bölgesi iç güvenlik güçleriyle birlikte koordineli olarak onlarca km boyunca Daiş’a karşı savaşıyorlar.
Daiş’ın ortaya çıkışı ve Kürdistan topraklarına saldırması ile birlikte Peşmerge güçlerinin tüm Kürdistan halkının ve tüm Kürdistan siyasi partilerinin ortak mülkü olması için birleştirilmesi ve kurumlaştırılması gerektiği açık bir şekilde ortaya çıktı.
Askeri komutanlarının da vurguladıkları gibi Peşmerge güçlerinin birleştirilmemesi Peşmerge Güçlerine zarar verdi. YNK Merkez Komite üyesi ve cephe askeri komutanlardan biri olan Mustafa Çawreşyaptığı açıklama da “var olan sorunlar, savaş cephelerinde YNK ve KDP arasındaki çelişkiler zararlı oldu” diyor.
Bakanlar Kurulu 2014 yılında yaptığı son toplantısında Kürdistan Hükümeti Başbakanı Neçirvan Barzani yaptığı açıklama da “kurumlaştırılmış bir gücün yokluğu, Peşmerge Bakanlığının bünyesi altında kurumlaştırılmış ulusal bir yapı çerçevesinde Peşmergelerinin ulusal bir yapı haline getirmek için yaşanan sürecin gecikmesi en önemli sorun ve eksikliktir”….demişti.
Kürdistan Parlamentosunda Peşmerge İşleri Komisyonun üyesi Mahmud Haci Omer Sbeiy ‘e yaptığı açıklamada: “ Peşmergelerin birleştirilmemesi ve Peşmerge Güçlerin kurumlaştırılmaması savaş cephelerinde gözle görülür zararlara neden oldu. Son dönemlerde bazı cephelerde yaşanan sorunlar bu zararların açık örneğidir” dedi.
Parlamento Kararları
Kürdistan Parlamentosu 23.07. 2014 tarihinde 18. Olağan oturumunda Peşmergelerin ve İç Güvenlik Güçlerinin yaşam şartlarının iyileştirilmesi ve gerekli ihtiyaçların sağlanması amacıyla iki karar çıkardı. Kürdistan Parlamentosu Başkanı’nın imzasını taşıyan kararlar Kürdistan Başkanı’na gönderildi. Kürdistan Başkanı Mesud Barzani 25 Ağustos günü bu kararı onayladı.
Peşmerge Güçlerine ilişkin karar 21 maddeden oluşuyordu. Bu kararlardan biri “tehlike anlarında Peşmerge Bakanlığı harcamaları için maaş paralarını alabilecek ilk bakanlık olmalı” diyor.
- Madde de ise şöyle deniliyordu: “ Bu kararın çıkarılmasından itibaren 6 ay içinde tüm Peşmerge Güçleri ve özellikle 70.ve 80. Birlikler Peşmerge Bakanlığı bünyesinde birleştirerek ulusal bir güç haline getirilmesi gerekir” diyor.
Ayrıca bu kararların dışında Peşmerge Güçlerinin sağlıklı beslenmesi ve yaralıların tedavi edilmesi gibi şeylerin hükümetin görevi olduğunu, farklı güçlerin eline geçen silah, cephane ve savaş araçlarının Peşmerge Bakanlığına teslim edilmesini de ön görüyor.
Başka maddeler de ise Kürdistan Parlamentosu, Peşmerge Güçlerinin yaşam koşullarının iyileştirilmesi, Peşmerge çalışmalarının örgütlenmesi ve ihtiyaçlarının karşılanması için bu kararları çıkardıklarını söylüyor.
Hawlati gazetesinin yayınladığı bir raporda yalnızca 40 bin Peşmerge , Peşmerge Bakanlığını emri altındadır ve bunların büyük bir kesimi ise YNK ve KDP’ye bağlı 70. Ve 80. Birliklere bağlılar. Ayrıca Zerevani, Gulan ve Teröre karşı gibi güçler var ve onlar partilerden emir ve talimat alıyorlar.
Şimdi Parlamentonun Peşmerge Güçlerinin birleştirilmesi için verdiği süreye 10 günden az bir süre kaldı. Peşmerge Bakanlığı basın sözcüsü Helgurd Hikmet Sbeiy’e yaptığı açıklama da “Aktüel olarak Peşmerge güçlerinin birleştirilmesi için pratik adımlar ve çabalar yoğunlaştırılmış durumdadır ve yakın zamanda sonuçları ortaya çıkacaktır” diyor.
Barzani’nin Peşmerge Bakanı’na Gönderdiği Mektup
Peşmerge Bakanlığı önemli bir bakanlıktır, ağır ve kutsal görevleri omuzluyor. Peşmerge Bakanlığı tüm Kürdistan halkının bakanlığıdır. Aktüel durumda Kürdistan Hükümeti geçmişte olduğu gibi iki parti arasında Fifty-fifty bir hükümet değil, geniş tabanlı bir hükümettir. Bakanlık çalışanlarının tavrı particilik temelinde değil, ulusal temel de şekillenmesi gerekir.
Kürdistan Başkanı’nın mektubunda yer alan 7 madde:
“Bakanlık içinde kesinlikle particilik yapılamaz ve siyasi faaliyet yürütülemez. Peşmerge Bakanlığı’nda parti teşkilatının işlerini yapmak isteyenler, istifa ederek siyaset yapsınlar. Silah ve cephane dağıtımı partilere yüzde elli esasına göre değil, savaş cephelerinin ihtiyacına göre olacak. Peşmerge güçlerinin bütçesi, bakanlık tugayları ve birlikler dahil, bundan sonra Peşmerge Bakanlığı tarafından ödenmelidir. Peşmergeler, bir an önce siyasetten arınmalı, tek çatı altında toplanmalı ve düzenli hale geçmelidir. Teröre karşı savaşta görevlerini düzenli bir şekilde yerine getiremeyen komutanlıklarda değişiklik yapılarak, daha aktif komutanlar atanmalıdır. Her kıdemdeki bakanlık personeli siyasi bir partiye rapor veya bilgi verirse, askeri mahkemede yargılanacaktır. Peşmerge Bakanlığı dışındaki güçler yasa dışı güçlerdir. Hiç kimse Peşmerge Bakanlığı dışında yeni güçler oluşturamaz”
(http://alayekiti.com/2014/12/28/guney-kurdistanda-duzenli-birlesik-ve-ulusal-orduya-dogru/)
Bu mektubun ardından YNK Merkez üyelerinden Mela Baxtiyar yaptığı açıklama da “Hiç kimse, hiç bir hükümet ve hiç bir bakan tek taraflı bir şekilde karar veremez…….. KDP ve YNK ortak projesinin dışında , Peşmergelerin birleştirilmesi yönündeki tek yanlı kararı kabul etmeyiz. Bu YNK’nin Politbüro kararıdır” diyor.
Mela Baxtiyar’ın bu açıklamasından sonra Kürdistan Bölge Başkanlığından bir açıklama geldi. Bu açıklamada “Eğer birileri de böyle ulusal bir prosesin önüne engeller çıkarırsa bunun sorumluluğuna katlanmalıdır..” deniliyordu.
Kürdistan Bölge Başkanlığı adına yapılan bu açıklama siyasi gözlemciler tarafından Mela Baxtiyar’a bir cevap olarak değerlendirildi.. Açıklama : “Bu konu Sayın Başkan Barzani , sayın Celal Talabani, YNK ve KDP arasında yapılan görüşmelerin ve danışmaların neticesinden gündeme geldi, daha önce yeterinde bu mesele üzerine konuşuldu ve birilerine de artık sormaya gerek yoktur………Eğer her hangi bir tarafın içinde bu prosese karşı bir görüş varsa, bu görüş Kürdistan halkının istem ve çıkarlarına karşıdır.”deniliyor. http://alayekiti.com/2014/12/30/kurdistan-bolge-baskanligindan-pesmerge-guclerini-ulusal-bir-yapi-haline-getirmek-amaciyla-yapilan-aciklama/
Tam bu arada Kürdistan Parlamentosunda fraksiyonları bulunan Gorran, Yekgirtu ve Komel’den ortak bir açıklama geldi.. 3 fraksiyon Kürdistan Başkanının Kürdistan Peşmerge Bakanına gönderdiği mektubun içeriğini destekliyorlardı.(Daha detaylar için http://alayekiti.com/2014/12/29/gorran-yekgirtu-ve-komelin-kurdistan-parlamentosu-fraksiyanlarindan-kurdistan-baskaninin-mektubuna-destek/)
Süreç ve Engeller
Her ne kadar bazı Peşmerge Güçleri birleştirilmiş ve bazı tugaylar partilerin silahlı güçlerinden oluşturulmuş ise de, fakat şimdiye kadar YNK ve KDP ve sorumluları özel askeri birliklere sahipler. Bu askeri güçler, maaşlarını Peşmerge Bakanlığından emirleri KDP ve YNK’den alıyorlar.
Sbeiy’in bilgilerine göre Peşmergelerin ulusallaştırılması ve kurumlaştırılması süreci bazı aşamalardan geçecektir.
İlk aşamada tespit edilen bir zaman içinde 70. Ve 80. Birliklerinin hak ve görevleri tespit edilir, mali, idari ve sayısal olarak teşkilatlandırılarak Peşmerge Bakanlığına bağlanır.
Aktüel olarak 70. Ve 80. Birliklere bağlı Peşmerge Güçleri şöyle görevlendirilmişler.
YNK’ye bağlı 70. Birlikler, Kürdistan Peşmerge Güçlerinin Genel Komutanlığı, YNK’nin 70. Güçlerinin Komutanlığı, YNK’nin İkinci Yedek Güçleri, Genel Sekreter Güçleri ve Özel Koruma Birlikleri…….
KDP’ye bağlı 80. Birlikler, Kürdistan Peşmerge Güçlerinin Askeri Komutanlığı, KDP’nin 80. Güçlerinin Komutanlığı, KDP’nin Birinci Yedek Güçleri, Kürdistan Bölge Başkanlığının Tugayı ve Özel Koruma Birlikleri……
Mahmud Haci Omer Sbeiy’e yaptığı açıklama da “Kürdidstan Birleşik Ordunun oluşumu ve ulusal güvenliğin sağlanması için Peşmerge Güçlerinin birleştirilmesi hayati önemdedir.” dedi.
Mahmud Haci Omer bunun için iki temel direğe ihtiyaç vardır: “Bunlardan biri insani boyutu, yani iyi bir askeri eğitimden geçen askerler. Diğeri ise maddi yanıdır. Lojistik destek ve silahlandırma olayıdır. Bu iki temel direğin yokluğundan dolayı savaş cephelerinde eksiklikler ve sorunlar yaşıyoruz” dedi.
Kürdistan Parlamentosu Peşmerge İşleri Komisyonu Başkanı Ari Hersin yaptığı açıklamada “70. Ve 80. Birliklerin birleşmesini engellemenin sebepleri 1991 sonrası ve geçmiş ile ilgilidir. Yani iki idare ve kardeş kavgası ile ilgilidir. Eğer 3 başkanlık Peşmerge Güçlerinin birleştirilmesi konusunda ısrarlı olursa Peşmerge Bakanlığı bunu yapacaktır” dedi.
Ari Hersin soruyor: “ Makulmudur bu ülkeyi yöneten 3 başkanlığı(Parlamento, Hükümet ve Kürdistan Başkanlığı) her üçü Peşmergelerin birleşmesi için ısar ediyorlarsa, bir partiye yada başka partiye bağlı kitleler böyle bir girişimi engellesin?
Ari Hersin sorduğu soruyu kendisi yanıtlıyor ve diyor ki: “70 ve 80. Birliklerinin birleşmesini istemeyenler Kürd devletini istemiyorlar. Beş Parti tarafından imzalanan 8. Kabine antlaşmasını tanımıyorlar” diyor..
Ari Hersin açıklamasının devamında ise “70.ve 80. Birliklerin sahip oldukları bütçe Peşmerge Bakanlığının bütçesinden daha büyüktür” diyor.
Askeri Komutanlar Ne Diyorlar?
Peşmerge Güçleri ve komutanları Peşmerge güçlerinin ulusallaştırılmasının zorunlu ve önemli olduğundan ısrar ediyorlar. Ve özellikle Peşmerge Güçlerinin Daiş’a karşı yüzlerce kilometrelik bir alanda mücadele içinde olduğu bir ortamda….
YNK’nin 70. Birliklerinin sorumlusu Cafer Şêx Mustafa Peşmerge Güçlerinin birleştirilmesini destekliyor.
Cafer Şêx Mustafa şöyle diyor: “Mam Celal ve YNK Politbürosu Peşmerge Güçlerinin birleşme kararını aldılar. Bizim Parlamentomuz, Hükümetimiz ve Kürdistan Bölge Başkanlığımız var. Bundan dolayı hiç bir şeyin yasa ve nizamın dışında olmaması gerekir” ……….
Cafer Şêx Mustafa daha önce Peşmerge Bakanıydı.. Peşmerge Güçlerinin birleştirilmesine karşı cevap olarak ta “Peşmergelerin birleştirilmesine karşı olanlar, YNK Genel Sekreterinin kararına karşı olanlardır.(Burada sözü edilen Mam Celaldır) Bundan dolayı kabul edilemez ve kimsede kulak vermez” diyor.
Cafer Şêx Mustafa konuşmasının devamında ise “Şimdiye kadar YNK Politbürosunda ve yönetiminde hiç kimse Peşmerge Güçlerinin birleşmesine karşı değildi. Eğer birileri bugün böyle bir şey söylüyorsa sözünden durmuyor, bilgisizlik ve kavramazlıktan boş konuşuyor”diyor.
Cafer Şêx Mustafa konuşmasının son bölümünde ise : “Bazıları Peşmerge Güçlerini kendi iktidar ve çıkarlarını savunmak için kompanya sanıyorlar. Bunu ne halk kabul eder ve ne de kabul edilecek bir şeydir” diyor.
Amerikan Sesi Radyosuna göre Peşmerge Güçlerinin birleştirilmesi meselesi sadece Kürd sokaklarının talebi değildir, uluslararası güçler ve özellikle Kürd dostları denilen çevrelerde Kürdistan önderliğinden Peşmergeleri birleştirmelerini talep ediyorlar.
Bu meseleye ilişkin olarak Gorran Hareketinin aktif üyelerinden olan Sefin Mela Qere yaptığı açıklamada “Dünyanın soruna kadar Amerika ve müttefik güçler Kürdleri savunamazlar. Kürdler askeri güçlerini birleştirmeli ve uluslararası saldırılara karşı kendi güçlerine dayanmalılar.” diyor.
YNK Malbend’inin Peşmerge Örgütü sorumlusu Mustafa Çawreş Peşmergelerin birleştirilmesi meselesini savunarak “Biz Peşmerge güçlerinin birleştirilmesinden yanayız. Biz 2007 yılından beri KDP’li arkadaşlarla bu mesele üzerine çalışıyoruz” diyor.
YNK Askeri komutanlarından Hamid Haci Xali yaptığı açıklama da “Peşmergeler Partilerin denetimi altında olduğu sürece Kürd halkı azar ve kötü durumdan kurtulamaz. Peşmerge güçlerinin birleştirilmesi ve nizami bir güç haline getirilmesi önemli bir adımdır. Fakat , Mesud Barzani ilk önce KDP güçlerini nizami bir güç haline getirmeli ve ayırım yapmamalıdır” dedi.
Peşmerge İşleri Komisyonun bir üyesi yaşanan sürece ilişkin hayret ettiğini gizlemeyerek, Kürd siyasi önderliği ve askeri güç sahibi olan partilerin liderleri sürekli olarak Peşmerge güçlerinin birleştirilmesini gündeme getiriyorlar. Fakat, pratikte böyle bir şey yok ve soruyor: “Eğer irade varsa neden birleşilmiyor?”
Yine söz konusu olan Komisyon üyesi “ geçmişte Kürd partileri arasında yaşanan iç savaştan dolayı güven olayı yok. Bunun için her şeyden önce güven olayını oluşturmak gerekiyor…. Eğer siyasi karar varsa birleşme olur……. Peşmerge güçlerinin birleştirilmesi ulusallaştırılması içine bir irade gerekiyor. Birleşme olumlu bir etki yapacak ve dış yardımları kolaylaştıracaktır” diyor.
Peşmerge Maaşlarının Artırılması
Peşmerge Güçlerinin maaşlarının artırılması kararı “Waqiye Kurdistan” gazetesinde yayinlandı. Bu konuya ilişkin Mahmud Haci Omer diyor ki: “ Maaşlara ilişkin bu karar 01.08.2014 tarihinden itibaren uygulanmalıdır. Peşmerge Bakanı da bu konuda ısrar etmelidir”
Bu güne kadar var olan kararın uygulanmamasının nedeni Kürdistan’da yaşanan mali krizdi.
Mahmud Haci Omer Bağdat – Hewler Antlaşmasından sonra bu kararın uygulanması gerekmektedir, diyor.
Peşmerge Bakanlığının basın sözcüsü Sbeiy’e yaptığı açıklama da “ bu kararın uygulanaması bütçe ile ilgilidir. Bütçe ile kriz açılırsa bu karar da uygulanır” diyor.
Aynı konuya ilişkin olarak ismini açıklamasını istemeyen Maliye Bakanlığından bir kaynak “Maaşların artırılması bütçe ile ilgiliydi. Bütçe normalleştiği zaman maaşlarda artırılacaktır” …dedi. Fakat söz konusu kaynak bir tarih vermedi…
Sbeiy’den Çev. Aso Zagrosi
