Birkaç gün önce Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin güneydoğusundaki Kürt bölgesinin ekonomik, imar ve kültürel kalkınması için kapsamlı bir program açıklayarak zekice ve ferasetli bir adım attı.

Genel itibarıyla bazı siyasi gözlemciler Erdoğan'ın açıklamasının veya kalkınma projesinin Türkiye'deki Kürt sorununun siyasi temellerle çözümüne zemin hazırlayacağı yollu ifadeleriyle umut beslemekte aşırıya kaçıyorlar. Çünkü proje ne Kürt siyasi şartlara işaret ediyor ne de Kürtlerin siyasi taleplerinden birine. Fakat bu projenin yakın vadede iki güçlü ihtimali tesis edeceği kesin: Birincisi Kürt oluşumu (Türk ve Irak) ile Ankara hükümeti arasındaki ilişkilerin doğallaşmasına hazırlık. İkincisi ise Türk ve Irak hükümetleri ve özellikle de Irak Kürdistan'ındaki bölgesel hükümet arasındaki işbirliği sürecinin hızlandırılmasına geniş ufuklar açması. İki ülke arasındaki ilişkilerin geçen dört yıl boyunca tehlikeli bir kriz yaşadığına işaret ediliyor. Irak hükümetinin en önemli oluşumlarından birini teşkil eden Kürtler ise bu sorunun çözümünün Ankara'nın Kürt bölgelerinin gelişimi ve PKK faaliyetlerinin önünün kesilmesi için sunacağı ekonomik ve siyasi programda olduğu üzerinde durdular. Irak Kürtleri Erdoğan'ın açıklamasını desteklediler. Keza nüfusları 15 milyonu bulan Türkiye Kürtleri de öyle. Kürt etnisitenin desteklediği ve Türk parlamentosunda 22 milletvekiline sahip Demokratik Toplum Partisi'nin Erdoğan'ın açıklamasına itiraz etmesine ve iktidardaki AKP'nin Kürt tabanını genişletmeyi hedefleyen siyasi bir fezleke olarak görmesine rağmen bu destek verildi. Bütün bunlarla birlikte adım doğru, başarılı ve hatta Ortadoğu'nun bazı bölgelerinde kan ve yıkım getiren etnik ve milliyetçilik sorunlarının çözümü için ideal olarak kalmaktadır.

Aslında Türkiye veya Irak'taki Kürtler Türkiye'deki ılımlı tezlere itiraz eden iç zorlukların boyutunu ve özellikle de ordu kurumunun Kürt şartlarına yönelik açılımlara karşı aldığı aşırı tutumların üslubunu tahmin ediyorlar. Ayrıca PKK'nın şiddet yönteminin Türkiye ile Irak Kürdistan'ı arasındaki ilişkilere yansıttığı rahatsızlıkların şiddetini de biliyorlar. Bu yüzden Ankara ile oldukça ileride pragmatist bir ilişkiyi tercih ediyorlar ve Türkiye'den halihazırdaki süreçte Kürt çıkmazına tam siyasi çözüm sunmasını beklemiyorlar. Bütün beklentileri, Ankara'nın Türk-Kürt anlayışı önündeki yolu tamir etmesidir. Bu anlayış iç yapılanma sahasında ellerini güçlendirebilir, Irak devletinin bütünlüğünü ve demokratik yapılanmasındaki zor deneyimini güçlendirme noktasında en geniş katkıyı verebilir. Ayrıca Ankara'ya, aralarında Irak'la işbirliği ve Ortadoğu'da hoşgörü ve çoğulcu fikirlerin kabulü yönünde bir modele dönüşmenin bulunduğu birçok eksende oldukça olumlu ve hayati rol oynama imkanı sağlayabilir.

Türk başbakanın kalkınma projesi etrafındaki birçok ayrıntıyı açıklamadığı doğru. Fakat önemli olan Ankara'nın projenin birçok kaçınılmaz şeye ihtiyaç duyduğuna dikkat çekmesi. Bunların en önemlileri şunlar: Birincisi projenin hızlı şekilde toprak üzerindeki hayati gerçeklere aktarılması. Çünkü Kürtler pratiğe geçmemiş çokça vaat ve kalkınma projeleriyle doldular.

İkincisi ekonomik kalkınma projesinin Kürtlerin gönüllü ve istekli şekilde ülkedeki bütün siyasi çalışmalara entegrasyonuna geniş ufuklara açmasına kadar varacak siyasi ve kültürel kalkınma projesiyle tamamlanması. Hiç kuşkusuz bu sözler Ankara'nın terör örgütü olarak gördüğü PKK ile siyasi diyalog başlatma anlamına değil, hükümetin Kürtlerin kültürel ve siyasi isteklerine karşılık veren ılımlı bir programı yapılandırma eğiliminde olmasının kaçınılmazlığı anlamına gelmektedir. Böylelikle bir yandan ekonomik kalkınma çalışmalarının başarısı için şartlar hazırlanmış olur, diğer yandan Kürtler arasında terörün kaynakları sınırlandırılmış olur.

Üçüncüsü Kürt bölgelerinde ekonomik ve sosyal ihtiyaçları ifade eden projenin hayata geçirilme araçlarının belirlenmesi. Zira Fırat nehri üzerindeki GAP sulama projesinin onlarca köylerinin sular altında kalması yanı sıra on binlerce çiftçilerinin göçüne sebep olduğu Kürtler, büyük destek vermelerine rağmen yeni projedeki güvenlik ve askerî hedeflerin varlığından kaygılılar. Dolayısıyla projenin hükümetin geçmiş dönemlerde siyasi ve askerî etkenler yüzünden göç ettirdiği Kürt çiftçilerin köylerine dönüşüne zemin hazırlaması ve özellikle de GAP projesinin hayata geçirildiği dönemlerde ekonomik ve kalkınma etkenleri sebebiyle köylerinden çıkarılan çiftçilere tazminat vermesi gerekir. Sözün özü, Erdoğan, ülkesindeki Kürt bölgelerinin kalkınması yönündeki zekice adımıyla çok güzel yaptı. Zira gerçek kalkınma yolunun sonunda PKK terörü de dahil geri kalmışlık, parçalanma ve terör odaklarının bitirilmesinin en olgun ve doğru aracıdır. Ürdün gazetesi El Ghad, 31 Mayıs 2008

SAMİ ŞOREŞ