Forumu alt ust ettigi anlasilan konuyu, yillarca ve bildigimiz,ogrendigimiz, ogreneceklerimizin de sinirlarini asma hevesiyle cokca tartismistik.Aslinda onemli konunun tartismaya kutuplasma biciminde acilmadan cok evvel piyasaya cikmasi gerekiyormus, sonradan bunuda idrak ettik elbette.
Ama bilindigi uzre biz kurdler kendimize ait neyi ozgurce tartisma imkanina sahip olabildik ki ?

dusman bizi biz olarak bile adlandirmamiza karsi cikiyordu, birakalim aramizdaki dil ve inanc farkliliklartini tartisma ozgurlugunu.

uzun zamandir su bu bicimde yazamiyorum, su anda da yasadigim ulkenin bir sehrindeki internet kafesinde belli bir zaman araligini doildurmak icin bulunuyorum; tirk gazetelerini her zaman oldugu gibi hizla taradim ve sira kurdi sitelere geldi.

Zazacilik akimini on yil evvel forumlarda tanidik; sahsim icin belirteyim, hic bir bilgiye sahip degildim, simdikiyle kiyaslandiginda elbette.
Ama Zazacanin Kurmanciden farkli oldugunu, ya da konusurlarken birbirlerini anlamadiklarini her nasilsa- kendim kurmanciyi pek bilmesem de- kendimce kaba bir el yordamiyla tesbit etmistim.

Dikkatimi cok onemli bir nokta cekmisti; kurmanci konusanlardan Zazalar icin " Kurd degildir" diyene, hic rastlamamistim.

Buda cok ilginc bir nokta olsa gerek;zira, mesela bir Konyali kurmanc, hayatinda daha evvel hic rastlamadigi ve lisani hakkinda hic bir sey bilmedigi,ilk rastladiginda da diyalog kurmaya kalktiginda dilini anlamadigi zaza icin, rahatlikla Kurd ifadesini kullanabiliyordu( bildiklerim elbette)
Ayni duygu ve tesbit, buyuk ihtimalle zazalar icinde soz konusu olmaliydi.

Taa ki, bir akrabamin kiziyla evlenen Piranli ve eski Burkay ya da DDkd li bir arkadastan " he vallaha ben Kurd egil, Zaza'yim" lafini duyana kadar.Daha sonra, bu arkadasin annesiyle konustum; kadin bana net olarak Kurd oldugunu soyledi !

Kadinla kurmanci konusmaya calisan annemin" qurbo, ben bunun Kurdcesini hic anlamiyorum" dedikten sonra da, Kurdcesini hic anlamdigi, kendisinide henuz yeni tanidigi kadinin Kurd oldugunu soylemesi beni iyice sasirtmisti.

Populizme kurban olmamak icin, annem ve o arkadasin annesinin spontane Kurdluk beyanlarina degil, arkadasin Kurdlugu red, Zazaligi tercihini kabullendim.

Forumlarda tartismalar basladiginda, evvela olaylara o arkadasimin tesbiti dogrultusunda tavir koydum; daha sonra ise, dusuncem degisti ve Zazacilara , iddialarina- dogrular degil temelsiz olanlariyla birlikte, yeni bilgiler ve tesbitlerin zorlamasiyla diyelim- karsi ciktim.
Aslina bakilirsa, ilk karsi cikisim, Zazaciligin, gelistirilmesi sart olan Kurd milliyetciligi uzerinde olumsuz etki yaratma kaygisiydi ve tamamen politik kaygi tasiyordu.

Yani, bu onemli sosyo-etnolojik ( antropolojik diyelim toptan, olsun) hususta, dogruyu desmeye yonelik metodolojiden tamamen yoksun, politik, ozunde tamamen populizm ve oportunizm tasiyan yola kaydim.

Ama, internet bize sadece info akisi saglamakla kalmiyor,info yu delik desik edebilecek,bizleri onu kendi icinde analize yoneltebilecek tool lar- aletler- yontemleride veriyor; dolayisiyla, yukardidaki oportunist -politik tavrimi kisa surede sildim ve kendimce- yine tartismaya, ek ve duzeltmelere muhtac- tesbitlere ulastim.

Kurd siyasiler( zaza olsun, kurmanc, soran olsun) sadece siyasi getiri-goturu hesaplari degil, ayni zamanda da bilgiye ulasmadaki gucluklerden de oturu olsa gerek, bu cok onemli linguistik-etimolojik deryayi es gecmis gorunuyorlar.

Bir kere, tum Kurd siyasiler, kendilerini oyle gorenler, entellektueller, kendilerini oyle sanan veya zannedilenler, bir gercegi kavrayip, itiraf etmek zorundalar.

Kurmanci, Zazaki ile Sorani,ayni dil grubunda olmakla beraber, birbirinden tamamen farkli dillerdir.

Palavrasini yillarca birbirimize attigimiz ve tamamen bilgisizlik ile politik kaygilardan kaynakli akilsizlikla malul " Lehce" teorilerini bir tarafa itmek gerekiyor.

Kurdler, kendilerine Kurd diyen " halk" topluluklari, kendilerine Kurd denen halk topluluklari, binlerce yildir( oyle saniyorum) su an lehce diye bir birimizi kandirdigimiz dillerle tarihteki varliklarini korudular( Kuzey Kurdistanda allaha sukur artik o da kalmadi ya)

Bu uc dili konusan uc kisi bir araya geldiginde, ancak tercuman kanaliyla anlasabilirler.

Burada bana cevap yazmak isteyenler cikacaksa, lutfen oyle olmadigini isbat etmeye kalkmasin, beyhude bir gayrettir.

Pekala, eger bu uc lisan da, bir digerinin lehcesi degilse, o zaman Kurd kimdir ?

Kurd kelimesi, birakalim etimolojisini,kabaca diyalogunu bile beceremedigim Kurmanci dilinde yok !

Zazacada da yok !

Soranide de oldugunu sanmiyorum( varsa birileri soyler)

O zaman, en yakla yakin ihtimal,Irani( Iran demek, Fars-Pers demek degildir) veya Aryan irk-soylarinin cografik olarak yasadiklari bolgenin en bati ucunda yasayanlara verilen isim oldugudur.

Kurdlere ismi veren kulturun, bu uc ana dili konusanlari ayrima tabi tutmadiklarindan soz edilebilir.

Turkler Kurdlere, aynen Farslar gibi Kurd diyorlar. Araplarsa Kerd diyor.Asil Ermeniler ile Suryanilerin ne dedikleride onemli.

Simdi akla su soru gelecek; nasil olurda biz Kurdlere asil kimligimizin adini koyma serefi, Farslara( oyle oldugunu saniyorum, olmayabilirde) ait oluyor ?

Olabilir elbette.

Tarih boyunca bir cok halk, kendini bildigi isimle anarken, komsular baska isimlerle adlandiriabiliyorlar.

Mesela, Italyanlar icin cok kotu berbat bir durumdu ama maalesef Italya kelimesi, bildigimiz Italyanca degil, Grekcedir. Italya diye bir kelime belliki Italyancanin kendisinde yok !
Dolayisiyla, pekte uzulmeye gerek yok bu duruma.

Pekala, diller farkli olunca, bu de facto goruntu, milliligimize zarar vermez mi ?

Vermeyebilir, buyuk oranda.

Yinede siyasiler ile skolarlarin akli basinda tesbitleri- her ne kadar bu akli basinda tesbitler, korktugumuzu basimiza da getirecek potansiyeli dogallikla icinde barindiriyorsa da- yureklerimize su serpebilecek mahiyette olabilir.

Cunki, bu uc ayri dili konusan Kurdlerin, irk olarak ayniligi bir yana, asiret-koyluluk gibi tum sosyo-sinifsal gerceklerin her ucunde de ayni sosyal tepkileri vermeleri ile, birbirlerine dusman olarak lanse edilmies sersor-kizilbaslik ile islamin kabullenildigi topluluklarda, mesela kizlbas zaza-kurmanclarla, musluma olanlarinin yine kendi iclerinde tamamen ayni kulturel-dini-ahlaki tutumlari yasattiklari da asikar gorunuyor.

Ayrica daha onemli olabilecek ve ilmi tesbitlerin onunu tikayabilecek tum entrikalarida icinde barindiran mevcut politik organizmanin da, aslinda sasirtici bicimde ve de facto, Kurdlerin birliginde arguman gelistirici, yapistirici bir nitelik tasidiginida goz ardi etmemek gerekiyor kanaatimce.

Korkunun ecele faydasi yoktur.Zaza da, Kurmanc ta, Soranda Kurddur.Ama icimizi giciklayan tek endise kaynagi olan lisan farkliklarini da kabullenmek gerekiyor.

Neticede, ozellikle Kuzey Kurdistandaki malum asimilasyonist zulum sonucu, milyonlarca Kurd kendini Turklestirmis ve dusmanin demografik pozisyonunu guclendirmis durumda.

Bu arada Kurmanclarin on planda gorunmelerinin yegane sebebi, Kurdistan cografyasindaki nufus cogunlugudur.

Dolayisiyla kendini Kurd kavramindan farkli gormek isteyenler- ki sonuna kadar da haklaridir- haliyle Kurd=Kurmanc gibi gayet absurd bir tesbite siginmak zorunda kalabiliyorlar.

selamlar ederim.

Canbek