Kuzey Irak'daki Kurdler Bulgaristan'dan Silah Aldi
3 ucak dolusu cephane Bagdat'daki yetkilileri endiselendirdi

By Ernesto Londoño
Washington Post Foreign Service
Sunday, November 23, 2008; Page A01

BAGHDAD – Uc ABD askeri gorevlisi, Kurd yetkililerin sonbaharda, Bulgaristan'dan ithal edilen uc ucak dolusu hafif silahlar ve muhimmati teslim aldigini ve bu alimin Irak merkezi hukumetin silah tedarik metodlarinin disinda gerceklestigini belirtti.

Irakli Kurdlerin, kendi kontrollerini kuzey Irak'in otesine yaymak istedikleri bir zamanda gerceklesen silah alimi, Kuzey Irak ile Irak hukumeti arasindaki olasi bir catismadan korkan ABD yetkililerinin endiselerini artirdi.

Verilen bilginin hassasiyetinden oturu adini vermek istemeyen uc yetkiliye gore, silahlar C-130 kargo ucagiyla eylul ayinda Suleymaniye sehrine getirildi.
Bu konudaki sorulara cevap vermeyi red eden Kurd yetkililer, asagidaki aciklamayi yayinladilar: “Kurdistan bolge yonetimi Irak'daki terrorism ile savasta en onde yer almaya devam etmektedir. Devam eden tehdit karsisinda anayasadaki hic bir sey Kurdistan'in bolgesel savunmasi icin gereken savunma malzemeleri almasini engellemiyor.“

Irak'in etnik Kurdleri 18 eyaletin ucunu kapsayan ozerk bir bolgeye sahipler. Son aylarda, Bagdat'taki Siiler tarafindan kontrol edilen merkezi hukumet (ki bazi onemli pozisyonlarda Kurdler de gorev yapiyor), Kurd liderlerini pesmergeleri konuslandirarak sinirlarini guneye dogru genisletmeye calismakla sucluyor. Diger sorunlarin yanisira, Kurdlerle Irak hukumeti arasinda petrol zengini Kerkuk'un kontrolu ve Irak petrollerinin paylasimi sorunu da var.

Kuzey Irak'in Kurdleri kendilerini, Amerikan ve Ingiliz guclerinin kuzey Irak'i Saddam'in ordusundan korumak icin 1991'de uygulamaya koyduklari ’ucus yasagi'ndan bu yana artan bir ozerklikle idare ediyorlar. 2003'deki Amerikan isgali Irakli Kurdlerin bagimsizlik arayacaklari konusunda endiseler yaratti ama Kurdler federal Irak'in bir parcasi olarak kalmak istediklerini israrla belirttiler.

Fazlaca Kurd azinligi barindiran Turkiye ve Iran'in da dahil oldugu komsu ulkeler, bagimsiz bir Kurdistan'in dogmasina karsi olduklarini acikladilar.

Bir roportajda Irak Icisileri bakani, Jawad al-Bolani, merkezi hukumetin Bulgaristan'dan silah alimina izin vermedigini, boyle bir alimin Irak anayasasinin ihlali oldugunu cunku sadece Icisleri ve Savunma bakanligin silah ithal etme yetkisinin bulundugunu soyledi.

Uzmanlar Irak anayasasinin bolgesel yonetimlerin silah ithal etme yetkisi olup olmadigi konusunda net olmadigini belirtiyorlar. Bununla beraber, Irak ve ABD yetkilileri sadece Icisleri ve savunma bakanlarinin ithal yetkisi oldugunu soyluyorlar. Savunma bakani Irak ordusuna, Icisleri bakanligi da ulkenin polis guclerine silah saglamakla gorevli.

Cumartesi gunu, Irak hukumetine silah aliminda yardimci olan Tugay komutani General Charles D. Luckey, Irak hukumetinin silahlarinin buyuk kismini ABD tarafindan isletilen “Yabanci Askeri Satis programi' ile tedarik ettigini soyledi. General, bolgesel yonetimlerin bagimsiz olarak disaridan silah aldigi hic bir olayi bilmedigini belirtti.

Irak guvenlik guclerinin egitiminde binlerce Amerikan askeri gorev almasina karsilik, ABD hukumeti Irak'a yasal yollardan getirilen silahlar hakkinda bilgiye sahip degil. Uc yetkili, Amerikan ordusunun eylul ayinda Bulgaristan'dan yapilan nakliyat konusunda hazirliksiz yakalandigini ve nakliyati Bulgaristan'daki bir kaynaktan ogrendiklerini soylediler.

Uc gorevli, ABD yetkililerinin nakliyat konusunda Kurd liderleri ile yuzlesip yuzlesmedigini ya da Maliki hukumetini uyarip uyarmadigini bilmediklerini soylediler.

Bir gorevli, ’evet Kurdler ozerklige ve pesmerge guclerine sahip olmaya yetkililer ama kendilerini silahlandirmalari ve bu sekilde gizlice silah getirmeleri—eger Irak hukumetinin yerinde olsaydim, bayagi endiselenirdim' dedi.
Son aylarda Irak'daki siddet onemli bir sekilde azalirken, Irak liderleri arasindaki gerilim, gelecek yil yapilacak olan bolgesel ve ulusal secimlere ve ABD askerlerinin cok az yer alacagi bir doneme hazirlandiklari su gunlerde gittikce artmakta.

Temel sorun olan Sunniler ve Siiler arasindaki gerilim ve Sii politikacilari arasindaki rekabetin disinda, Kurdler ve Arap cogunluklu Irak hukumeti arasindaki ucurum da son aylarda onemli bir sorun olmaya basladi. Kidemli hukumet gorevlileri agiz dalasina girisirken Irak ordusu ile pesmerge gucleri catismaya cok yaklastilar.

“Kurdlerle ilgili hic bir sey cozumlenmedi, kuzeyde buyuk bir catisma patlak verebilir“ diyor Kongre Arastirma Servisindeki Orta Dogu uzmani Kenneth B. Katzman.

2005'deki secimleri Sunni Araplar boykot ettikleri icin, Kurdler Tamim gibi onemli bolgelerde (Kerkuk ve Nineveh Tamim bolgesinde) orantisiz siyasi guc elde ettiler. Her ikisi de Kurdistan ozerk bolgesine bitisikler. Kurdler 275 sandalyelik parlamentoda 75 sandalyeye sahipler.

Tamim eyaletindeki konseyin Araplar, Kurdler ve Turkmenler arasinda esit paylastirilmasini oneren Arap teklifi uzerine meydana gelen siyasi agiz dalasinin ortasinda Kerkuk'de siddet basladi. Sonunda, Irak kanun yapicilari bir antlasmaya ulasamadiklari icin Tamim'deki secimleri ertlemeye karar verdiler.

Agustosda, ABD yetkilileri Diyala eyaletindeki Khanaqin'de Irak ordusu ile pesmerge gucleri arasindaki catismayi kil payi onledi.

Son haftalarda, Maliki ve Kurd liderleri Maliki'inin yarattigi sozde ’destek konseyleri' uzerine oldukca sert bir tartismaya girdiler. Maliki, hukumet yanlisi asiret liderlerinden olusan konseyler icin bolgelerde hukumetin gozleri ve kulaklari oldugunu soyledi. Fakat Kurdistan Bolge Yonetimi baskani Mesut Barzani ve diger Irakli liderler, Maliki'yi siyasi desteginin cok az oldugu bolgelerde etkisini artirmaya calismakla sucladilar. Yakin bir basin toplantisinda, Barzani “Maliki atesle oynuyor' dedi.

Kurd olan Irak cumhurbaskani Celal Talabani, Maliki'ye gonderdigi bir mektupda, bu konseyler icin harcanacak paralarin ulkenin guvenlik gucleri icin harcanmasi gerektigini soyledi.

Guclu Kurd aileleri tarafindan olusturulan pesmergeler Saddam zamaninda Irak ordusu ile savasti. 2003'deki isgalden beri temel gorevi Kurd bolgelerinde guvenligi saglamak. Bununla beraber, pesmerge gucleri cikan isyani bastirmak icin 2004'de Musul'da ve son olarak da 2007'deki son asker artiriminin parcasi olarak Bagdat'ta konuslandirildilar.

Yakin bir zamanda, Irak hukumeti Kurd bolgesi disinda pesmerge guclerini kullanmaktan sakindiklari gibi, Irak'ta catismanin en yogun oldugu sehirlerden biri olan Nineveh'de Kurd guclerini Sunni ve Siilerle degistirmek icin adimlar attilar.

Merkezi hukumet, ozellikle Irakli yetkililerin ABD askerlerinin Irak'dan cekilmesini istedikleri bir donemde, Barzani'nin Amerikan askerleri icin Kurd ozerk bolgesinde usler kurmasini onermesine, bolgesel yonetimlerin boyle bir yetkisi olmadigi gerekcesiyle sert cikti.

Kurd parlamento uyesi Mahmud Osman “Cok gerginlik var. Maliki ve onun yonetimi Kurdleri anayasayi ihlal etmekle sucluyor. Kurdler de Maliki'yi anayasayi ihlal etmekle sucluyor' dedi.

Hanife