Güney ve Doğu Kürdistan’da Avêsta ve Kürdçe ilişkileri üzerine bir dizi araştırmalar var. M. Emin Hawrami’nin bu konudaki çalışmaları çok kapsamlıdır. Hem Avesta dili ve hemde diğer İran dillerinin yanında Kürdçe’nin farklı lehçelerine hakim. Aslında bu konuda bu yazılı eserleri Kuzey Kürdlerin hizmetine sunmak lazım. Arkadaşların tartışmalarına bakınca Aşağı Kurmanci ile Avesta diline ilişkin bir sözlüğe rastaladım.
Bu sözlükte “Key” ve “Kavi” kavramları hakkında bir dizi açıklama var.
Daha önce “Xwurde Avêsta” da “Kavi”nin ingilizcedeki “Powerful” anlamında yani Türkçe’deki “güçlü” kelimesi bağlamında kullanıldığını biliyoruz. Ayrıca yine aynı kaynakta bir kralın özel ismi belkide sıfatı olarakta yer alıyor.
Avêsta-Kürdçe sözlükte:
Kavi: Kürdçeye , Key, Mîr, Padşa, deshilatdar olarak çevrilmiş. “Key” bildiğimiz “Key”, “, Mîr” meşhur Kürd Mirleri , Padışa biliniyor ve “desthilatdar” ise iktidar sahibi….
Key: ise Kürdçe’ye „Kawi“, „Mîr”, “padşa”, Xawenî Tac û Text” olarak olarakçevrilmiş. “Key”in Avesta’dan geldiğini , Key Kawus, Key Qubad ve Key Xusrew gibi Krallarından ismini saydıktan sonra Soranca lehçesindeki “Kakey”in de Avesta’ta daki “Key”den geldiğini söylüyor. “Key”in aktüel Kürdçedeki konumuna ilişkin olarak bazı örneklervermiş.
Mesela Kürdlerde Mîrlerîn köşküne “Keysera”(Mirin sarayı-kralın sarayı olarak)denilir.
Mesela “Keybanû” Mîr’in eşi.....
Cesur ve mert insanlara “Kwêxa”, “Keyxweda” ve “Keyxwa” denîr.
Devlet, aşiret reislerine “Keyîl” deniliyor.
Ayrıca meşhur klasik Kürd şahirlerinden Mewlewi’nin “Key” kavrımının geçtiği uzun bir şiiri veriliyor.
Daha fazla bilgi var, burada kesiyorum..
Daha önce Newroz.Com”da 11. Yüzyılda yaşamış Ebu Wefa Kurdî üzerine uzun bir yazı serisini yayınlamıştım. Hala o yazı serisini bitirmedim. Orada ilginç olan bizim Kuzey Kürdistan ve Türkiye “Babai İsyanları” dediğimiz hareketin önderleri olan Baba İlyas ve Baba İshaq Ebu Wefa Kurdî’nin halife ve muridleridir. Hatta Haci Bektaşi Veli çevreside oradan kopmuştur. Ayrıca MevlanaCeladetini Rumi-Belxi’nin 6 cildlik Mesnewi’sini kaleme alan da Ebu Wefa Kurdî’nin muridi olan Şeyh Şahebeddindir.(Bunu ben değil Mevlana’nın kendisi Mesnewi’nın girişinde yazıyor)
Ebu Wefa Kurdî’nin yandaşları ona “Kakey” diyorlardı.. Biliyoruz ki, saygı duyulan ve hürmet gösterilen insanlara “Key” içeren hitaplar var.
Mesela Meşhur Kürd liderlerinden Şeyh Mahmud Berzenci’nin dedesi Kadiri Tarikatın en sözü dinlenen önderiydi ve kendisine “Kakey Şeyh” diye hitap ediliyordu.
San Sahak Berzenci’de bu diyarda güç oldu…
Ben kendimi tam işin içinde buldum..
Silav
Aso
Gefällt mir
KommentierenTeilen
2x geteilt
FY Geveri, Ahmed Kanî, Zudem Dile Merdin und 25 anderen gefällt das.
Bûti Kuliki Guneyde Sorani ve Gorani konusan Kakeyi Kurdleri. Kurmancideki KEK, KEKO, KEKE isimleri de baglantili olabilrmi?
vor 18 Stunden · Bearbeitet · Gefällt mir
Haluk Öztürk Bizi de işin içine çektin ama kısa kestın değerlı Aso. 'Key'' , ''koy'' , ''kov'' sözcüklerin dilimizde değisik anlamlarının olduğu bilınıyor. ''key'' (kral, padişah) anlamları ile birlikte 'koy' un ''dağ'' anlamı da var. Kovi veya koyi sözcüğünün dağ...Mehr anzeigen
vor 18 Stunden · Gefällt mir nicht mehr · 2
Bûti Kuliki Yunan kaynaklarinda KO ismi dag olarak geciyor.
vor 18 Stunden · Gefällt mir · 1
Ziya Yıldırım ka feridun ka dırewş taca keyan lı kûye (cgerxun
vor 15 Stunden · Gefällt mir
Mehmet Ayten bu gidişle . key hüsrev de konuya dahil olacak
vor 12 Stunden via Handy · Gefällt mir
Key ve Kavi üzerine notlar