Belgelerle Şêx Said Hareketi, Kemalistler ve Bolşeviklerin Suç Ortaklığı(9)

  Sovyet Rusya Cumhuriyetinin Askeri Güçlerinin Genel Komutanlıĝının Raporu24 Ocak 1923 Kürd Komitesi ve Moskova ilişkileri Kürd Komitesi Simko’nun ingilizlerle olan ilişkilerini öĝrendikten hemen sonra Kürd aşiret liderlerinin katıldıĝı genel bir toplantı yaptı. Toplantıda aşaĝıdaki sorunlar ele alındı: Acaba ingilizlerden yardım alınacak mı alınmayacak mı? Acaba yalnızca Ingilizlere mı dayanılacak? Yada Ingilizlerle her türlü ilişkiyi tümden reddetmek mi gerekir? ..... Ingilizlere dayanılarak Kürdistan hiç bir zaman kurtulamaz.. Çünkü Ingilizlerin denetiminden kurtulmak Türklerin denetiminden kurtulmaktan yüz kat daha zordur. Bu düşüncelerinden hareketle Kürd Komitesi Ingilizlerden yardım almaktan vaz geçti, Simko ve Suleymaniye’deki Kürd Hükümetinden Ingilizlere karşı tavırlarını deĝiştirmelerini talep etti. Fakat öyle görünüyor ki bu karar ancak Türkiye Kürdleri üzerinde etkili olabilir, diĝer Kürdler kabul etmezler.. Çünkü, Ingilizler her ne kadar Şêx Mahmud’a inanmiyorlarsada Kürdistan devletinin hazinesini kendilerine bırakmışlar ve hâlâ şimdi de Kürd devletine yardım ediyorlar. Fakat şimdi Kürd Komitesi kendisini ayaklanmaya hazırlamak için tüm Kürdistan bölgelerinde silah toplamaya, silah ve patlayıcı satın almak için emir vermiştir. Ne olursa olsun Kürd Komitesi uygun bir ortam gördüĝü andan itibaren isyanı başlatacaktır. Durum Lozan Konferansına, Türklerin Kürdler karşısında geri atması için Rusya’nın yardımına endekslenmiştir. Kürd Komitesi Ingilizlerden yardım almaktan uzak duruyor. Türk sosyalistlerini destekliyor. Kürd Komitesinin Başkanı Cibranlı Xalid Bey siyasetini Türk-Yunan savaşının sonuna ve Lozan Konferansının sonucuna endeklemiştir.. Sovyetler Birliĝi Dışişler Bakanlıĝında görevli yoldaşlara rapor: Yoldaş Aralov göndermiş olduĝu bir telegrafta Türkiye Parlementosunda Kürd asılı Bitlis Milletvekili ve ikinci grubun önderlerinden biri olan Yusuf Ziya Bey Türkiye parlamentosundaki temsilciliĝini yaptıĝı grubu „Rus ve Kürd“ yapmak istiyor. Yusuf Ziya Türkiye parlementosunda bizim istemlerimizi ve gelişmeleri garanti altına almaya hazır olduĝunu soyluyor. Yoldaş Aralov bizim muhalefet ve Kürdlerle ilişkilerimizi güçlendirmemiz gerektiĝini söylüyor. Pastochof Dışişler Bakanlıĝının Ortadoĝu Bölümünün Başkan Yardımcısı  Türkiye Parlementosunda Bitlis milletvekili ile görüşme6 Mart 1923 3 Mart günü ikinci defa Kürd temsilcisiyle görüştüm... Daha önce bulunduĝu istemlere ilişkin şartlarını ve sorunlarını şöyle ortaya koydu: 1)Kürdistan Bölşevik sistemini kabul edemez...2) Kürdistan Sovyet Rusya’nın içine dahil olamaz.. Kürdistan’ın baĝımsız olması gerikiyor.3)Acaba Sovyet Rusyası bu şartlara karşı Kürdistan’a yardım edebilir mi?4) Acaba Rusya Fars Kürdistan’ında bizim çalışmalarımıza razı olacak mı? 5)Rusyanın Türkiye ve Fars devletine karşı tavrı nasıl olur, eĝer Fars devleti Kürdistan’a karşı saldırıya geçerse? 6) Rusya vereceĝi yardımlar karşısından Kürdistan’dan ne istiyor? Daha sonra benden bu ileri sürdüĝü istem ve şarlar hakkında düşüncelerimi sordu. Bende genel bir cevap vererek şöyle dedim: Rusya hiç bir zaman kendi sistemini zorla bir halka empoze etmeye çalışmaz, eĝer o halk o şeyi almaya hazır deĝilse... Örneĝin Buhara ve Xwarezem dostlar ve Sovyetler Birliĝinin birliĝi içinde deĝiller. Ama onlar Sovyetler Birliĝi tarafından destekleniyorlar. Rusya’nın Kürdlerin bu şartlarına karşı ne istediĝi hususuna ilışkin olarak söyle dedim:Sovyet Rusyası, emperyalist güçlerin tam tersine yardım ettiĝi ezilen bir halktan hiç bir zaman maddi hiç bir şey istememiştir ve istemiyor. Kuşkusuz Sovyet Birliĝi bu halkların kendisinin sürekli dostu olmasını ister, bu dostluĝu tüm ilişkilerinden göstermelerini ve bir antlaşma içinde ciddi bir ortaya konulmasını ister.. Ondan sonra ben kendisine acaba siz Türkiye ve Fars devletlerini Kürdistan’ın dostları görürmüsünüz, eĝer özellikle Fars devleti Rusya ile yaptıĝı antlaşmaya sadık kalırsa.... Yusuf Ziya bu soruma verdiĝi cevapta: „Açıktır ki Sovyet Rusya’ya dost olan devletler bizim de dostlarımızdır. Ayrıca biz Sovyetler Birliĝinin haberi olmadan hiç bir antlaşma imzalamayacaĝız.. Bu meseleye ilişkin olarak Sovyetlerin görüşü bizim için bir yasadır...“ dedi.. Benim kendisine „eĝer Türkiye devleti kararını deĝiştirirse ve Musul’u yeniden Türkiye topraklarına katarsa Kürdistan’ın tavrı ne olur?“ yönündeki soruma Yusuf Ziya Bey Söyle cevap verdi:„O zaman Türkiye çerçevesinde Otonom Kürdistan’a razı olabiliriz.. Sovyetler ile yapılan dostluk antlaşması deĝıştirilmeyecek.. Boĝazlara ilişkin sorunlar Sovyetler Birliĝinin çıkarına uygun çözülecektir. Musul meselesi bizim rahatsızlıĝımızın en önemli nedenlerinden biri ve bu sorun ayaklanmamızı daha ileri boyutlara taşıyor“ dedi.... 6 Mart 1923Emailov. A  Çev: Aris Arda