Mustafa Paşa Yamulki Kimdir?/Kamuran Melikendi Kamuran Melikendi 1991 Büyük Raperinden sonra Güney Kürdistanin Suleymaniye sehrinde Kürdistan Cephesinin halka yönelik yaptigi ilk mitingde bizden bir arkadas yürüyüs esnasinda Mustafa Pasa Yamulkinin asagidaki dörtlügünü okumustu: Etirsim ey watan bimrim, nebînim baxtîyarî to, Binivîsin ba le ser qebrim, watan xemgîn û min xemgîn... O esnada Mustafa Pasa Yamulkinin kücük torunu olan genc bir kizda gösterideydi... Genc kiz arkadaslara yaklasarak: Ben M. Pasa Yamulkinin kücük torunuyum demisti... Bu tesadufi durum bizimle bu aile arasinda, yeni bir iliskinin baslangici oldu... Mustafa Pasa Yamulki yada Türklerin Nemrut Mustafa dedigi Kürd saysiyeti kimdir? Mustafa Pasa Yamulki, 25 Ocak 1866 yilinda Güney Kürdistanin Suleymaniye sehrinde aydin bir Kürd ailesinin cocugu olarak dünyaya geldi... Mustafa Pasa Yamulkinin ailesi meshur Kürd asireti Bilbaslara bagliydilar. Mustafa Pasa Yamulki, 3 Mayis 1888 yilinda Huseyin Pasanin kizi ve Said Pasanin bacisi Safiye Hanim Handanzadeyle Istanbulda evlendi.. Mustafa Pasa Yamulki ve esinin biri oglan ve 3 kizlari vardi.. Albay Aziz Yamulki, 1982de Bagdatta öldü.... Zehra Yamulki, Izzet Begi Cafla evlendi ve 1972de Bagdatta öldü.. Dr.Anyom Yamulki, 1968 yilinda Pariste öldü.. Ve Meliha Yamulki.... Mustafa Pasa Yamulki döneminde halkin bir büyük cogunlugu okuma ve yazma bilmezdi.. Buna ragmen Mustafa Pasa Yamulki, cok yüksek bir egitim alarak ve bir cok askeri tecrube ve ünvanlari kendisinde toparlanmis bir Kürd saysiyetiydi.. Mustafa Pasa Yamulki, ilk okulunu Suleymaniye Medreselerinde okudu. Said Huseyin Camisinde Mola Fedah ve Mola Irfan tarafinda egitildi.. Daha sonra o, Bagdatta bulunan Rustiye El Askeri olarak adlandirilan askeri okuluna girdi... Belli bir dönem sonra kaydi Istanbulda bulunan Harp Medresesine alindi.. Mustafa Pasa Yamulki, Osmanli Devletinin Baskenti olan Istanbulda yüksek egitim yapma ve entelektüel cevrelerle iliski kurma olanagina kavustu... Mustafa Pasa Yamulki, Kürdce, Türkce, Arapca ve Farsca dillerini biliyordu.. Mustafa Pasa Yamulki 1888 yilinda askeri egitimini bitirdikten sonra sirasiyla 1888 yilinda Hicazda, 1893 tarinde Xoy, Urmiye ve Sanandajda, 1899 yilinda Bagdatta, 1904 tarinde Iran ve Osmanli sinirinda ve 1908de Ankarada farkli kademelerde bir dizi üst görevleri üstlendi ve gerceklestirdi.. Daha sonralari 1909 yilinda Bagdat ve Azerbeycanda üst askeri görevlerde bulundu... 1991 yilinda 5.ci Osmanli Ordusunu yönetti... 1917 yilinda Bagdatta bulunan Osmanli güclerinin basina atandi.. 3 Aralik 1918de Sivas bölgesindeki Osmanli askeri güclerinin basina getirildi.. Ayrica Mustafa Pasa Yamulki, siirde yazardi... Siir kitabi ölümünden sonra 1956 yillinda Bagdatta basildi... Birinci Dünya savasindan sonra Istanbul Hükümeti Mustafa Pasa Yamulkiyi Atatürk, Fevzi Cakmak, Hüseyin Rauf Bey, Fuad Pasa ve daha baskalarinin da yargilandigi Askeri Mahkemenin basina getirdi...20 Nisan 1920de Mustafa Pasa Yamulki giyabinda bu yukarida isimlerini andigim tüm cevrelere ölüm cezasini verdi... Bundan dolayidir ki, kemalistler Mustafa Pasa Yamulkiden nefret ederler ve kendisini Nemrut Mustafa diye adlandiriyorlar.. Kemalistlerin zaferinden sonra, 17 Haziran 1921de Mustafa Pasa Yamulki Güney Kürdistana döndü ve Kürdistan Krali Seyh Mahmud önderligindeki Kürdistan Devrimine katildi.. 10 Ekim 1921de Suleymaniye sehrinin Baskent oldugu Kürdistan Hükümeti kuruldu.. Seyh Mahmud Berzenci kendisini Kürdistan krali ilan ederek Hükümetini deklere etti.. Kürdistan Hükümet kabinesi: Basbakan: Seyh Qadir Hefid(Seyh Mahmudun kardesi) Maliye Bakani: Abdulkerim Alaka Adelet Bakani: Haci Mela Said Kerkûki, Calisma Bakani: Heme Abdullah Aga, Egitim Bakani: Mustafa Pasa Yamulki, Icisler Bakani: Seyh Muhamed Garib, Savunma Bakani(o dönem Kürd Ordusu, Kürd Ulusal Ordusu diye adlandiriyordu) Zeki Sahipqiran vs.... Mustafa Pasanin kardesi, Sadik Qadiri ise savunma bakanliginda genel müfetis idi... Seyh Mahmudun Maliye Bakani ise hiristiyan biriydi... Buda Kürdistan toplumunun cok renkli yapilanmasinin Hükümette yansimasinin bir bicimiydi... 21 Temmuz 1922 tarihinde Kürdistan aydinlari ve ileri gelen saysiyetleri Mustafa Pasa Yamulki Baskanliginda Suleymaniyede Kürdistan Cemiyeti kurdu.. Kürdistan Cemiyetinin kurucu üyelerinden bazilari: Ahmed Behcet Efendi, Ali Efendi Bapîr Aga, Faik Arif Bey, Haci Aga Fetullah, Idham Yuzbasi, Refiq Hilmi Bey, Salih Kaftan, Sêyh Muhamed Gulan, Sukri Alaka(hiristiyan) Tefik Bey..... Kürdistan Cemiyetinin esas amaci Seyh Mahmud Hükümetini desteklemek ve bagimsiz Kürdistan devletini kurmakti.. 2 Agustos 1922de Kürdce, Türkce ve Farsca Bangi Kurdistan adli bir gazete cikarildi.. Seyh Mahmud Kraligi yikildiktan sonra Yamulki yine basin faaliyetlerini sürdürdü. 1 Ekim 1924de Kurdistan Cemiyeti Milletler Cemiyetine bir mektup yazarak Türklerin Musul Vilayeti üzerine hak talep etme ve Türk devletinin Kuzey Kürdistanlilara karsi yaklasimini protesto etmisti.... Güney Kürdistana bir cok Kürd yurtsever kadrolarinin yigilmasi ve Kürdlerin kendi bagimsiz devletlerini kurma girisimleri kemalistlerin korkulu ruyasi haline gelmisti.. Atatürkün Ocak 1923 tarihinde Musul Meselesinin önemine deginirken söyledigi asagidaki sözler, var olan korkuyu acik bir sekilde ortaya koyuyor: Musul bizim icin cok önemlidir.. Birincisi, Musulda sinirsiz servet olusturan petrol kaynaklari vardir.. Ikincisi, onun kadar önemli olan Kürdlük sorunudur. Ingilizler orda bir Kürd hükümeti kurmak istiyorlar.. Bunu yaparlarsa, bu düsünce bizim sinirlarimiz icindeki Kürdlere de yayilir. Buna engel olmak icin siniri güneyden gecirmek gerekir O günden bugüne kadar Türkiyede pek degisen bir sey yok....Yine Kürdfobisi devam ediyor.. Not: Bu yaziyi Dr. Rebwar Fedahin Mustafa Pasa Yamulkiye ilskin kaleme aldigi makaleden derledim.. [email protected]