Şu hususu da vurgulamadan geçmek doğru olmaz. Pîremêrd Osmanlıların başkentinde yaşadığı dönemde İstanbul'da çıkan Jîn dergisine de ciddi katkıları oldu.
Pîremêrd, Türkiye'de olduğu zaman tandıkları, dostları ve o dönemdeki Kürd aydın çevreleri ona sürekli mektup yazarak ve doğrudan ilişki kurarak Suleymaniye'ye dönmesini istediler. O ise 1925 yılında Suleymaniye'ye döndü. Pîremêrd bu arada hiç resmi bir görev almadı. 1926 yılında Suleymaniye Belediyesi Huseyin Nazım'ın sahibi ve idari müdürlüğünde JİYAN GAZETE sini yayın faaliyetine soktuğu zaman, Pîremêrd bu gazetenin Genel Yayın Yönetmenliğine getirildi. Pîremêrd bu görevi 1932 yılına kadar, yani Hüseyin Nazım'ın ölümüne kadar sürdürdü. 1932 yılından ittibaren Pîremêrd Hüseyin Nazım'ın yerine geçiyor.
1938 yılında Pîremêrd JÎYAN Gazetesinin ismini JÎN olarak değiştiriyor ve 1950 yılının 15 haziranına kadar yayın faaliyetini idare ediyor.
Pîremêrd, 19 Haziran 1950'de Suleymaniye şehrinde şeker hastalığı ve böbrek yekmezliğinden dolayı Kürd basın ve kültür dünyasını fiziki olarak terkediyor. Pîremêrd'in isteği üzerine sürekli olarak Newrozları örgütlediği Mameyare'de toprağa veriliyor.( Pîremêrd'in özel yaşamına ilişkin bir çok kaynağa baş vurdum, Umêd Aşna'nın Pîremêrd, Pedaçuneki Jiyan u Berhemekani Aras Yayınları, Hewler 2001 adlı eserini temel aldım. Pîremêrd'in yaşamı hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak istiyen arkadaşlar bu kaynağa baş vurabilirler)
PÎREMÊRD'IN EDEBIYAT YAŞAMI
Aslında Pîremêrd çocuk döneminde edebiyata ve şiire ilgi duyuyor ve şiir yazmaya başlıyor. Pîremêrd'in ilk şiiri 1883 yılında „Tercumani Heqiqet“te çıkıyor. Bu yayının edebiyat bölümüne bakan eğitmen Naci şiiri yayınladığı zaman Pîremêrd'i öven bazı şeylerde yazıyor.
Yine Pîremêrd Osman Paşa Caf'ın inşa ettiği en sarayı bitimleyen şiiri 11 yada 12 yaşlarında olduğu ve Halebçe'de Feqilik yaptığı dönemde yazmış.
Ne de olsa Alladin Secadi'nin dediği gibi 10 yaşlarında olduğu zaman Said Zilzileyi'nin yanında Nizami'nin Şirin ve Xusrew'in derslerini alıyor.
Bazı kaynaklar Pîremêrd'in çocukluk yaşlarında hocasıyla Şirazi'nin bir şiiri üzerine yürütükleri tartışmadan sonra aralarının açıldığı yazıyor.
Umêd Aşna'nın verdiği bilgilere göre 31 yaşında olduğu zaman İstanbul'a gitmiş. Bu süreç boyunca yazdığı şiirleri „Tercumani Heqiqet“ten çıkanı hariç diğerlerine ulaşılmış değildir.
Pîremêrd Kürdistan'da olduğu zaman klasik Kürd edebiyatına ilgi duyuyor ve kendisinden öncesi Kürd şairleri hakkında ciddi bilgilere sahiptir. Pîremêrd İstanbul'a gitmeden önce Nali, Salim, Kurdi, Haci Qadri Koyi, Mehwi ve Mewlewi gibi klasik Kürd edebiyatının önde gelen büyük şairlerinin eserlerine hakim durumdadır. O dönem hazırladığı ve şiir harmanı diyebileceğiz notlarında yukarıda saydığım şairlerinin bir çoğunun şiirleri bulunmaktadır.
Fakat, şairin İstanbul'a gitmesiyle birlikte önüne başka ufuklar açılıyor. Hukuk eğitimini İstanbul'da yapıp ve tamamlarken bir boyutu ile de Avrupa kültürüylede tanışıyor. Zaten Pîremêrd Kürd Medreselerinde okuduğu dönem Arap , Fars , Kürd ve Türk edebiyatı hakkında çok ciddi bilgilere sahipti. İstanbul'da olduğu zaman Sultan'ın emriyle Meclis'e üye olması , Hukuk eğitimini görmesi ve İstanbul'da farklı milletlerden aydınlarla tanışması onun hayatında önemli değişimlere neden oluyor. Pîremêrd'in kendiside anılarında yer yer bu gerçekliğe değinmektedir.
Sayın Umed Aşna yukarıda sözünü ettiğim eserinde Pîremêrd'in edebiyat dünyasında katkıda bulunduğu yayınların bir listesini veriyor. Bu listeyi özetliyerek veriyorum.
1) „Resimli Kitab“ imtiyaz sahibi Pîremêrd'in kendisidir. Fakat bu güne kadar bu dergi hakkında hiç bir bilgi yok.
2)“Kürd Teavün ve Terakki Gazetesi“(1908-1909) : Türkçe ve Kürdçe çıkan bu gazetenin imtiyaz sahibi Pîremêrd'in kendisidir. (Geniş bilgi için Malmizanij'ın bu gazete üzerine çalışmasına bakınız)
3) Pîremêrd, Faik Sabri Bey ile birlikte „ Meswer Muhidit“ gazetesini çıkarıyor.
4) Pîremêrd, 1918-1919 yıllarında İstanbul'da yayınlanan JÎN dergisinin bir çok sayısına şiirler yazmış ve çevirler yapmıştı.(Bu konuda daha fazla bilgi için sayın M. Emin Bozarslan'ın JİN'in çevirisine bakınız)
5)Yine Tahran'da çıkan „Şems“ Gazetesine İstanbul'dan şiirler ve yazılar gönderiyordu. Bu gazetenin sahibi Said Huseyin İraniydi.
6)Yine Pîremêrd'in söylemiyle Tahran'da çıkan, „Ferheng“ dergisine ve „Şefaqi Surix“ gazetesine İstanbul'dan şiir ve makale gönderiyordu. Pîremêrd Tahran'a yazılarını „Tahir Hamadani“ aracılığı ile gönderiyordu.(Büyük Kürd şairi Baba Tahir Hamadani'nin ismini almış olmalı)
7) Pîremêrd bir çok defa „Huriyet“ ve „ İqdam“ gazetelerine baş yazılar yazmış....
8) Pîremêrd Abdullah Cevdet'in çıkardığı „İctihad“ dergisine(1904-1912) oğlu Nejad ile birlikte ürünlerini yayınlıyorlardı. Bu konuda Pîremêrd şöyle diyor: „ Abdullah Cevdet meşrutiyetten sonra Avrupa'dan İstanbul'a dönmüştü. Herkesten fazla ben ve oğlum Nejad derginin basım ve yayınında kendisine yardımcı olduk.
9)“Tercumani Heqiqet“ gazetesine şiir yazmış.
10) Fransızca çıkan TAN gazetesine Fransa'da yüksek eğimini yapan İbrahim Heyderi'nin oğlu davut aracılığıyla Nali'nin ve başka Kürd şairlerinin şiirlerini çevirerek gönderiyordu.
Daha öncede vurguladığım gibi Pîremêrd o dönemler farklı isimlerle yazıyordu. Bunlardan bazıları:
Suleymanyeli Tofiq, S.T, Suleymaniyeli Mahmud Nejad, Suleymaniyeli M. Nejad Tofiq, M. M, Suleymaniyeli Wedad, İsmail Wedad.....vs...
İnsan İstanbul'da yayınlanan JİN'in var olan sayılarına ve Kürd Teavün ve Terakki Gazetesinin sayfalarına baktığı zaman Pîremêrd'in Kürd edebiyatına olan aşkına ve üretkenliğine hayran kalıyor.
Zaten Pîremêrd 1925 yılında Suleymaniye'ye vardıktan sonra tüm yaşamını Kürd edebiyatına ve basınına adadı. Pîremêrd'in ölüm tarihi olan 1950'ye kadar yani yaklaşık olarak 25 yıl boyunca o sistemli ve sürekli yazdı. JÎYAN ve JÎN Dergileri bu büyük dehasının sırtında yürüdüler.
Devam edecek....
Aso Zagrosi
