Özgünlüĝümüz veya Orjinalitemiz yok mu?(6)

  Sömürge bir ülkede bir özgürlük ve kurtuluş hareketinin başarıya kavuşabilmesi iç ve dış uygun koşulların birleşmesi gerekir..Bu durum toplumsal hareketler içinde doĝrudur..Lenin’in Almanya’nın treniyle Rusya’ya geri dönmesi ve Ekim devrimine önderlik etmesi dış koşulların yada desteĝin bir başka biçimiydi..Kürd halkının kendi devletini kurması için elbette ilk önce Kürdlerin bu hakkı istemesi için seferber olması gerekir..Kürdler tarih boyunca bir çok defa seferber olmalarına, Kürdistan’ın çok geniş alanlarına hakim olmalarına raĝmen, dış kapılar Kürdlerin yüzüne kapatılmakla kalmamış, dış güçler Kürdistanı işgal edenleri desteklemiştir..Örnek olarak Soran Kürd Hükümetinin yıkılışını ele alalım..Mîr Mehemed yada bizim Kürdlerin „Paşayî Kore“ dedikleri Soran Mîri 1813 yılında Soran Mîrliĝinin başına geçtikten sonra, bu yapılanmayi adım adım devletleştirmeye götürdü.. Mîr Mehemed, Rewandiz, Herir, Hewlêr, Koy Sancaq, Ranya, Akrê, Duhok, Pirdê, Şengar, Musul, Mardin ve Nuseybîn’e (1)kadar etki alanını genişleyebildi...O, Baĝdat, Tebriz, Musul ve Diyarbekir arasındaki ticaret yollarını kontrol altına almıştı..Başkent olarak kendisine seçtiĝi Rewandiz gibi stratejik bir şehir vasıtasıyla bir çok büyük geniş alan üzerine kontrol saĝlayabiliyordu..Mîr Mehemed yönetimi esnasında Kürdistandaki iç yapıyı saĝlamlaştırmak ve örgütlemek için oluşturduĝu, mali, askeri, ticari, dinsel ve medeni yasalar komisyonlarının yanında , köprü ve kale yapmak için de komisyonlar oluşturarak tam bir devlet yapılanmasına gidebildi....(2)Mîr Mehemed, Kürdistan’ın iç pazarında kullanmak amacıyla para basmış(3), dış saldırılara karşı koymak için usta Receb’e talimat vererek Rewandiz’da top, tabanca, hançer, mermi, barut ve diĝer silahları yapmak için harekete geçmiş ve başarmıştır...(4) Rewandiz gidenler „Paşayi Kore“nin toplarını görmüşlerdir.Sadece Mîr Mehemed bununla kalmamış, aynı dönemde dış ittifaklar aramış, Mısırda Osmanlılara karşı başkaldıran Muhamed Ali Paşa’nın* oĝlu Ibrahim Paşa ile ilişkiye geçmiştir..Mîr Mehemed’in Osmanlıya karşı baĝımsızliĝını ilan etmesi ve Kürdistan’ın bir çok bölgesini özgürleştirmesi, Osmanlı devletini hemen harekete geçirmiştir... Osmanlılar, eski Sadrazam Muhammed Reşit Paşa önderliĝinde Baĝdat ve Musul valilerinin katılımıyla Soran Kürdistan hükümetini 3 koldan kuşattılar.... Iran devleti ise bir başka koldan bu çembere katıldı.. Osmanlı devleti bir yandan din meselesini kullanarak Kürdlerin saflarını bölmeye çalışırken, diĝer yandan Ingilizlerden(5) gereken desteĝi alarak hareketi boĝmaya çalıştı.. Tüm bunlarada „Kürd“ din adamı „Melayê Xetê“nin(6) devrim karşıtı fetwası da eklenince Paşayê Kore 1836 Aĝustos ayında teslim oldu.. Daha sonra Türkler tarafından „Sivas“ta (7)öldürüldü...Soran Kürd hükümeti, bir dizi zorluĝa ve hâtâ yanlışlıĝa(Êzidiler meselesinde ) raĝmen oluşturduĝu iç birlik, yine din ve dış güçler duvarına çarpıyor.Ikinci bir örnek: Botan Kürdistan Hükümeti....Büyük Bedirxan 1821 yılında Botan Mîrliĝinin başına geçiyor.. Kürdistan tarihiyle ilgilenen ve bu konuda yazan hemen hemen tüm yerli ve yabancı tarihçilerin birlestiĝi ortak nokta, Büyük Bedirxan göreve geldiĝi andan itibaren Baĝımsız bir Kürdistan devleti perspektifine sahipti..(Chris Kutschera, Şemzini, Biliç Şerko, Memed Emin Zeki vs)Kürdistan tarihinde belki ilk defa Mîr Bedirxan, Kürd halkının haklarını elde etmek amacıyla Kürd aşiret reislerini ve Kürd ileri gelenlerini toplantıya çaĝırıyor. Ve bu toplantıda Kürdler arasında „PEYMANA PÎROZ’un (8) temeli atılıyor..„Peymana Pîroz“ bir çok Kürd aşiretinin ileri gelenlerini kapsıyordu... Bunlardan Hakari’den Nurullah Beg ve Fetah Beg; Wan’dan Mustafa Beg, Derwêş Beg, Xan Mahmud,Hîzan’dan Xalid Beg; Muş’tan Şeref Beg; Musul’dan Şeyh Mahmud, Zaxa’dan Şeyh Yusuf, Ardelan Mîrleri gibi bir çok çevreyi sayabiliriz.. Ayrıca Abdulreqip Yusuf Osmanlı belgelerine dayanarak Merdox ve daha bir çok tarihçisinin saydıĝı yukardaki isimlere ek olarak Diyarbekir, Bitlis, Tatwandan bir çok kişiden ve ayrıca Şeyh Abdulqaliqi Goran’dan , Haydaran, Hasanan, Cibran, Zirqi gibi aşiretler Bedirxan yanlıları diye adlandırılmıştır.. Ayrıca yine aynı dönem Ali Şah Hüseyin önderliĝindeki Dersim, Erzincan ve Tercan bölgesindeki hareketin ezilmeside „Fetih Kurdistan“ bazında ele alınıyor.(9)Toplantıya katılan Kürd ileri gelenleri Kürdistan’ın kurtuluşundan sonra alabilecekleri görevler konusunda da anlaştılar.. Kürdistan’daki iç sorunları çözmek amacıyla çeşitli girişimler başlatıldı..Mîr Bedirxan, Kürd aşiretleri arasındaki sorunları çözmek amacıyla Musul’dan Şeyh Mahmud ve Zaxo’dan Şeyh Yusuf gibi din alimlerini görevlendirdi..Mîr Bedirxan, Osmanlı devletine vergi vermeyi reddederek, Cuma hutbesini Sultan’ın adına deĝil kendi adına okutması, Mela Abdulqudsi’yi Şeyh Ul Islam olarak atanması, iç pazarda kullanmak üzere para basması Osmanlıya karşı tam bir baĝımsızlık ilaniydi..Ayrıca Mîr Bedirxan kendisini „ Osmanlı Sultan’ından daha soylu olduĝunu“ açık bir şekilde vurguluyordu...* Muhamed Ali Paşa Kürd asılıdır... Arnavutluĝun Kabala şehrinde doĝduĝundan dolayi, bilinçli bir şekilde aslı deĝil doĝduĝu yer ön plana çıkarılmıştır.. Yoksa babası Amedlidir.1. Keyhan Azad Enwer, Çerdeyek le Mêjûy Kurd, r.1182.Mukriyani, Mirani Soran, r.493.Mukriyani, age, s, 50.4.Mukriyani, age, S, 46-495.Cemal Nebez ve Halfin’den aktaran, Dr. Abdullah Elyaweyi, Osmanlı Devleti Döneminde: Kürdistan,sayfa 366.Mukriyani(age)7.Dr. Abdullah Elyaweyi, age, sayfa 36..8.Age, sayfa 379.Abdulreqip Yusuf, Osmanlı belgelerinde Bedirxan Devrimi, Raman dergisiDevam edecek.....