SAYIN HACI ARTOS İLE IRAK VE GÜNEY KÜRDİSTANDAKİ GELİŞMELER ÜZERİNE RÖPORTAJ..
Aso ZAGROSİ: 10 Haziran 2014 tarihinde İŞİD olarak bildiğimiz „Ad-Davla Al-Islāmiyya fi al-’Irāq wa-sh-Shām” adlı oluşum tarihi Kürdistan şehri Musul’u ele geçirerek tümden dünyanın gündemine oturdu. Ardından örgüt Irak Sünnilerin yerleşik olduğu bir dizi şehri denetim altına aldı. İŞİD’in bu ani çıkışı ile ilgili bir hayli komplo teorileri ortaya atıldı… Sizin bu konuya ilişkin düşüncelerinizi öğrenmek istiyoruz.
Haci Artos: ISID gökten inmedi. ISID`i egiten ve ortaya sürenler, Türkiye, Suudi Arabistan, Katar ve dolayli yollardan (Suriye`de Esad`a karsi Türkiye ye verilen silahlarinn büyük kismi islamci örgütlerin eline geçti) batili ülkeler ve ABD`dir. Çünkü bu bir petrol savasidir. Maliki`nin Diktatörlügü ve Sii teksesliligi ISID ve eski BAAS`çilarin yeniden güçlenmesini sagladi.Iç savaslarin, karisikliklarin bittigi yerde baris gelir, buda uluslararasi sermaye güçlerinin sonunu getirir. Halklari bölüp yönetme politikasi, Kapitalizm varoldukça olacaktir.
ISID, AL QAIDE`nin bir koludur. Bin Laden Afganistan`da, Rus isgaline karsi ABD`nin yetistirdigi bir ajandi. Ancak daha sonra akontrolden çikti ve ABD tarafindan öldürüldü. ISID`de bugün, bölgede çikarlari olanlar tarafindan destekleniyor. Rus`larin ve ABD`nin bölgedeki çikar savasi, Sovyet dönemine dayaniyor. ISID`in Güney Bati Kürdistan`daki eylemleri, Türkiye ile isbirligi içinde, orada bagimsiz veya Federal bir Kürt devletini ortaya çikamasini önlemektir. Musuldaki eylemleri Türkiye açisindan Musul ve Kerkük petrollerini ele geçirip Türkiyenin hizmetine sunmak ve Güney Kürdistan`da, bagimsiz bir devlet`in tarih sahnesine çikmasini engelemektir. ABD açisindan; kontrolden çikan Malikiyi dize getirmektir. Rus`lar açisindan; Irak`ta ikinci bir cephe açan ISID`in bosalttigi Suriye topraklarinda, Esad yeniden yönetim kurmasi ve rahat bir nefes almasini saglamaktir. Iran açisindan; zor duruma düsen Maliki yönetiminin kendisine daha çok bagimli hale gelmesidir. Yani kisacasi herkesin bir ISID`i vardir.
Aso Zagrosi: Kürdistan Başkanı Kek Mesud Barzani ve diğer bazı yetkililer İŞİD’in Musul’a yönelik çalışmaları konusunda Irak Merkezi iktidarını uyardıklarını, fakat kendilerini dinlemediklerini söylüyorlar. Ayrıca ABD yakın dost gördükleri devlet başkanların ve başbakanların(Almanya Başbakanı Merkel gibi) telefonlarını dahi dinliyor. Nasıl oluyor da İŞİD’in girişimlerinden habersiz oluyor?
Haci Artos: Musul`un ve öbür kentlerin ele geçirilmesinde ABD`nin haberi vardi. Ancak görmemezlikten geldiler, çünkü Maliki kontrolden çikip Iran`a iliskilerini gelistiriyordu. Böylece Malikiyi uzaklastirmak için bir bahane buldular. ISID gerilla taktigin ile (Vur- kaç) savasan bir örgüt degil. Toyota jipleri üzerine monte ettikleri silahlarla kilometrelerce yol kattederek bir bölgeden baska bir bölgeye gidiyorlar. ABD isteseydi gelismis teknolojiyle istedigi zaman vururdu. Bölgede gelisen Sii mezhepçiligi, (Iran, Irak ve Suriye`de) frenlemek ve bir denge unsuru olarak kalmasi için, ISID`in gelismesine büyük tepki göstermiyorlar.
Aso Zagrosi: İngiltere ve Fransa’nın Kürdistan’ı ve bölgeyi kendi aralarında Sykes picot-Antlaşması ile bölüşmelerinin 2016 yılında 100. Yılına giriyoruz. Bu antlaşmadan en çok zarar gören, ülkeleri yeniden parçalanan ve jenosidlere uğrayan Kürdlerdir.IŞİD 10 Haziran’da sınırları hiçe saydı ve Sykes-Picot Antlaşmasını yırtıp attı.Bu antlaşmanın 100.yılına doğru gittiğimiz bu süreçte ondan en çok zarar gören Kürdler ne yapıyor?
Haci Artos: Sykes Picot- Antlasmasina (29 Nisan 1916) kisaca deginirsek, en çok Kürtler zarar gördü. Mezopotamya topraklari ve Arap yarimadasi sadece Fransizlar ve Ingilizler arasinda paylasilmadi, ayni zamanda çarlik Rusyasinada Erzurum, Van, Bitlis ve Kürdistan`in baska bir kisim topraklari verildi. 1917`de Sovyet devriminden sonra Rusya antlasmadan vazgeçti ve ordularini Kürdistan`dan çekti. Kürdistan`i ve Arap ülkelerini cetvel ile çizip bölüstüler. Sykes Picot- Antlasmasi, Lozan antlasmasinin esasidir. Daha sonra Lozan antlasmasiyla, Kürdistan topraklari Türkiye`ye, (Ingiliz Fransizlari kurduklari Manda devletleri olan) Suriye ve Irak`a verildi. Dogu Kürdistan zaten Osmanlilardan beri Iran devletinin isgali altindaydi. Kürtlerin devlet kurma girisimli bastirildi. Araplarin, Türklerin ve Farslari insafina terkedildiler. Sykes Picot – Antlasmasi eninde sonuda buzulacaktir. Eninde sonunda bazi Arap devletleri sinirlari kaldirarak tek devlet olacaklardir. Kanli veya kansiz bu gerçeklesecektir. Kürtler açisindan bakarsak, birlesik Kürdistan`da er veya geç kurulacaktir. Parçalanmis Kürdistan için tarihi bir firsat dogmustur. Artik Kürdistan davasi Dünya`nin gündemine oturmustur; tüm Dünya taniyor. Bagimsizlik ilan edildigi an birçok ülke tarafindan taninacaktir.
Aso Zagrosi: Geçenlerde Irak savaşına katılan Amerikalı bir subay George Bush’un Irak’ı Güney Kore olarak gördüğü ve 60 yıl alanda kalacaklarını söylediğini, fakat Başkan Obama’nın Irak’ı Vietnam olarak gördüğü ve askeri güçleri çektiğini yazıyordu. ABD’nin alandan ayrılmasından sonra(2011) Irak Başbakanı Nuri El Maliki’nin ilk işi Sünnileri devletin üst kademelerinden uzaklaştırmak oldu. Cumhurbaşkanı yardımcısı kaçtı, Maliye Bakanı zindana atıldı ve bir çok Sünni ordu ve devlet kurumlarından uzaklaştırıldı.Nuri Maliki Kürdlere karşı Dicle Askeri güçlerini gönderdi, Kürdistan bütçesini kesti ve Pêşmergelerin maaşlarını dahi göndermedi. Irak Anayasa’sında Kürdlere ilişkin esas maddelerden, ( Kerkük ve diğer işgal altındaki bölgelerin geleceğine dair madde de dahil) hiç birini uygulamaya sokmadı. Nuri El Maliki Bağdat merkezli tam bir Şii diktatörlüğü kurdu.Aktüel durumda yaşanan çatışmalar konusunda Kürdler nasıl bir tavır almalılar?
Haci Artos: Irak ne Güney Kore`dir, nede Vietnam`dir. Zengin Petrol reservelerinin oldugu kozmopolitik bir ülkedir. Obama`nin Amerikan askerlerini geri çekmesinin nedeni:
a) Amerika`nin içinde bulundugu büyük ekonomik krizdir
b) Amerika`lilar, hiçbir isgalin basari sansi olmadigini biliyorlardi.
Kürtler bir kere mezhep savasindan kesinlikle uzak durmalidirlar. Güçlerini Kürdistan davasi için harcamalidirlar. Yoksa Kürtlerin basina büyük belalar açilacaktir. Kürtleri buna bulastirmak için son dönemde Iran devleti, bazi girisimler içersindedir. Nuri Maliki hükümeti, 140. Madde dahil hiçbir sözü yerine getirmedi. ISID saldirmasaydi bile, önümüzdeki bir veya iki yil içersinde Hewler ile Bagdad arasinda bir savas baslayacakti. Çünkü kendisini güçlü hissettikçe, her gün Kürdistan`a karsi dahada saldirganlasiyordu. Hiçbir Arap kendisini Kürtler için feda etmez, neden Pesmerge kendisini Araplar için feda etsin. Sunni, Sii çatismasinda taraf olmamalidirlar. Ancak onlari Kürdistan`a saldirilarinda karsilik vermelidirler. Yoksa zamanla ablukaya alinan bir Kürdistan`in nefes burusu tikanacaktir.
Aso Zagrosi: Geçenlerde General David Petraeus yaptığı bir açıklama da eğer Amerika hava saldırılarıyla İŞİD’ı vurursa “Şii milislerine hizmet eder” diyordu. Diğer yandan İŞİD, Sünni mezhebi ideoloji olarak kullanan Arap ırkçısı bir yapılanmadır.Eski Baasçıların yoğun bir şekilde bu hareketin içinde yer alması bu gerçekliğin açık bir ifadesidir.Bazı Kürd çevreleri “bu savaş bizim savaşımız değildir” diyorlar.Eğer İŞİD vb yapılar bölgede dikiş tuttururlarsa Kürdistan ile doğrudan komşu olacaklar. Ayrıca Sünni Araplar, Musul, Kerkük ve diğer işgal altındaki Kürd bölgelerini kendi toprakları olarak görüyorlar. Yarın çıkacak olacak çatışmalarda Türkiye dahil bir dizi Arap ülkesi onların yanında olacaktır.Kürdistan yönetimi yarınları da düşünerek şimdi nasıl bir tavır takınabilir?
Haci Artos: Sorunuzun sonundan baslarsak, Arap devletleri, Türkiye ve Iran`in Kürtlere karsi ISID veya Irak Maliki hükümetini desteklemeleri dolayli yollardan olacaktir. Bölgede güçlü bir Kürdistan`in ortaya çikmasi Sömürgeci devletleri rahatsiz edecektir. Kürtler, bekle gör poilitikasi yerine, her an savas çikacak gibi hazirlikli olmalidirlar. Ilerde Musul ve Kerkük yüzünden çikacak bir savas daha çok Sunni Araplarla olacaktir. ABD`nin yeni politikasi Sunni Araplarla, Sii Araplardan olusan karma bir hükümeti, Irak`ta is basina getirecektir. Kürdistan yönetiminin tavri, eger bagimsizlik ilan edilmese, bunu göz önünde bulundurmak zorundadir.
Aso Zagrosi:Beyaz Saray son günlerde doğrudan Kürdistan Başkanı Kek Mesud Barzani, Irak Sünni ve Şii yöneticileriyle ilişkiye geçerek “teröre karşı ortak mücadele“ ve “Bağdat yönetimini Şii, Sünni ve Kürd ekseninde“ yeniden yapılanmasını istiyor. Eğer Kürdler Amerika’nın bu istemini kabul etseler hangi taleplerle Bağdat’ta gitmeliler?
Haci Artos: ABD bir defa daha, Sunni, Sii ve Kürtlerin yeniden biraraya gelip bir yapilanma içinde yer almalarini isteyecektir. Ancak bunun basari sansi yoktur. Çünkü Sunni örgütlenmesi ortaçag barbarlari olan ISID ve Al Qaide`nin eline geçmistir. Ilimli Sunni`lerin bölgede simdilik belirleyici pozisyonlari kalmamistir. Güney Kürdistan`da kurulan demokratik sistem, bagimsiz devlet olmamasina ragmen, tüm Dünya`nin ilgisini çekmistir. ABD ve Batili devletler einde sonunda Kürdistan`in bagimsizlik mücadelesine destek vermek zorundadirlar. Bu yüzden Kürtlerin Bagdat`a gitmelerinde bir yarar yoktur.
Aso Zagrosi: Güney Kürdistan yöneticileri sık sık Kürdistan’ın bağımsızlığından söz ediyorlar. Son dönemlerde Irak Ordusunun İŞİD güçlerinin karşısında aldığı yenilgilerden sonra boşaltığı Kerkük vb yerlere Pêşmerge güçleri yerleşti.Niçin Pêşmerge güçleri Hemrin’den başlayarak tüm Kürdistani bölgeleri denetim altına almıyor?Yoksa Güney Kürdleri yeniden Irak Anayasasının tatbikini mi bekleyecekler?
Haci Artos: Güney Kürdistan`daki Kürtlerin Irak Anayasasindan bir beklentileri olduguna inanmiyorum. Bunu yillarca beklediler, ama bir sonuç alamadilar. Güney Kürtleri, kendi islerini kendi elleriyle yapmak zorundadirlar. Pesmerge kisa sürede büyük basarilar elde etti. Ancak hala bir ayiplarini gideremediler. PDK ile YNK`nin iki ayri ordusu olmasi, devletlesme asamasinda olan bir ülkenin hem zayif noktasi hemde ayibidir. Bunlarin günün birinde yine Birakuji savasina baslayacaklarini kimse garanti etmez. Iki partinin silahli güçleri Kürdistan Pêsmerge bakanligina baglanmalidir. Iki ordu onlarin zayif noktasidir. Buna ragmen Pêsmerge istese irak ordusunuda, ISID`ide yenerek tüm Kürdistan bölgelerini denetim altina alabilir. Belkide bu asamada Dünya kamuoyona saldirgan olduklarina dair imaj vermek istemiyorlar.
Aso Zagrosi:Türkiye ile bir dizi ekonomik, siyasi ve kültürel ilişkiler içinde olan Güney Kürdistan yönetimi Bağımsız Kürdistan’ı ilan edebilir mi? Böyle bir durumda Kuzey Kürdlerine hiç bir hak tanımayan Türkiye Güney Kürdlerin bağımsızlığına karşı tavrı ne olur. Geçenlerde Kürdistan Başbakanı Neçirvan Barzani’nin başında bulunduğu bir KDP ve YNK delagasyonu İran yetkilileriyle görüştü. İran yetkilileri tüm görüşme boyunca “Kürd-Şii İttifakını” işlediler.Acaba günümüzde İkinci Çaldıran mümkün mü?Eğer mümkün ise somut olarak Kürd güçleri nasıl hareket edecekler?
Haci Artos: Türkiye`nin Kuzey Kürdistan`da, hile, entrika ve Kürtleri Türklestirme projesi bellidir. Ancak Güney Kürdistan ile olan Ekonomik ve siyasal isbirligi, kendisine büyük avantajlar sagladiginin farkindadir. Güney Kürdistan`in bagimsizlik ilanini Türkiye tanimasa, ekonomik iliskileri zedelenecektir. Türkiye bu asamada bunu göze alamaz. Tanidigi vakit, Kuzey Kürdistan hakkindaki politikasinda degisiklik yapmak zorundadir.
Ikinci bir çaldiran`in olacagini zannetmiyorum. Türkiye`nin ve Iran`in bu girisim içinde olduklari belli. Kürtler tarihten ders aldilar. Ancak Sunni – Sii çatismasina karisirlarsa böyle bir olasilik kismen mümkün olabilir. Iran`in Sii bloku, Türkiye`nin ve Suudilerin Sunni bloku çatisma halindedirler. Iran`i gözardi etmemek lazim, çünkü Iran hem Suriye`de hemde Irak`ta dogrudan savas içersindedir. Kürtlerin yapacagi, elde ettikleri avantaii iyi degerlendirmeleri gerekiyor.
Aso Zagrosi: İŞİD de facto sınırları ortadan kaldırırken Kürdler hala kendi aralarında duvar/sınır/hendekler örüyorlar. Güney Kürdistan kazanımları tüm dünya Kürdleri için Sykes-picot-Antlaşmasını çöpe atmak için tarihsel bir imkan sağladı.PKK, Güney Kürdistan Hükümeti ve parlamentosu oluştuğu zaman hemen karşısına “Botan ve Kürdlerin karşısına çıkıyor.Bu girişimleri nasıl yorumluyorsunuz?
Haci Artos: Öcalan`in Güney Kürdistan kazanimlarina olan düsmanligi biliniyor. Türkiye ile birlikte orayi yikmak için her yolu denediler. 8. PKK kongresinde Güney Kürdistan`a karsi savas karari aldilar. PYD`suriye devletiyle iliskili olarak Güneybati Kürdistan`da, kendisi disindaki tüm Kürt parti ve örgütlerin faaliyetlerini yasakladi. Güneylilerde buna tepki bazi girisimleri oldu. Ama Hendekleri Rojava`ja karsi kazilmadi. Suriye`ye bagli olarak kurduklari Kanton bölgeler, Kürtlere birsey kazandirmaz. Sykes – Picot- Antlasmasi Kantonlarla çöpe atilmaz, bilakis Sömürgeciligin devam etmesine hizmet eder. Bu aralar yanyana gelisleri ve bazi kararlar almalari olumludur. Kürtler`in Sykes – Picot- Antlasmasini ortadan kaldirmalari için kisa vadede yapacaklari sey, Güney Kürdistan ile Güneybati Kürdistan`in birlestirmeleridir. Uzun vadede Birlesik Kürdistan`i hedef olarak önlerine koymaladirlar.
Aso Zagrosi: Güney Kürdistan yönetimi Arap güçleriyle çatışmalar içine girerse ya da Bağımsız Kürdistan’ı ilan ederse Kürdistan’ın diğer parçalardaki ve diasporadaki Kürdler somut olarak ne yapabilirler?
Haci Artos: Güney Kürdistan`in gerek Arap`larla çatisma gerekse Bagimsizlik ilani bütün Kürtler tarafindan desteklenmelidir. Engelenmelere ragmen ulusal bilinç yüksektir. Hakkari`de eski PDK Pêsmergeleri 5000 kisi ile savasa gitmeye hazir olduklarini söylediler. Güney`de hergün gönüllü yüzlerce kisi cepheye kosuyor. Diaspora Kürtleri bulunduklari ülkelerde diplomatik, kültürel alanda Kürt davasini tanitmalidirlar. Çünkü Kürt halkina bagimsizlik yakisir. Biz Kürtler artik Kürdistan`a parça gözüyle degil, tek bir Kürdistan olarak bakmaliyiz.
Aso Zagrosi: Sorularıma cevap verdiğiniz için teşekkür ediyorum.
Haci Artos: Ben tesekkür ediyorum. Böyle Röportajlarla kürt halki, aydinlarin düsüncelerini ögrenme firsati buluyor.
Haci Artos
