Hurmuzgan şiiri ve Dr. Saîdxan Kurdistanî

Yıllar önce Newroz.Com’un Kurdistan Forum’unda bir çok katılımcı tarafından Pîrşalyar’a ait olduğu söylenen Hurmuzgan şiiri üzerine bir hayli tartışılmıştı.
Bakıyorum son günlerde Facebook ta yine bu şiir üzerine bazı şeyler yazılıyor. Fakat, yeni bir veri yok.
Yeni belge ve veriler olmayınca tartışmalar pekte verimli olmuyor.
Aslında Hurmuzgan şiiri Kürdistan’da hem siyasi oluşumlar içinde, hem Kürd edebiyat tarihçileri arasında ve hem de Kürdlerle ilgilenen Kurdologlar tarafından gündeme getirilmiş ve tartışılmıştır.
Bu tartışmalar hala da devam ediyor.

Hurmuzgan öyle bir şiir ki yer almadığı tek Kürd Edebiyatı Tarihi yok.
Bazı edebiyat tarihçileri Hurmuzgan şiiri konusunda tam ikna olmasalar dahi bu şiire kitaplarında yer vermişlerdir.

Fakat ne yazık ki bugüne kadar Hurmuzgan şiiri hakkında yapılan tartışmalar bir sonuca varılmış değil.
Bu gidişle de çok zor.

Aslında binyıl önce kitaplara geçmiş Kürd şairlerinin İslam Ordularına karşı tepkilerini dile getiren şiirler var.
Fakat, en çok tartışmaya konu olan Hurmuzgandır.

Bunun esas nedeni ise “ceylan derisi” olayının şimdiye kadar açığa çıkarılmamasıdır.
Son yıllarda Kürdistan İslami çevreleri de yoğun bir şekilde Hurmuzgan şiiri ile ilgili tartışmalara katıldılar.
Bilindiği gibi bu şiiri ilk gündeme getiren Dr. Saîdxan Kurdistanî dır. Hurmuzgan’ı Pehlewice’den Kürdçe’ye çeviren de odur.

Kürd İslami çevreleri şiir ile ilgili tartışmaların yanında Hurmuzgan’ı gündeme getiren Dr. Saîdxan Kurdistanî’nın biografisine eğildiler.
Yekgirtuy İslami Kurdistan’ın yayın organı olan Yekgirtu’de Dr. Saîdxan Kurdistanî’nin biografisi hakkında şu bilgileri veriyor:

“Dr. Saîdxan Kurdistanî, 1862 yılında Doğu Kürdistan’ın Sine(Sanandaj) şehrinde dünyaya geldi. Babası Sine’nin büyük Mele’siydi. Dr. Saidxan babasının yanında din derslerini alıyor ve icazesini alıyor. Dr. Said Papaz Yuhana ile dost oluyor. Onun tarafından ikna ediliyor ve gizli bir şekilde Hıristyanlığa geçiyor. Bu arada ismini “Mele Said”i değiştirerek “Mirza Said” oluyor. Bu arada Mele Said’in Hıristyanlığı kabul ettiği halk arasında yayılıyor. Mele Said Sine’yi terkederek Hamadan’a gidiyor. Mirza Said Hamadan’da Hıristiyanların elbiselerini giyiyor ve din adamı Şemon’un çocuklarına ders veriyor. Mirza Said 1888’de din adamı Şemon’un kızı ile evleniyor. Şemon’un kızının ismi Rebekadır. Mirza Said 1894 yılında İsveç’in başkentine gidiyor ve belli bir dönem sonra İngiltere’ye geçiyor. Saidxan İngiltere tıp eğitimini görüyor ve doktor oluyor. Dr. Saidxan İngiltere’den İran’a geri dönüyor hem doktorluk ve hem de misyonerlik yapıyor.
Dr. Said İncil’i şiirsel bir dil ile “Mizgani” adı altında Hawramnca’ya çeviriyor. İşte bu süreçte Dr. Saidxan bu şiiri yayınlatıyor. Dr. Saidxan Kurdistani 1939 yılında Hamadan’da ölüyor ve Hıristiyanların mezarlığına gömülüyor.”

Kürd İslami çevreleri Dr. Saîdxan Kurdistanî’nin Hıristiyan oluşunu da argümentlerine katarak bu şiirin sahte olduğunu ileri sürüyorlar.

Eğer bu şiir Dr. Saidxan tarafından kaleme alınmış olsa dahi bugün Kürdistan’da büyük bir kitlenin kalbinde yer etmiştir.

Her halde bu konuya daha çok kafa yormak gerekecek.
Daha sonra başka görüşleri de aktaracağım.

Silav û rêz

Aso