Kerkük tüm Irak'a umut verdi

 Kerkük'te Kürtler, Araplar ve Türkmenleri karşı karşıya getiren referandum sorunu, tüm Irak'ın ihtiyaç duyduğu iki unsur sayesinde en azından şimdilik çözüldü. Etnik güçlerin uzlaşması ve BM desteği kentteki 'bomba'yı patlamadan etkisiz hale getiririrken, tüm Irak için de umut artıyor  Kürtler, Türkmenler ve Araplardan müteşekkil tehlikeli nüfus yapısıyla Kerkük kenti sık sık 'saatli etnik bomba' diye nitelenir. Fakat söz konusu bombanın saati şimdilerde daha yavaş çalışıyor, zira Irak'ta ender rastlanan bir olay gerçekleşti ve taraflar uzlaştı.Irak geçtiğimiz dört yıldaki baş aşağı giden döngüsünde bu türden siyasi uyum örneklerini çok nadiren gördü. Ancak dün ilan edilen Kerkük anlaşması böylesine kötü bölünmüş bir ülkede bile erdemli devirler olabileceğini gösteriyor. ABD'nin Irak'taki asker sayısını artırmasının getirdiği başarı, uzlaşma taraftarlarını az da olsa güçlendirirken etnik savaş yanlılarını zayıflatıyor gibi. Türkiye dişini gösterdi Kerkük, siyasi geleceğinin kararlaştırılacağı referandumun 31 Aralık'a kadar düzenlenmesi gereği yüzünden felaket getirmesi muhtemel bir son tarihle karşı karşıyaydı. Bölgede çoğunluğu oluşturduklarını iddia eden Kürtler oylamanın yapılmasını ve böylece Kerkük'ün geniş petrol yataklarını denetim altına almayı istiyordu. Türkmenler ve onların Ankara'daki patronları Kürtlerin kentte iktidara gelmesi halinde Türk ordusunun geniş kapsamlı istilası tehdidinde bulunuyordu ve bu hafta sınırın öte yanındaki Kürt asilere karşı düzenlenen hava akınları ve askeri operasyonla dişlerini gösterdiler. Araplarsa Kürtler tarafından yerlerinden edilmekten endişe duyuyor ve yerel yönetimi boykot ediyordu. Klasik bir Irak etnik bölünmüşlüğü söz konusuydu. Daha da kötüsü Türk akınları daha geniş bir bölgesel savaş tehlikesini artırıyordu. Fakat Kerkük'teki bomba Irak'ın şiddetle ihtiyaç duyduğu iki unsur sayesinde en azından şimdilik etkisiz hale getirildi ki, bunlar çatışan etnik güçlerin kendi aralarındaki uzlaşma ve BM'den gelen uluslararası destek. Irak'taki yeni BM temsilcisi Staffan de Mistura'yla birlikte çalışan Amerikalı diplomatların ortaya koyduğu uzlaşma planı, BM durum değerlendirmesi yaparken referandumun altı ay ertelenmesini öngörüyor. Bu, herkesin uçurum kenarından çekilmesine imkân tanıyıp vaziyeti kurtaran bir anlaşma. Ayrıca 2003 yılında Bağdat'taki merkezini bomba yüklü bir aracın yok etmesinden beri BM'nin Irak'taki en önemli hamlesi. Anlaşmayı takdis etmek ve çatışan tüm tarafları içeren yerel konseyle görüşmek için ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice dün Kerkük'e planlanmamış bir ziyarette bulundu. Buradakilere Irak'ın tarihsel etnik farklılıklarına karşı mücadele etmelerini söyledi ve geçmişinde kölelik bulunan Afrika asıllı Amerikalı bir çocuk olarak kendi deneyimlerini anlattı. Sonrasında ulusal düzlemde çatışan Sünni, Şii ve Kürt siyasilere benzer uzlaşma mesajlarını vermek için Bağdat'a uçtu. Irak'taki ABD elçisi Ryan Crocker erkenden coşkuya kapılmamak gerektiği konusunda uyarıyor. Kısa süre önceki bir telekonferansta Başkan Bush'un kinayeyle kendisine 'Bay Neşe' diye seslenmesine yol açan ihtiyatlı şüpheciliğiyle Crocker dünkü mülakatında, "Bazı çok olumlu gelişmeler kaydettik ama çok kırılganlar ve geri tepebilirler" diye konuştu. Irak'taki Amerikan güçlerinin komutanı General David Petraeus ise başka bir mülakatta "Burada kötüden iyiye doğru değil, daha az kötüye doğru evriliyoruz. İlerleme yavaşça oluyor" diyerek benzer bir ihtiyatlı iyimserliği dillendirdi. Irak'ta ulusal seviyedede siyasi uzlaşma mümkün mü? Asker sayısını artırmanın şiddetin dozunu azaltmaktaki başarısına rağmen bunun cevabı hâlâ net değil. Black Hawk helikopterlerinin yüksekteki mercekleriyle izlenen Bağdat altı ay öncesine göre bugünlerde kesinlikle daha sakin. Daha fazla insanın evinde oturduğu, sokaklarında daha fazla trafiğin aktığı, daha düzenli ve daha yolunda bir kent görüyorsunuz. Irak'ta son dönemde kaydedilen ilerleme bir mahalleden ötekine, aşağıdan yukarıya doğru gösterilen güven oluşturma çabalarının sonucu. Amerikalı bir ekibin referandumu ertelemeye yönelik bu haftaki anlaşmaya zemin oluşturmak için aylardır Kerkük'te çalıştığı doğrudur. Sivil ve asker oluşumlu ortak ekibin sözcülüğünü yapan Binbaşı Sean Wilson anlaşmayı sağlamak için yerel aşiret liderleri ve bölgesel siyasetçilerle yaklaşık 200 görüşmenin yapıldığını belirtiyor. Yerel konseyi boykot eden eden Araplar kendi gruplarından birinin vali yardımcısı ilan edilmesinin ardından yönetime dönmeyi kabul etti. Süreci perçinleyen bir başka olaysa 'Düşünceli Yerel Yurttaşlar' diye bilinen 6 bin 500 kişilik aşiret grubunun Anbar bölgesinde benzer çabalar sarf etmesi. Merkezi hükümet güçleniyor Üçüncü dönemdir Irak'ta görev yapan Binbaşı Wilson, uzlaşma yolundaki küçük adımların buradaki çabaların sadece can ve para kaybı olmadığı konusunda kendisini temin ettiğini belirtiyor ve "Fedakârlıklarımızın bir şeylere değdiğinden emin olmak istiyoruz" diyor.Crocker ve diğer Amerikalı yetkililer uzlaşmadan nihai bir durum olarak değil, bir süreç olarak bahsediyor. Söylediklerine göre güvenlik iyileştikçe yerel ekonomi ve hükümetin hizmet götürme yetisi de güçleniyor. İstikrar ve düzenin giderek daha fazla oturduğu yukarı doğru bir döngü görmeyi ümit ediyorlar. Hiçbir Iraklının batıyor görünümü veren gemiyi son terk eden olmak istemeyeceği gibi kimse de aksi bir durumda gemiye en son çıkan olmak istemez.radikal (19 Aralık 2007)