Submitted by Anonymous (doğrulanmadı) on 27 March 2009

Aşağıdeki zincirden sayın Canbeg'ın yazısı yukarıya asılmıştır.

Merhaba Memyan

Kusura bakma, cevabim gecikmis oldu, elimde degil aslinda; aramizda 8-9 saatlik bir zaman farki var, ben de gunlerde eve hep gec geliyorum; sizde ogleden sonrayken, Avustralya'da yatma vakti oluyor; bvu arada eve girer girmez hemen bilgisayarin karsisina corekleniyor, biraz okuyor, yazacksam yaziyorum ve saat ouyor gece yarisi bir falan..

Canbeg asireti hakinda bende en genis bilgilere yurtsidisina ciktiktan sonra sahip oldum; yine de sinirliimkanlara sahibiz. Asiretin kaynagi su anki Sivas sinirlari icersine dusen ve aslinda kuzey bati Derism olan Kangal- Divrigi hatti ile Malatya'ya dogru uzanan - Arguvan galiba- bir bolge.Aslen Kizilbas tir. Ayni zamanda simdilerde anladim ki mesela Corum daki Kurdlerin, ozellikle Alaca hattida canbeg, Tokatta da varlar, en son Cankirida tam 42 koy birden kesfettim !Buradakiler asimile- sunnilige dogru, yoksa digerleri zaten kendilerini artik Alevi Turk goruyorlar galiba...

Orta Anadolu- Ankara, Konya hattinda ozellikle Konya'nin YUnak ilcesiyle, Ankara'nin Haymana ve Polatli ilcelerinde bazi koyler Canbek olduklarini soyluyorlar. Hepsi su anda Sunni ve hanefi mezhebinden; aslinda Kurdden hanefi omaz, bu mezhep Anadolu ve Kurdistan'a ithal edilen Avrupali mUslumanlar icin bulunan bir nevi aidiyettir; ve Kizibasliktan donen-asimile Kurdler icin de...

Konya'nin Cihanbeyli ilcesinde bir koy, genellik Canbektir. Kelhasan koyu, Su an icin yukarida belirttigim uc kasabadan ozellikle Yunakta bir yogunlasma var'mesela bizim kabile su anki Sivas Kangal'dan takriben 200 yil kadar evvel Corum'a, oradan da Yunak-Aksehir hattina gocuyor.

Sivas ve Malatyada, Corumda belki Tokat ve Amasya ile tek tuk Kayseri vs hattinda Canbekler var.Cok yogun bir nufus turklesmis durumdas. Mesela Eskisehir Seyitgazi'de yogun olan Alevilerin- kendileri silme Kurd dusmani ama solcudurlar- Kurd olduklarina eminim. Dikkatli kisa bir inceleme adamlarin zaten uyduruk Turk kavramina girmediklerini gosteriyor, bu kisisel fikir elbette.Adamlarin Corum Alaca Kizlbas Kurdleri gibi canbek olduklarini saniyorum. Mesela bu Izzettin Dogan denen adam da Canbek, muhtemelen Mustafa Timisi denen Divrigili it te !

Burada Kizlbas Kurdlerin " Kurd" kavramindan uzaklasmalarinin sebeblerini tartismak istemiyorum ama Hamidiye Alaylariyla ilintisi oldugunu saniyorum, arzu eden olursa fikir beyan ederim.

Muhtemelen Canbek asireti, nufusu milyonla olculebilecek derecede kalabalik, en buyuk Kurd asireti, ama bir boka yaradigini sanmiyorum.Asimile yolyla adeta ortadan kalkiyor ve turk nufusuna katkida bulunuyorlar gibi... Bizim oradakilerinde Millilikle pek alakalari olduguna dair esasli isaretler yok !

Gelelim Sixbizin( Seyhbizyen)lara..Biz Kurmanclar onlara ilkini, onlarsa kendilerini ikincisi gibi tanimliyorlar. Bu ozgun asiret, en kalabalik olarak Ankara'nin Haymana ilcesinde otuzdan fazla bir koy saysiyla mevcut. Erzurum ve belki Bayburt ile Adapazarinda da var olduklarini duydum. Sixbizinlar genel olarak cogunlukla Ankara merkez, biraz da Ankara'nin Polatli kazasinda varlar. Hayman merkez nufusu azdir ama orada da hayatlarini surudrenler var. Lisanlarini Kurmanclar tam olarak anlamadiklarini soyluyorlar, yinede cok buyuk benzerlik varmis ve dikkatli , Kurdceye hakim olanlar anlayabildikerini ifade ediyorlardi, ne derece dogrudur bilemiyorum. Uzerinde durdugum ve beni derinden uzen asil konuysa, Kurmanclarin sanki kendileri Sixbizinlardan kalite ve insanlik olarak yuksektelermis gibi,onlari kucuk gormeleri, aralarina almaya pek yanasmamalari olmustur .

Oyle bir asagilayaci durumdur ki bu, yetmis iki bucuk muhacir- tirko, Kurdlerin hic bir kesimini insan yerine bile koymaz ve aralarinda fiskoslasirken boktan bahsedermniscesine tiksinerek laf ederlerken, Kurmanclar bundan yillar evvel Sexbizinlarla ayri kahvelerde otururlardi. Insallah son zamanlarda degisim olmustur.
Sexbizini lehcesinin Soraniceyle benzer oldugunu saniyorum. Bu konuda detayli bir arastirma var mi, bilmiyorum.

Bu arada unutmadan, Canbeg asireti, 1919-20 arasinda Mustafa kemal ve Osmanli yonetimlerine karsi o ana kadar tarihteki en Milli taleplerle ortaya cikan ve Kocgiri ismiyle anilan baskaldirida yogun bicimde yer aldi.Cok yuksek sayilarda kayiplar verdi. Bu ayaklanmaya, Hafik-Zara-Imranli hattinda, ayaklanmaya ismini veren Kocgiriasiretiyle birlikte Kurmes, Sadli ve Cerekan ile Kangal-Divrigi hattinda Canbegon katilmis.. Tabii uzulerek soylemeliyimki, ulkenin dort bir yaninda yasayan Canbeklerin, bu olaydan elbette haberleri olmadi.Yetmisli yillarda turk fasistleri Docent Bedrettin Karafakioglu diye bir adamcagizi oldurmuslerdi; babam henuz sagdi ve nadiren konustugumuz bir gunde bana, bu adamin aslinda bizim kabileden oldugunu soyleyivermisti. Yillar sonraysa ben " fakiglu"nun " feqi" kelimesinden geldigini anlayacaktim...

Bildiklerin kabaca bunlar, saglikli gunler diliyorum

Canbek

Sayın canbeg merhaba Aslında yazınızı okurken çok hüzünledim.Üzülmemek eldemi?Bundan yılarca önce adapazarı akyazı ve kastamonuya yolum düşmiştü. Adapazı ak yazı ilçesini yaklaşık 10 kçyünün kürt olduğunu öğrendim.Sonuçta bunların bir kaçına ulaşarak sohbet etme imkanım oldu.Bana söyledikleri şuydu,evet biz kürdüz,lakin sizin gibi bölücü kürtlerden değiliz.Karşılıklı kürtçe konuştuk,bayağı anlaştık,küçük farklılıklar olsada bir birimizi rahatça anlayabiliyorduk. Fakat ordan üzüntüyle ayrıldım.Hakeza kastamonuda aynı durumla karşılaştım.Fakat burdakilerle yaptığım konuşmada,kürt örf ve adetleri ile,bölge insanından tamamen ayrı olmalarına karşın kürtçeyi bilmiyorlardı.Fakat biz kürtlerden geliyoruz diyorlardı. Aynı şekilde ankarada haymanalı bir kürtle yaptığımız görüşmede şıx bızını olduklarını söylüyordu.Kürtçesi oldukça anlaşılıyordu ve yurtseverdi. Başka bir husuta erzincan tarihi ile ilgili büyük üzüntü yaşadım.Yüzde yetmişi kürt olan bu bölgede kürtçe unutulmuş,sorduğumuzda ise biz kürt değiliz diyorlar. Fakat onun daha ilerisinde bulunan asimile olmaya aday olan bir kaç divriğili ile konuştum.Kürtçesi oldukça iyiydi.Pek çok yurtseveride barındırıyor. Elazığ,malatya şehirlerinde yüzde yetmişi kürt olmasına karşılık,kürtlüğü benimsemiyorlar. Ya aleviyiz diyorlar yada zazayız diyorlar. Bu derin ulusal bilinçsizliğe nasıl gelindi araştırılması gereken bir konu.Ayrıca kürtler daha çok bilinmeyen yaşam alanları var.Bunun açığa çıkartılması önemlidir. saygılar.

Canbeklerler ilgili bir yazı kaleme almak isterim. Çünkü nu konuda bir dizi belge var. Şêxbiziler Germiyan kökenliler. Onlar Xaniqin ve cıvarında sürgün edilen Kürdlerdir. Bu konu kesin. Hemawendlerin ayaklanması döneminde onlar sürgün edildiler. Aso'nun bu konuda biz yazısını okumuştum. Aradım bulamadım. İzzetin Doğan Canbek değil, o Dersim'in Babamansurlarındadır. Dedeler. Onun büyük dedesi 1938'de sürgün edilmişti. Babası 1950'den sonra milletvekili oldu. Onun ailesi hakkında biraz bilgi sahibi olmak istersen Nuri Dersimi'nin "Kürdistan Tarihinde Dersim" adlı eserini oku.. Hemawend ve Canbek ilişkileri bazı karışıyor. Birde Gawestiler. Bazı şeylere açıklık getirirsem var olan belgeleri sunarım. SElamlar Kajin

Canbek Hocam, Ulaşılması oldukça zor bilgileri paylaşmışsın. Birden çok aşireti kapsayan büyük bir kürt kolunun lokalizasyonunu yapmak gerçekten zordur. Canbeg adı geniş bir coğrafyaya yayılmış topluluklarla ilişkilendirilebileceği gibi tarihsel olarak incelendiğinde oldukça eski dönemlere kadar götürülebilecek dini bir isimlendirme, dolayısıyla farklı aşiretlerin aldıkları ortak bir isimlendirme olarak da karşımıza çıkmaktadır. Yazında Canbegan topluluklarının sürgün yada göçler nedeniyle iç anadoluya yerleşenlerini tesbit etmek elbetteki önemli. Kürdistan'ın Koçgiri mıntıkasında kalanlarına ilaveten Antep, Maraş, Adıyaman, Urfa hatta Mardin'e kadar aynı topluluğun izlerini ve varlığını sürmek mümkün. Ağırlıklı olarak bugün Lübnan'da kümelenmiş olan Canpolad toplulukları geçmişte Kilis merkezli olmakla birlikte Canbegan konfederesyonu içinde yer alır. Denilebilriki Canbegan konfederasyonunun ana kolu bu Canpolad ismi altında kümelenmiş aşiretlerdir. Dini marjinalleşme nedeniyle sürgün ve göçe mecbur kalmışlardır. Sürgün edilenleri mireleryle birlikte Lübnan'a yerleştirilmiş arta kalanları dini inançlarını sürüdürebilecekleri kürt aşiretlerinin arasına göçetmişlerdir. İkinci önemli kolun Arguvan ve Koçgiri gibi alevi ağırlıklı yörelere göçerek buradan yayıldığı anlaşılıyor. Köken olarak Canpolad ve Canbeg aynı sözcüklerdir. Polad, Homa tapımıyla ilgilidir. Eski kürt inançlarında öne çıkan oğul tanrının lakabıdır. Sosyolojik bir sıfat olan Beg tanımı oğul tanrıya izafeten kurgulanmış bir sıfattır. Tarihin çok eski dönemlerinde Mitra olarak olarak anılan bu tanrı Hititlerde ve Urartularda Tarhund (Tarqun) olarak tapım görmüştür. Oğul tanrıdır, savaşçıdır. Bugünkü Tercan ilçemizin ismi bu tanrıya tapınmanın eseridir. Tercan'ın (Tercon) eski dönemlerde büyük bir Tarqun tapım merkezi olması ve bu tanrı adına inşa edilmiş tapınak dolayısıyla isimlendirilmiş olması büyük ihtimaldir. Kürtlerce Tercon olarak isimlendirilen Tarqun islamiyet sonrası Tercal ve giderek Deccal'a dönüştü. Muhammedin dini İran'ın batısından İtalya'ya kadar tapım gören tanrıyı Deccal'a tahvil ederek tasfiyeye koyuldu. Ter ve tar sözcükleri ışın, parıltı anlamına gelmektedir. Zazaki tij kurmancide de vardır. Soran lehçesinde Hetaw'a dönüşmüştürki en eski versiyonları Hurrice Tawiti, Luvice Tabiti şeklinde karşımıza çıkan sözcüklerdir. Sözcüklerde karşımza çıkan 'te-ta' şeklindeki ilk hece ışığı ve parıltıyı işaret etmektedir. Karanlık anlamındaki 'tari" sözcüğü bile ışığın zıddı olarak 'tar' kökünden türetilmiştir. Işıksız, zifiri anlamlarından çok Güneş'in çekilip ay aracılığıyla yansıyan parıltısının, daha net ifadeyle yansımanın dominant olduğu zaman diliminin tanımlanmasında kullanılır. Diğer bir deyişle güneşin kendisi çekilmiştir ama 'tar' yani parıltısı ay ve sair yıldızlar aracılığıyla parıldamaya devam etmektedir. Kelime türetmenin her toplumda dini ve felsefi şekillenme ile ilgili olduğunu burada belirtmekte yarar var. Canpolad ve Canbek isimlendirmeleri bu anlmada kürtlerin eski tanrılarına verilen isimlendirme ile ilgilidir. Polad ismi aynı tanrının savaşçı ve koruyucu niteliklerine izafeten verilmiştir. Asurca ve grekçe versiyonları Balad-Balath şeklindedir. Önüne 'can' eklenerek sevgi ve bağlılık ifade etmeye çalışılmıştır. Canbeg versiyonunda ise baştanrının yönetici ve önderlik meziyetleri öne çıkarılmıştır. Canpolad'ların islamla ters düşen dini inaçlarını muhafaza etmek adına Osmanlı ile çatışarak yöreyi terketmelerine ilaveten Canbegan topluluklarının sünni islamla barışık olmayan inanç toplulukları arasına göçü dini marjinalleşmeyi açıkça gözler önüne sermektedir. Xarpêt, Kerkuk, Xaneqîn, Polatlı(!), Bala (!), Haymana yörelerinde rastlanan Şıxbızinîler (Şabazoî) Kars yöresinde 'Şahbaz' olarak anılırlar. Germîyan (Xaneqîn) yöresindeki mevcudiyetleri ora kökenli olduklarını göstermeye yetmiyor. Dikkatle incelenirse tarihte Şabazoî olarak karşımıza çıkan bu konfederasyonun da dini marjinalleşme sonucu dağılarak göçettiği gerçeğine ulaşılır. Muş, Musul, Tılmuz (Viranşehir) tarihi isimlerinde karşımıza çıkan aynı Balath yada Homa'nın farklı bir sıfatı olan 'Mus' nasılki eski dönemlerde ŞAMUS olarak ifade ediliyor ve bugün karşımıza başına kürtlükle alakası olmayan 'Şıx' ilave edilerek yada 'Şa' öneki islami dürtüyle 'Şıx'a çevriliyorsa, Şıxbızın sözcüğünün başına da aynı akibet gelmiştir diyebiliriz. İslamiyet sonrasında eski inanaca ait isimlendirmeler tahrifata uğratılmışlardır. Bu arada Mus tapımı ile Şabazoî tapımlarının farklı olduğunu ama her ikisinin de kürtlerin geçmiş dönem tapımları olarak tarihimizde uzunca bir müddet yer aldığını belirtelim. Bu durumda Şıxbızîn topluluklarını Germiyan'dan göçettirmek yerine Kürdistan'ın kuzeyinden başlayan dağılmalarına bir sınır tayin etmek gerektiğinde Germiyan mıntıkasını işaret etmek gerekecektir. Selam ve saygılarımla.

SN. Canbeg! Verdiginiz bilgiler icin tesekkurler. Avrupada yasayan Canbeglerde varmi? Ben bir kac aile ile karsilasmistim özellikle ALmanyada. Bunlar Malatyali alevi idiler ve kurmanci konusuyorlardi. Soyadlari Turkceye uyarlamnmis olabilirmi? Canbay olarak kullaniliyordu. Benim karsilastiklarim kurtluklerini korumus genelde fazla siyasi degildi. Aile olarak birbirlerine cok bagli, caliskan,örf ve adetlerine duskun, misafirperver insanlardi. Simdi bu insanlarla iliskim yok. Bunlar Canbeglerin uzantisi olabilirmi? Welatperwer selamlarimla

Merhaba Avrupa'da , Cihanbeylili Kurdler cok, biraz Yunaklida var bildigim. Cihanbeyliler icersinde Kelhasan koyluleri genelde Canbegtir. Yunaklilarsa,kendilerine Canbeg veya Gawesti derlerdi. Malatya'da canbeg oldugunu biliyorum. Ama asil olarak yogun bicimde Sivas Kangal-Divrigi hattinda( daha bati ve guney bolgelerinde de), Gumushane Siran da( bir kac koy) varlar. Cok genis bir alanda,sayisi milyonla olculebilen bir asiret. Kenan Fani, cok onemli ve daha evvel hic duymadigim, koklu bilgiler vermis bugun. Bu durumda gercekten de genis bir topluluga hitabettigimiz kanisi uyaniyor bende... saygi ve selamlarimla canbek

Merhaba , Ben Sivas ili kangal ilçesine bağlı külekli köyü kütüğüne kayıtlıyım .Köyün tarihi geçmişi, nereden gelindiği, ne zaman kurulduğu gibi bazı bilgilere ulaşmaya çalışıyorum ancak  maalesef bu konuda bilgi ve belgeye ulaşmak mümkün görünmüyor.Yaşlıların anlattığına göre Canbeg aşiretindeniz.Ben İlkokula başlarken yani 1985-86 yıllarında köyde türkçe kursları açılıyordu çünki tamamen kürtçe konuşuluyordu .Alevi bir köy .Canbeg aşiretinin nerden  buralara geldiği konusunda aldığım bilgiler beni çok mutlu etti ancak henüz bir ipucu bulamadım   

Yeni Yorum yaz

About text formats

Düz metin

CAPTCHA This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.