Mîr Abdürrezak Bedirxan(5)
Mîr Abdürrezak Bedirxan Şeyh Ebeydullah önderliğinde gelişen harekete karşı İngilizlerin aldığı düşmanca tutumdan dolayı onlara hiç güvenmiyordu.. Ayrıca İngiltere'de kaldığı sırada İngilizlerin Kürd meselesine dair yaklaşımlarının negatif olduğu bilinci onda gereken yeri almıştı.. Mîr Abdürrezak Bedirxan, Kürdlerin bağımsızlıklarını Rusların yardımıyla kurabileceğine inanıyordu.. O, tüm çabalarını seferber ederek Kürdleri Fars ve Osmanlı devletine karşı Rusya'nın safına kazanmaya çalışıyordu.. Çünkü, Rusya ile söz konusu iki devlet arasında tarihten gelen çelişki ve düşmanlıklar vardı.. Ayrıca Rusya Kürdistan'a komşu bir ülkeydi.. Simko'yu ve Şeyh Abdulselam Barzani'yi ve Seyid Taha gibi Kürd şahsiyetlerini Rusya'nın safına çeken Mîr Abdürrezak Bedirxan dı..
Dr. Ali Kemal „Çarçira dergisinde“ Mîr Abdürrezak Bedirxan'ın Rus Konsolos yardımcısına göndermiş olduğu bir mektuptan söz ediyor.. Söz konusu olan mektup ta Mîr Abdürrezak Bedirxan „Türkler İran'ın zayıflığınıdan kendi çıkarları doğrultusunda yararlanmak istiyorlar. Siz de İranı destekliyor ve İran'ın içişlerine yapılan her müdahaleye karşısınız. Benim Türklere karşı isyanı örgütlemem için sizin yardımınızı almayi umuyorum..( kaynak Lazerev) Lazerev'in de vurguladığı gibi Rusya'nın Van Konsolosu Kürd sorunun Rusya'nın değerlendirmelerinde önemli bir rolu vardır. Kürdistan'da uzun bir süre kalan Gerdelewski bu hususa dair düşüncelerini şöyle formule ediyor : Rusya'nın büyük bir kültürel sorumluluğu var. Rusya Kürdleri yanına çekmek için onlara sosyal ve kültürel alanlarda yardımcı olmalıdır. Kürd için hangisi daha iyi? Rusya'nın safına geçmek yada Osmanlı devletinin çerçevesinde kalmak mı? Bizim onlara şu gerçeği anlatmamız lazım.. Rusların kültürü onlar için Türklerinkinden daha iyidir diye....(36)
Gerdelewski 1917 yılında kaleme aldığı „İslam Dünyası“ adlı eserinde Mîr Abdürrezak Bedirxan ve Simko'nun faaliyetlerine dair şu tespitlerde bulunuyor: „Abdürrezak yaşamının son on yılı boyunca Kürdistan'ın iki parçasındaki Kürdlerle sürekli irtibat halindeydi. Özellikle Simko(İran Kürdistanı) ve Kör Hüseyin Paşa, Şeyh Abdulkadir ve Seyid Taha ile.. O yürütüğü tüm faaliyetlerden onları haberdar ediyor.. O ve çalışma arkadaşları Kürd milletini iki zalim hükümetinin boyunduruğundan kurtarmak istiyorlardı“(37)
Zinar Silopi'de „Doza Kurdistan“ adlı eserinde bu ilişkiler üzerine duruyor.. Silopi'nin verdiği bilgilere göre : „ Birinci Dünya Savaşının başında(1914) İsmail Ağa Simko, Abdürrezak Bedirxan ve Şeyh Abdulkadir'in oğlu Seyid Taha( Silopi burada bir yanlışlık yapıyor. Seyid Taha Şeyh Abdulkadir'in oğlu değil, Şeyh Muhamed Sıddık'ın oğlu ve Şeyh Ebeydullah'ın torunudur)Her üçü Rus Çarıyla bir antlaşma yapmışlardı ve bu ilişki Ekim devrimine kadar devam etti“ diyor(age)
Kürd-Rus ilişkileri konusunda kaynaklar bu konuda farklılık gösteriyorlar. Adulyahya Ali Fetah Mîr Abdürrezak Bedirxan'a dair yaptığı çalışmada „Rus Çarı 2. Nicola 1889 yılında Kürd liderlerine resmi bir davetiye gönderiyor.. Cawher(Simko'nun abisi) Şikak, Seyid Taha Nehri ve Abdürrezak Bedirxan'dan Rusya'yi ziyaret etmelerini istemişti.(38)
Hizirvan ise davet edilenlerin “ Cewher Şikak, Abdürrezak ve Kamil Bedirxan“ olduğunu yazıyor.(age)
Ama görünen o ki tek bir görüşme yok bu arada Kürdlerle Ruslar arasında bir çok görüşme yapılmış.. Bu görüşmelerin kilit adamı: Mîr Abdürrezak Bedirxandır.. O, Rusya'da yürütüğü diplomatic ve siyasi çalışmalar neticersinde bir dizi Kürd liderini ve ileri gelenlerini Rusya'nın safına çekmeye çalışıyor.. Bu arada tabi ki karşılıklı görüşmelerde yapılıyor..
Mesela Lazerev bu konuda şoyle diyor: “ Kafkas Savaş Bakanlığı(KBO) savaşın başlangıcında 25 bin mavzer, 12 milyon mermi, 20 yada 25 bin Ruble Kürd, Ermeni ve Asuri ayaklanması için ayırdı. Simko...., Seyid Abdulkadir, Abdürrezak Bedirxan ve diğer başka Osmanlı Kürd liderleri bu plana katılacaklarına dair söz verdiler“.... Diyor.. Nikitin'de bu planın doğru olduğunu Kabul ediyor ve şoyle yazıyor: “ Bizim bu bölgede görüştüğümüz Kürd şahsiyetlerinin isimleri aşağıdaki gibidir: Bedirxan bey(Mir Abdürrezaktır), Gurgin Bey Zaddeşt, Baro Xalo, Şikakli Teymur Ağa, Abdullah bey,Beg Xani Binar, Kerim Xan, Pîr Beg Herki, Suleyman Xan Mansur, El Mamelik Zerza, Şino halkından, Hamza Salman Mameş ve Türkler tarafından öldürülen Mukri Serdarı'nın oğlu Alixan vs..(39)
Devam edecek
36)Hawar, age, sayfa: 308
37) akt Hawar, age, sayfa: 308
38) K. Hizirvan, age sayfa 145
39)Mucteba Burzuyi, Barûdoxî Sîyasî Kurdistan (1880-1946), sayfa 156,
