Kemalistler, Hüseyin Paşa’ya Y. Ziya’yi Öldürme Emrini Veriyor (17)
Kemalistler, Hüseyin Paşa’ya Yusuf Ziya’yi Öldürme Emrini Veriyor (17) Diĝer yandan Erzurum Komitesinin ısrarcı olmamasının nedeni Kürd Kurtuluş hareketinin yardımına giden, ama Kürdistan’ın özgürlüĝünü savunmayan ve birinci gruptan daha demokrat, daha özgürlükçü olan ikinci grubun etkisiydi. Çünkü, Batı Anadoludaki savaş cephsine ilişkin uygun, açık ve önemli bir tavrı vardı.. Kuzey ve Güney Kürdistan önderlerinin arasındaki farklılık Simko’nun tavrından kaynaklanıyordu. Çünkü, o Güney Kürdistan önderleriyle antlaşmaya varmıştı. Güney Kürdleri, Simko’nun ayaklanmasını önemli buluyor ve onaylamışlardı..Simko ve düşünce yandaşları Fars Kürdistan’ın kurtuluşu Türkiye Kürdlerini mecburi pozitif tavıra götüreceĝini ön görüyorlardı.. Bu düşünceninde maddi bir temeli vardı. Erzurum Kürd Komitesinin üyelerinin şu söyleminde bu durum açık bir şekilde görülmektedir: Bizim farlı düşüncelere sahip olmamız, ayrılıĝımızı getirmez yada ikimizin uĝruna mücadele ettiĝimiz kutsal amacımızı unuturmaz. Bizim farklı düşüncelerimiz bizim genel görevlerimizin üzerinde bir etkisi olmaz.... Erzurum Komitesi Simko’nun düşüncelerini paylaşmıyordu. Simko’nun taktiklerine kuşkuyla bakıyorlardı, Simko’nun düşüncelerini eleştiriyorlardı. Simko’ya yazdıkları mektuplarda bu planın başarıya ulaşmamasından kendilerini sorumlu görmüyorlardı. Simko’nun niyetine ilişkin Erzurum Komitesine ulaşan bilgilerden itibaren, Simko’ya karşı negatif tavır almışlardı. Ayaklanmanın ve Simko’nun girişimlerinin uygun bir zamanda olmadıĝı yönündeydi. Çünkü Türkiye devletine karşı olan muhalefet güçleri güçleniyorlardı... Ayaklanmanın başarısı konusunda ikircikli, kuşkulu, olayların önünde gitmek veya acele etmek gibi bir tutuma girilmemeliydi.. Aynı zamanda Xalid Bey Simko’ya yazdıĝı mektubun sonunda: Kürd Komitesi yalnızca kendi düşüncelerini ortaya koyuyor ve düşüncelerini senin üzerine farzetme diye bir amacı yoktur... Simko’nun planınıda utopya(hayal) olarak görmüyor ve Kürdistan’ın baĝımsızlıĝı için yürütülen tüm girişimlerin başarısı için destek sunacaklarını vurguluyordu... Geçen ilkbaharda Simko sözkonusu olan planı tatbik etmeye başladı.. Fakat, benim 175 sayılı raporumda vurguladıĝım sebeplerden dolayı tam bir yenilgi aldı.. Türklerin( yani Karabekir) haince pratiklerinden dolayı, Simko’yu umutsuzluĝa sevketti ve Suleymaniye’ye kaçmaya mecbur etti.. Ingiliz hakimiyetinde olan Güney Kürdistan Şeyhleriyle ilişkisi olan Simko, Ingilizlerin yardımlarını almak amacıyla onlardan faydalanıyor. Simko, Ingilizlerden yardım istiyor ve Türkiye Kürdistan’ın tüm liderlerine mektuplar yazarak kendisini temize çıkarmaya ve atıĝı adımların doĝru olduĝunu savunuyor.1922 yılının yazında Simko ikinci defa Fars devletine karşı saldırıya geçti.. Fakat, bu sefer Ingilizlerin yardımıyla..( Kürd Komitesi üyleri Fars ülkesinin içlerine yönelik saldırı esnasında Simko ve Ingilizler arasındaki antlaşma meselesinin yalan olduĝunu söylüyorlar.. Kıştan beri yeni Kürd devleti Ingilizlerin yardımıyla Musul bölgesini, Serdeşt, Sablax, Loristan bölgesi, Kirmanşah’ın güneyini, Revandız bölgesine ve Revandız şehrine kadar yayılabildi..(Revandiz yalnızca Mart 1923 tarihinde Türkler tarafından alındı.) 1922 aralık ayında yaşanan başarıları gören Kürd Komitesi, Şêx Mahmud’un devletine karşı tutumunu tespit etmek için, Erzurum ve Kuzey Kürdistan aşiretlerinin büyük bir çoĝunluĝunu gizli bir toplantıda bir araya getirdi. Bu toplantıda Özgür Kürdistan’ın üzerine kurulduĝu temelin güçlendirilmesi ve desteklenmesi kararı alındı..(Bunun ile birlikte Suleymaniye nasıl yapılırsa yapılsın Suleymaniye Hükümetini Ingilizlere karşı politikasını deĝiştirmeye mecbur edilmeli.) Bundan dolayı, Erzurum Kürd Komitesi Suleymaniye devletine yazdıĝı mektupta ciddi bir şekilde Şêx Mahmud’tan Avrupa ve özellikle Britanya’dan yardım almaktan vaz geçmeyi talep etmektedir. Çünkü, hiç bir zaman onların yardımıyla Özgür Kürdistan kurtulamaz, Ingilizlerin boyunduruĝundan kurtulmak Türkiye’nin boyunduruĝundan kurtulmaktan daha zordur. Kürd Komitesinin Kürd devletine yaptıĝı bu talepten sonra, Kürd devleti komşusu olan büyük Rusya Sovyet devletinden yardım talebinde bulunma kararı verdi. Bu meseleye ilişkin Suleymaniye Kürd Hükümeti ve Istanbul Kürd Komitesi bilgilendirilmiştir. Kürd Komitesi son kararında kendi sırtını : Yunan cephesindeki başarı Kemalistleri güçlendirir ve ondan sonra muhalefin hızlı bir şekilde iktidarı ele geçirmesini garanti altına alınmasına dayandırıyordu. Söz konusu toplantıya Sovyetlerin himayesi altında Baĝımsız Kürdistan Projesi üzerine çalışmaya katılan Hüseyin Paşa Bey gibi şahsiyetlerde katılmıştı. 13 maddeden oluşan bu Proje Sovyet Konsolosluklarına verilmiş ve aynı zaman Moskova’ya ve Ankara’ya(Sovyet Büyükelçiliĝine-çevirmen) da gönderilmişti.. Kürd Komitesinin atacaĝı adımlar Lozan Antlaşmasında Türkiye sorunun nasıl çözüleceĝini ve Rusya‘nın Kürd Komitesinin taleplerine karşı nasıl tavır alacaĝına endekslenmiştir. Eĝer Rusya Kürd Komitesinin taleplerini kabul ederse, olumlu bir cevap verirse, Kürd Komitesi örgütlenme faaliyetlerini bitirdikten sonra kendini ayaklanmayi başlatmak için hazırlayacak.. Eĝer Rusya Kürd Komitesine yardım etmese, Kürdlerin önünde tek bir kapı kalıyor ki eski siyasetlerine dönme, yani muhalefet ile birlikte Kemal’e karşı bir coup D’Etat’yi gerçekleştirmek için çaba içine girecektir. Bizim ile toplantılar ve talepleri yanı sıra , Erzurum Kürd Komitesi Türkiye Kürdlerinin devrimci teorik ve pratik çalışmalarını destekleme çabasını gösteriyor ve Kürdleri ayrı ayrı, baĝımsız bölgeler veya aşiretler şeklinde ayaklanması yenilgilere neden olur, diĝer yandan Kürd hareketinin gücünü harekete geçmesi gereken an için zayıflatıyor yönünde Kürdleri uyarıyor. Bununla birlikte Kürd Komitesi önemli adımlar atıyor ve Türk devletine baĝlı olan bazı Kürd liderlerinin tavırlarında çelişki, karışıklık ve ayrılık yaratmaya çalışıyor.. Örnek olarak: Erzurum toplantısından sonra Hüseyin Paşa Türkiye devletine sadakatını bildirmek için Ankara’ya gidiyor... Hüseyin Paşa çok başarılı bir şekilde hareket ediyor. Ankara’dan dönmeden önce Türkiye devleti Hüseyin Paşa’ya tanınan bir şahsiyeti olan Yusuf Ziya Beyin öldürülmesini nasıl örgütleneceĝi konusunda talimat veriyor. Açıktır ki Hüseyin Paşa Kürd Komitesini ve Yusuf Ziya’nın şahsını bu konuda bilgilendirmeyi kendi boynun borcu biliyor. Xoy halkından bir başka Kürd önderine Kürd devletine karşı savaşmak amacıyla Türkiye devletine ve Ankara’ya telgraf çekme izni veriliyor. Açıktır ki Kürd önderlerinin bu tavırları, onların Suleymaniye Kürd devletinin yanında olmadıkları imajını veriyor ve sonuçta Türk devletinin ve Türk yetkililerinin var olan dikkatlerini daĝıtmaya yarıyordu. Kürd önderlerinin ve Erzurum Komitesinin faaliyetleri yönlendirmedeki uyanık oluşları ve ilegaliteye önem vermeleri şurada çıkıyor: Bu yılın şubat ayına kadar Türkiye’nin Erzurum Kürd Komitesinin varlıĝından ve onun Suleymaniye Kürd devletiyle ilişkilerinden haberi yoktu. Bu konuda Muş şehrinin yöneticisi Xalid Beyi detaylarına ilişkin deĝil, ama genel olarak bilgilendirmişti.. Erzurum Kürd Komitesinin açıĝa çıkmasının sebebi Ankara’dan Erzurum Komutanlıĝı uyarılarak Kürd subaylarının ve özellikle Xalid Beyin takip edilmesi ve tutuklanması için gönderilen emirdi.. Bu tahkikat ve soruşturmanın sonucu Kürd Komitesinin 3 irtibat kadrosunun tutuklanmasıydı.. Fakat onları mahkum edemiyorlardı..Çünkü, elerinde onları suçlayacak hiç bir belge yoktu.. Bunun sebebi ise Kürd Komitesi gizli ilişkilerinde bilgi akışında çok az yazılı, ama daha çok sözlü kanalları seçiyordu. Bu tutuklamalara raĝmen Kürd Komitesi hem Suleymaniye Kürd devletiyle ve hemde Türkiye’deki tüm aşiret liderleriyle ilişkileri devam etti. Örneĝin, Ayaklanma için Kürd Komitesi geçen yılın Aralık ayında ne pahasına olursa olsun aşiretlere silah satın almaları için talimat vermişti. Baharın gelmesi, yolların açılması ve uygun bir zaman bu karar Erzurum’da tatbik edilecekti.. Silah talebi o kadar büyüktü ki, marangozlar ve demircilerin hepsi eski tüfek ve tabançaları temizleme ve yenilemeyle meşguldular.. Şehirlerden farklı kanal ve yollarla silahlar parçalar halinde köylere taşınıyor ve oradanda toplu halden Kürdistan’ın merkezine taşınıyordu.. Şimdi Kürd Komitesinin Rusya ile olan görüşmelere dönüyorum. Erzurum Kürd Komitesinin tavrı hem Kürd devleti tarafından ve hemde Istanbul Kürd Komitesi tarafından desteklendiĝini söylemem gerekir. Özelliklede Türkiye’nin Lozan Konferasına giden delegasyonunun Ingilizlerle anlaşmaya vardıkları yönündeki açıklamalarından sonra..... Kürdler, Ingiliz ve Türklerin antlaşmaya varmalarını kurtuluş ideallerine karşı bir tehdit olarak ön görüyorlardı. Bundan dolayı Rusya’nın desteĝini almayi zorunlu bildiler. Öyle görünüyor ki yalnızca Sovyetlerden yardım istiyen Erzurum Kürd Komitesi deĝil, Istanbul Komitesi ve bu yılın şubat ayında Suleymaniye devletide Rusya’dan yardım talebinde bulundu.. Böylece bu ilişkilere büyük bir önem veriliyor.. Devam edecek... [email protected]
